^^

5

/

V

11*1^6^

yZii/' ^^-»-<»-«^-<a-

* -«-r

PRETIOSA MA^RGARITA NOVEU

LA DE THESAVRO; AC PRETIO*

SISSIMO PHILOSOPHOc

R V M L A P I D E .

Artii hum dmns. ryps , e7 Methodns : CclkHdned

ex Arndldo , RhdymAndo-^ vJndfi , Alherto , ^

Michdde Scoto y^er Idnum LdcinvAm Cdc'

lahrum. nnnc ^riTrium , cum lucHs

^letiffimo indice^in iu»

xem editd-^ tJ^ioytl

Kd w 05

C«m pn«ife^o Vdulil II . Fflw. lAdx:^

Sendtus Veneti dd dnnos decem,.

M. D. X L V i.

Digitized by tiie Internet Arciiive

in 2010 witii funding from

Research Library, The Getty Research Institute

rittp://www.archive.org/deta1ls/pretiosamargarit00laci

PIERIVS ROSEVS CANDIDO L E C T O R I.

H oc opus humdno trijlm de corpore morhu.m

Fro^tUit j hilii (^uem mdle fdna ^ixrit : S erudric^, docet pulchro cum florcimentdm ;

Et ■ fentj pldcldoi ufcjue uider^ diei . S i quii VAffd fcrdt dtjs ddf^irdmihus ; omnem ,

Qudm fimulahit , ouans fdu^ericmfugitt : H ic Idtitdni miferis foterit fuccurrere egenis j

It fupfUx mdgno rcddere uotd lowi ,

I D E M.

P ro lucro duri qul Um fuhiere Idhoris Omne genus j Qdldher hofceudlere iuhet ,

A uriferum cernis jludium <" mirdhere . lihrum Hunc qui non hdhut ^ nil huhuiffe^ms •

* ^

' HENDECAs ^ i" L L A B O N.

'^"'i^kmgmemumbrU.

fflr^redeogradudtato ' y'"^;>"hf'tU>f,ttm,o{tm^;,

^/""'"MitHm^^xonherUel ^/"^'('Itcoratgr.uiucim.

^"'•'r^Mum.moTher^.,

<iBtlciudicium,eruditio„em

^'""riin^foteriswdereleihr

" ' ?«'"' Cebber hdet , ^onui m,.^ -.r

iANVS LACINIVS CALABER PST<

CHRONEVS MINORITA LEa

CTORI SALVTEM.

V M opfofitoYum lccloY oftimc ( fhilofo^ fho tefie ) eddemft difd^lina, <^ ipfd hia t -xta, fi ^ofiid md^.i elucefcdnt . ideo r.m

tdm Iduddhilm froji^o j dt<jiie exfetend^ tffe liheralitdtis uirtntem , (judm tur^e^dt^ que execYdndum iffe diidnti^ crimen , quod hincjdcils terci pi ^otefi . Udm cjtiemddmodum eos y qui fe non tdmfhiy qudm pdtri^et dmicii omnihui in lueem editos effe exiflimAtj i^uic^Ae etidm non modo <urdm omnem dtque induftridm> , uerum^etidm uniuerfds fdcultdtes^ dd puhliam bonorum ut^i. litdtem conferunt , omni ptnku^ Idude digniffimos fdcile ce femus . Itd ij qid propter infolentidm qudndim y <^ immode Ydtdm hdhendi cupiditdtem totim interim iufiiti^^ dtque hun mdnitdtis immemores , con(^tis thefduris ^fihi tdntum fua dent yfudsqj res tdntum dgmt -, tdm.funt inhum.dnl <^ im-s mdnts dtc^ue hdrpyh fimiles , ut infdmi£ notds fuhire ^ in omnium hominum ftrmonem , dc uituperdtljnem uenire mt rito foleant . dtque v^demj qui uel fdrtis diuiti'^^ uel inuentls o^ihus itd fuhmerguntur ., ut non tdntum ijs quihus mdxi^ me ^rodeffe dehentj ed non communicent ^ uerum huffonihus qudm fimillimi , necfihi ivfis (dtis unqudm funt commodo . Vnde hoc execrahile uitium , qudnto mdgis efl cor.trd ndtu^ Tdm honi , generisq; humdnifocietdtemj eo forms liherdlitda ttm effi o^timdm drhitrdmur . Quo f.t ut cum ex CdUid Cifdlpnd Vdtduium redierim ilid dociiffmi uiriEoni Verrds rimfis qu(efio lucukntiffimd j dc dUhimix foffihilitdte dt^ui

• itf

ueritdte mlUfefe ohtulerit . in quA ddeo do6lt ^ txdjMfm , UctfubtilheYj cofihfc^ dccurdte dif^utdtum tf ^ ut nihil tjHoi dd am re-fv i^enincdt derellSlum , nihil ind^kuffum j nihil mn flenc fdtis priihdtu offcn^.ds , qt4od tdndem nuUi , nulliex cmni mimerofecere priores» Hacfquidm difcevtd^ tio j nonfchm illis , qui huiafmoii pHdijgenere dikdidna tUY ^ mt ( iUrdim meo ) non iniucundd ^ ntc ingrdtd . vee nm itiim illis qui huic fcienti£ e!7 drti contmue dduerfdri folent -f e7 durogemmis^, longe ^retiofwr exifimdhitur . Merito igitUY in idem dudritide crimen^{qmd i me longefem er dhfuit) incidiffem ^f dut diums cUriffim^ huic rei ttnea Yds ohdud fermitterem , dut nofri tcmf)oris fhilofophos , (fiquifAnt j qui fer^duci tdm.en f^nt ) tdm excedentis inge nij indole , ciT docirind^ non fme mdgno iUorum incommoa do , dc denique difciplindYum omnium genere fj)olidtos dtcjue orhdtos -, (equo dnimo ferrem . \tdque ne-dh ijs , qui huiufs modi doMndi fudium ^ operd dicdrunt , illiherdlis fiue inhumdnus iurc hdheri foffim: fed fotius cjudntum in me eji ncnfolum mihi ^fed etidm dlijs frodeffe udlerem , colle^d^ ned qus^ddm ex Kdymudo LuUo^ex Arndldo de ViUd Nowrf, exMichdele Scoto ^ RhdfjDiuo Alherto ^ dlijs huiufcc cldffis (^ multdrum ledionum uiris^ und cum ^ono Verrd^ rienf in puhlicum ire ^ dd communem utilitdtem nunc in lucem mittendd curdui . In quihus quidem nihil quod non egregie eruditum^nQn exceUens , non dhfolutumfit offendes^ Etenim tdntd efi horum fhilofofhorum ( prccfrtim ^ Bo»i Verrdrienfis ) rerum cognitio , 7dm incredihilis rerum copia dc diuind frofemodum diccndi uis^ut Bomim iffum omnihus dlijs fr^fonendum a^ longe frircifem non duhitduerim . NuUum denique fdtis ddmirdturum futem ^ cum quis cum legerit fenferitqi duYeum iUudfhilofofhieefumen effundtYe ,

l^dm h fi occiikos atc^e dhditos f^hilofophorum fenfui coTtemt explicdre : quis hjoc homim f.htiliQr f fiut huius ^rofundijf!^ tn£ difdplints udlt rdtlones nddere , ^ idius ueritdtem dca curdtifjime demonfrdre ; quis illo dodior f cjuis cldrior f quis denique fr.^fdntior erit ? unde no fme rationis cdufd in frontifliitio titidusft dfpxus . Pretiofa Mdrgdritd nouelU . Et uere nouds dc ^reciofas fert Margaritas , non ohfcuras , rson dmkigihui denigratds , ut dliorum fere omnium , hu^ ins tdm eminentis fcientice ^ fuperexcellentis fhilofof>hi£ fdr tm jfadle erit uidere monimentd fcri^torum : qui ddeo oh^ fcure ^ tetrice tldm pinxerun^y ut nullus dliquando coma freiierfurus ed fenitus uideretur » Atnon illos fequutus efl Bonus nofer fcd itd doSle , orndte , e7 [f>lendide , in doa Mnd Pcripdtetica e^ Auercicd , necnon in terminis notiffi^ mis , non modo foffihilitdtem ^ucritdtem , fed eius neceffia tdtem 5 fludiofis omnihus , demonfrdtiom frofter c^uid c7 fotiffimd demonfirdutrit . Cuius iffe rationes e7 overd non fine mdgno Uhore in unum coHegi , e7 c^uodd fotui j ducia ddui j furgduiyduxi . ^ in oftdtum cdndorem rtdegi , Of s tdrem medm hdnc diligentiam , feufotius curiofitdtem , non fore fudfofis indnem , dut do^is ingrdtam . Sed qud fietdte fortuna c^Hddam ^feufdto quoddm imfellente ergd fludiofos omnesfumuSj eadem nunc ^ chdritate tenehris trutd of erd^ <^M diu lucem oftdrent , Uto uultu fufdft^ hyldrem fiumc^; reflitutorem comfleclere fnucj^; tuo foue . Cui fro tdnto mu nere immortdki ageregratias ne definas, Yihi igitur ferfud^ fum uelim^ut die nodu^j; in iffius le6lione uerferis.Qupd fi ofus gratum fore cognouero , cufrimum dliquidocijnd^s fuero Methodum in omnes lihroi diui Khdymundi L«iii exfedd . VdU .

* Uij

CoUot^uium nuncufdtoYium , mnlo<putoYes Bonus 0" Idcinius »

Bonus, ONSVEVERVNT omms mi Idd^

ni cjul in udYP^s litcYdru jJudijs fYd^cldrum e dliqiiid (jr memoYdtu dignum ididcYunt

uel editum infldUYdYunt , fUYgdYunt uel duxerunt , iWud dd communem pudiofoa rum utilitdtem in lucem dm , ut id ^ojliYis optime hu^ mdnis d^lum fn ufihus . Cum tu igitUY UhoYes meos unk cum honis du^orihus coUegms , locu^letdueYisc^; : nc peY^ mittds oYO ut fic fCY^etuo fuh fuluere dditefcdm ^ fed d<t opeYdm ut meis <^ dmicorum omnlum uiHus pYecibus in puhlicum und cum AYndldoy Rhdymundoj dtc^; dlus exedm, Vt do^is omnihus nuncpdteat quantd lux omnihus dlchimi^ duHorihus fit ddditd ^ qudntusf, fflendor illis dcceffmt . Ldcinius , Q^inc^udm multdi fuerint duHoYitdtis dntiquiy mult(£c^: do^irind^ fdteor tdme nihil effe tdm oYndtum quod exfoliri non foffn e^ nihil tdmflenum cjuod incrementum recifere non udledt : fd quid dh eYuditilJimis homimbus no Us fY^monfYdtum dtf,feYUdtum efl , kYgumentum quoda lihet Ye^e dicdYiPontificibus dutfrincifibus^uelilli fotifjimn offcYYe , d cuiusbenignitdte Idborum fuorum cumuldtiffimd mtYcedem uel degendc^e uitce leudmcn dliquod ff^cYdnt , Delii ge quem uis cui te in munus offerdm , uel fub cuius nomi^ ne tutu hoc ofus exire udledt. Bonus. Solent non nulli cfuod tu ndYYds fiYUdYe ^ exifiimdntes eorum oterd pAmmo haberi infYCcio f Fontifcibus dut Regibus fucrint dicdtd-.dliqui ue. ro metuetes ergd nupcYfuos ndtos iibYos quoYundd infolentiu mpYofitdtcm^quifYiufqud^degufent reijciuntet dfferndtuYy

tY(£figunt ht m fromf^kh fui nolnmlnis fummorum \fnn-A cipnm eUti fHpcrciltj titulum^fferdntes ah lilh hoc ifludfxlte impetrdre ne mdle conciliati hi ddmnent , ne fdfiididnt , nt conf^udnt , nt denic^: df^^ernantur dmcqudm legcrint : qui fUne mihi no tdm Urgiri uidentur qud fj>erdtd cuipfis qud^ ddm mdgnd comutdtione dflute , cdlidec^; mercarijfr^ifcrtim cil nec ipfos Uteat eos cjuihus dicduerintnufc^udni uifiros aut leduros . NulU igitur ex fdrte haectdm aulgdtd confuetudct mihi dlic^uldo perfuddere ^otuit^ ut me frincipihuSj dut Pos tificihHs quduis ex cdufd nuncupdres. Ldcinius, I.xiftimoy quodfine tdli pr^fidio j infolemidm imiidorum , dudrorum hUsphemidSj fcolorum rifuSj mercdtorum cdlumnidSj ^ dit nique illorum omnium mdkdicentiam , quifhi ipfis tdntunt fdpiunt , ut cundis ^ qu£ ipf non ^rohduerint nafum ^ os cctorquednt , uitdre minime toteris . ufic maieHoloru oma mim dculecs perhorrefcens cymerijs fuhumhris ferfctuo de^ littfccs. Bcnus. Uoc quafo tu ne cures , Utrdnt enim cdnes fro murd e7 confuctudinc fm^^ tunc Utrdre defment ch definent uiucre. ouid quafo Utratus iflorMm cuiqudm oheffe poterit^ nonne uulgdiiffimum femcer fuit improhos homines tiiris f>rohis uelfropter inuididm ud fro^ter diffimilitudini folert Utrdre f Et tamen i'Ie crohus fempcr hdhitus eftjquem ftruerf mdxime improhaucrint . Vgo ctrte dh iniquis quihus uis uerhis mdllem quim reipfa wtupcrdri.i^o igitur efi curl dum quii nohis homunculi fed qiiid uifi prohi , neque tdntH quid uiri , fd quid ueritds ipfd loqudtur, Ld. Si te diicui mdgno vrincipi dicduero c?ffj:hu',itfortechloqui ac Utrare . Bo. tru'^rdfiq:iidem UhordSj fcredis qudurs dutoritdte per ditos iflos loQUdces emenddrejquifi Dfo, utnenofofuo ore no fdrcuntj quo nl fd^o nohisfdrcent f No/i quxfo tu dd tdm

hutffmdm uulgdtU fufurri durdrrtj a hono tuo propofto de fiftre. Ldcu QJi^ifitf recipmui dh illU noflrorum laho retn mercedem , ^ erunt nohis degend^ uit£ leudme ( Bo» IW venfitduit Aurelius Augurellui cuful chryfopeidm Leoni dedmo pontifci mdodmo dicduit dh eo ( munifco quidem dc liherdli ) dliquod ingem munui exfecldm . dt ii Augurell^ tx uiridiferico mdrfuf>ium deno dedit: f<i co'orff)em uulgo fiitu,rdm ind'cdt . Ldciniui . PtYhelleyfcitecj^; fedt fiontifex , lidm f fihilofophorum Updefecerdt Augurellui , dlitnis no iridigihdt opihui , qudndo ipfe omnium efftt ditiffimus . pi mi Bo^Jf, qui diues epydmicii etidm indigedt oportet , Igitur mihi ohtemferei uelim , ut illiifx'tem quorum henefic^i adt: firingor , tali munere Imfirtiam. funt etenim multi quihus mn modo med omnid, uerum memeti^fum dehere cognofcoj quo exceRetiffimo munere ipfu longe cdriffimus ero. honus^ fdUerii me hcrcle , ndmfi tu , cjuempidm in hoc negotio pu^ hlice uocdre tr^fumfjerii , eundem tihi tx dmico inimicum compdrdhii . Nunc ne nofA eos omnes , qui hodie huiufmodi drtem exercent cduere ne dliquo modo innotefcant f Ldd. Heu, prophandm igiturfdcis drtem f Bonus. ldiot(£ ifti cu fmtjidiotdrum kihent opinionem , fd drs ipf.fan6ld efljp^ qmm non nifpuros dcfandos homina hahere licet . nam^ ut diui Thomdi utar fentmtid , Ars '^fla uelreperi: homine fans ^um , dut reddet eiui inuentio fndum . laci. Non fic diut moderni noflri , fed dicunt non tdntum religiofos om^ nes : utrum nec uiroi prohoi ilia decere . Bonus . Ef tu quo que horum uulgarium fecjueris uocem atq', opinione f Laci • Vulgdrium j' optdnm fiquidem ^fd ut uideo^communii ^ Fere omnium ef fententid . Bonui . Infanii me hercle , ^ mihi h<ec tud contentio bilem exdtctt ( nifi defophifis fatfer

mo dOiid eos ) qut qulim non dlchimd fhilofofiht cenpndi funt j fcdfuYes ^M,- Idtrores : qud ^rc^ter uulgus iners dtcji igndTUs dlchumiftdi nomen , ^erditif iftis fimul dtf, fhilofo^s chis confundit , quificut dijldt lux d temhris , ucru dfdlfo^ Vm icfe. d mditnmond , honum d malo ^fic ifH inter fe minl me cohisrent ct ucJuil cdcodaimo f^iritus dngeli nome ddhuc minensj nihil cum hedtis illis f^iritihus^communc poffidet in re 5 nififorte nomen^ficitidem ijVi empyrici fophjjli^j fr^^fi hi nomtn ufdrpdnt , qui quidem fus IdtrocinijS drtem hdnc [dn^ifftmdm fecere fdhuU uulgi. ndm uerd et nunfJ fdtis Iduddtdj dlchumiftic£ trdnfmutdtionis optrdtio mdkjids ijlis nuUo fd^o conuenirt pctefi . fed ijs tdntum , ejui fmper uia ri prohi dc deo dicdti hdhitifunt . blonne dntic^uo ih fecula fdnclusfuit Hermes illc ttr miximus ( utfertur)dnii huius inuentor ? fed pr&terto dntiquos omnes , quid uix fuffictnt diesfi omnes mtm^irdrt uelimjfed hcs tdntum rtcenmrts thto logos in mtdiu ddiacH . lodnnjm fcilictt Ddmdfctriu in pria mis uirum religiofum dcfdndum , necnon ^ t^:eologum in fignem ^ Alhtmm cognommto mdgnum , DiHumyl^mXj qui qudntum doMnd^fdnHitAtecldrueruntyoJitnfiont no indiget . uide ddhuc ^ v<.ogtr\uYn ^dxxmitdnum y Udymoa nem , Kdymundum Gomfrtdum thtologos exctUemiffimos, lodnmm ridmnfem tpifcopum KeuerendiffimumyCdrfidm Cdrdindle <^ dlios c^uos wincmiushifioricus inter dlchimia dutores tnumsrdt : Trdtre Hthidj frdtrem Guilielmum^ Rfc cdrdum , Pttrum dt lUdcp;, Morienum c7 qudmplures dlios clduftrdles dtqut theologot egregios , quos ne tihifim tizdiofi lentio inuohAdm , horum ctenim operd ^ Uhores in hdc dra tt Utiffimt fdtem . Qwd dt vincentio hijiorico ^ ttiro reli^ giofo e7 mdifit doeiiffimo Ytftrdm i fii non duhitduit in

-r^JL

n

fuo ffecHlo ndtHYdli , imer dutom huius dnh Dluurn etUm loirmmtudngeli^dm dnnumerdre ^ ed de cdufd fortdjfis ^ i^uod fciendd hxc ^onkur effe diiiind -, ^ Diuus ipfe dvofo^ Im corJm Crdtone ^hilofo^ho duohus illis ddolefcentihus (qui cun^dfro dmfii dmore ^du^srihus erogduerdnt ) gcmen^ tihus dtque fuff)irdntihus , quod fe in ulli pdRio cemerent ege tesj^ fruos fuos uiderent ^otentiffimos dtc^ue fulgmtes , Qu optdrent crogdtds diuitids recuperdre , iuffit dpofiolus re6ldi uirguUs in fmgulis fdfcihus ^ minutos Idpides ex littore md ris fihi dfferri e7 inuocdtd Trinitdte illds in furiffimum du 1 rum , hos uero in freciofds gemmds conuenit . Sed id (iudis do meo ) nullo fd^io drti huic qudnqudm diuin<e yfedfoia lum diuino trihuuur mirdculo . Eo quod mdteridm fumvfit dfoflolus nimium difpdrem drti : ^ licetfrofridm fumfffi fet mdteridm , und tdmen dclio ( ut dicetur infrd ) non fdn dt dutorem. Qmd de nh_dymHrJo LuUo cuius uitd dtque in genium omnihus efi ddmirdtio ? quifpe qui contrd ArtJdldu de villd noud^ drtis huius impoffihilitdtem udlidiffimis rdtio nihus demonflrdre conatus efl: at pofedqudm non rdtionihui fed experientid , drtis ueritdtem offendit Arndldus , cepit illd fofied toto fuo ccndtu rimdrt , qud non modico cum Idhore inuentd , optdns incredulis eius ueritdtcm dperire j qHingem f^r$Jioluminihus illdm demonfirduit : quihus ddiccit illud no tiiffmum cf^ omni ddmirdtione dignum , de Idpidihus prt^ ciofis 5 quos uidelicet ex ijfdem metdllorum principijs ^ com:: fonere iuffit , quo opere ipfd etidm fupet ndturd . Nf c hoc ipfe contmtus ut metdJld cun^ia. in durum mutdret^ fed ips fum etidm durum contrd ndturai ordinem fecit in plumhi fuhftdntidm dtqi ndturdm retrocedere . Audi quafo dliud , quod uix humdno perdpitur intelle^Uy ut in eodem metdlli

frujlo Atc[^ WYguid undfeorpAm conficeret durum^ drgentu, £s , plumhum p fcYYH dtcppannum . funt ne ijld uilu ifunt mrifudigna^ Idci, NhIIus ^rofe^o nifi mdk fdnui ^ eJlc horo indigens tudm hdnc inficict fententidm , Bonus, Cduc igltur ne tu in uulgdrem hdnc dt^p temerdridm uenids opa niomm . Ldcinius. Qudm^ Bonus. Qupd non decedt fcilis cet religiofos fcientidm hdnc diutndm fcirey mc fim.i.itcr illdm exercire : fi decuit Vdulumfunes texere ,c7 lucdm fmgercy Vetrum e7 lodnnem fifcdri.itdc^; e7 omnes A^ofloli coekfiiH rertim meditdtlonefdtigdti , cum db eudngelij prxdicdtiont ceffdjfent , mdnihus femper dliquidfunt operdti. Et nuncno decehit Yeligiofos conceff^m fihi otium utrtere in negotium i Nonne religiofius efl dli^^uid dgere qudm nihil dgeref L4cf. Qmd dd h^c referdm non uideo , ndm eos in ttfles ddducif quihus r^jrdgdYi non liat , ei7 ^os quoc^; , qui non tdntum docirind dtc^; fdpmtid oYhem i^dupraruntj utrumttil omnb iufiiti£ j fdti 5 innocenti£ , religionis ^fanciitdtis ffeculii fucrunt : qui etidm ficutfte'l£ coelumjfic ifii omnes miidum iRuftrdrunt. Bonus. Quid igitur tdntum times quii'ue dif fers oj^us tdm fr^cldrufme m ncufdtione dHqud in lucem dd re f Ldcinius. Timto ne fer mt ifid uulgo avtrtiord fidnt . qudndoquidem dh dntlquis omnihus nohis frxceftum tfi^ne fdnCium hoc negotiu,m daur imDtjs dtq; pro^hdnis. Bonus . Kecle hoc frxceptum cfi dntiquis nolentihus imfios locupletd Yi-,ned uijs iufliti£ e7 -^ t^^^o fne duerterentur ', neigitur improhi diuit^s dfHuentes multorum efftnt cdufd mdloa rum j hoc drchdnum vj\s cddtum effe uoluerunt. Nunc dus tcm quldo fer Dd uerhum dlterd nohis ddtd eft lex^dd hcnc bcdteq; uluendum diuiti^ oheffc minime foff/.nt , modo ilhs df^uentibus ( ut recle ditfdptns ) cor rm d^fondfAr . hd^

het ndm^i chrillidni omnes qudcu^; ex lichd dt£[; honefld cati fd dumm p non ut fcruent ilhid ^ fd ut hdhednt unde egenis omnihuf fAccitmre fojfmt, Idd, Cur igitur nojlri dntiquo rim uejligid fefnntn ii idem nohis pr<i^civvAnt , djfirmdntes ex iiui fMcdtione , mmdi ruindmfore uenturdm f Memi ni etidm me Ugiffi d^ud lodnnemdejupeJif[duinm theolo^ gum , tdHd frm^ientem : Cduetz ( inquit ) omnes in quoru. indnlhus h^c nofrd peruenerint - ne illd qmfojdd mdnus per trimdntinjiddiiiyquiifidi-srueYetlcfAChrilli, Bonus, Ah^ dhydli . licedt qudifo nmc contrd hos infcnfdtcs fic excldmd re: O, Idne a tcrgo qucm nuUd ciconia ^infit , 0/3 dcmmtes miferi , Indigst m ufu crifli deifJes , duro ^gcmmls f ina diget drmisf (jUdndo ^er teid ^er ignes^toto ddn[erdnte mun doyCre^d ep eoc^, mdgis incremmnm YecifitjC^vio mdgis im^ tugndtur . fed hos qutefo mittdmus homines ( ut ^ro nuc itd loaui hedt ) tejhcuidtos mdgis qudm corddtos . Uonne^dli tfi eos contrddomini poice^tum dgerejqui docuitj quod grd tis dcceoimus grdvs etidm ddre ^Dicdnt ijii ohfecrOj quid uti Utatis dfferdt hominumgeneridhfconditdfd^ientid^Quid gemmx reconditce f' Qwici in uifus defoffuffie thefaurus f Et ciiid tdndem lucerndi ejftt ufus r c^uod commodum. i qu£ uti litds ffifuh modio tt nonfifcr cdndxUhrum coliocetur: quc ddmodum d chrifto feru:itorc proditu . ejl fd i/ credo cxin tidtd dudricld^no ex chriftidna pietdte tdlentum dominifuffo diunt j cum id quod diunt ^ ignduid potius qudm pfietds effe uidedtur . Ldci* Noni ipfe qudmplures , qui tdntopere tis mcnt ne fui lihii pdtednt ^ itd cdute eos ferudnt , «t nec ipfi cuidem eos legdnt , cumfnt igndri fnec dlios legerejdut ui^ d£re'perri'Mdv,t , cumfmt inuidi dtq; mdligni^arhitrdntts in iliorAm dtiYitione ffr,i ojienfionCyfdtim ex ds Idpidem in pu^

hlicum exire , (£r per ukoi cmnes dtc^i fUteds f^dcUri ^ fdltd reque, Sunt etUm tf ddm^dAm dHdri^ut nec Qbolnm quidem huic negotio dliqHdndo expojUerint , c7 drktrdntnr ueliciqi Uvidem i'dum philojofiltoru jibi tdntum e ctiio plui dtc^, dona ri . optdnt quoc^i fcATdbd ifti uo'.dre cum dquiid et dici dc U9 idri Mofophi . Pro taiihui igitur ordndum exiftimo , ut dc mintibus eomm demcmi^^ ex cordibus dumti£ mbuU ex j^elldntur . BonAS. Vtindm diuin£ bonitatii rddius illorum mentibui illucefceret , fed m eis uulnus infdndbile conjlicio , Kt curdre tdm ueterem morbum ^ difficiiiimum fit ^ forfu tdn impoffibile . o\ f ifti dnimddutrterm Dd prouidmid^ omnid ( prxfertim opus ijind fdn6iijfimum ) re^ gubernd* nque^^non itd defpercnt . Uonne uident miferi , eos omnes , qui e7 li^^rorum copidm , pecuniam , doMnam , famuUtu ^ operdtores ImbmtjOperdmur Uhordnthi in his fsrr.pery^ tdmen propofito udcuoi effe uidemus, Ne mireris amicejndm dd Deum ipfumfne deo mortdlis bomo dccedere nonpotejl : ficuti nec iumenfme Uce oculus ipfe uidere nequit , ^td fne ipfo Urgitore Deo , dd hoc tdmgrdnde dtqi ineffMie donu fuum quiuis peruenire minime uda. id. Quid qu^fo nuc hdrpy£ ift£ dd hxc refjodm potermt r Bonus. Delirdnt mi feri e!7 uelutifenfu dtq^ intilleclu carentes , non uident qudn td nobis omnibus ad bnnc beatum q^ tddiu optatum Upide cpponitur difficJtds , ddeo utgrdnde illum SifiphifaxUy per montis drdudfurfum uoluere uidedmur ; ^ qudndo mdgis tdm excelfi operisjinem uidere credimus ^tunc mdgis in igno rdnti£ dbiffum Ubimur , quid pduci funt quos (Squus dmdt luppiter j dut talis mhit dd ^tlierd uirtus . Qum tdmen bac ipfd dderit , tunc nobis ipfis dtque dmicis ommbus perzdri erimw , qiubus idm dcrifui ^ ioco bdbebdmuY, Ldcinius^

o' fddnuijCjmi da^io , ut fciemid h^c tdm fu^tYndmdlis ^ dYi tdm YdYd hodk d^vd mHltoi iHufio c7 decemio uided tmf Bo. Nfc miYnm^c^iioniim euenlt ^ ut hoc deplordto fe culo ommigCMYii homina ^7 (juidem ignduiffimi ^ dudeat dYtii e7 fcicntue huim fxlicifftm£ ^ dlixffims. fhilofox f)h'j£ Idtentci caufdi ^eYquiYCYe , dYhitYdntei Updem illum hediiffimum e chdYtdceii^ dmhdgibui dc deaptiQnihui idiotd^ rum quoYunddm extoYquere dtaue fuYdYt . ij ficjuidem funt fdhYi , Idndri} , ligndYtj ^ id ginui hominum liixocyxoa j\.o\ivTCiv cu^ientium fine UhoYe ditdYi . Ldci, No» ne illdm quceYUnt fimiliter c7 do^i , nohiUi , pn«crpf $ dc dt nique rcgti f Bo. Quid tum f Noui ij^fe qudmplurn ^ fed non ut pdr efl m fdentidi huiui fYd:fidntiffim£ , fd tdntum duri cupidoi uidi;,itd ut iurei duroi effefdicei ex quihui duru iplum ixcdudtur^ifed dmorem illorum dica duri fdmem,^ (icct eoi omnei cunHii in rehui ndfutiffimos iudiceijidc tdme in re nihil dicei hdhere ndfi , cum eoi qudndoque uidedifolia diffmdi chimerdi credeYc dmhigudq; dcfdlfd , indnid dtqut fueYilid j fYo ingenti nefcio quo femper dmflccii ^ nunc huic feregrinojnunc uero iUi , durei drriguntj qui dmfuUofd C^ Udnd foRicitdnteij quotidie in drfenicii jfMifhurihui^mes jlruii ^ hiifimilihui fromftiffimi duidiffimicii infcite dtque inefte oferdntur^ qui tdndem hocfne cUuduntur , ut tem^ fUi iff conterdntydliofqne contererefdcidnt , e!7/^c fYo Ufia de dcquirendo fecunidm diUfiddnt-^dc demum cum frofofito frujlYdto^ fe ejfe conff)icidntjCondntur quxfitdt longius hcrh^y in udlido fugiem drgentum fifiere fucco . Ld . o' tdrddi ddeo mentes dffuctdcj^^ fdli drtifcum udtioq;rerum fer indx nid du6\ufehord , quidndm conueniunt ijld metdllis f Sed heu qudntum d frofofito longe udgdmur, Bo. Mimwc ,

ndm

ndm ommd qu£ diclx funt dd rm ^riinmt , fc« idm

tna ope in lucem exeo^ non Vrincipum dut Kegum dignU

tdti. pnteclus , fed ipfi tantum uirtute comite , dntiquo

mm sgptioYUm morem pdrtimimldtus ^qui cundx

lAercmo dicdhdnt , txnqudm uirtutis ingey.ijc^, ipfms d%

tori dc iirgitori : pdrdm utro foli tdnqudm rerum oms

nium dc generdtionis pdtri. Soli igitur u mercurio dicdtu

effe uolo ex quorum fonte cun6ld huic operi neceffarid

fropcifcuntur . Necnon idis omnihns , qui uirtutem , ^

qu£cunque reda funt^coiunt ; eos autcm omnes c^ui tdns

tum fdiis hahentj ut quacunque ipfi non vrchauerinty

fug igdnt dtque ddmnt . infpicidnt c^uafo ipf opus

diiigenter , iliis opus non autor ipfe loquatur .

Ndm cum dutor in fui ipfius commenddtio

nem locjuitur , mdle quidem dgit , bene

uero cum opus ipfum loquitur . Vd

nus iudicio meo cenfendus efl opi

feXy qui dh dltjs mdgis cmdm

db ipfo optrt Idudem expc

6idt dtque honorem , ,

VdU,

* •

MiuUomm in mdm mutdtmnm Tyfus , Methoduscy ,

fer Umm Lidnmm rhcYdfH Cdldhrnm nmc

tihi kHor in luccm ddntttr .

R T I s gencrdndi , M. ucL Q^Non

nulld fmt ^rincij^id qn^^ddm c^m fold

4t cof^itdtione^dtquc intelleciu comp-ehen^

duntur , nt chdos , Alterdtio y Voten^

tidj Operdtio , Generdtio^ ^ Digepio,

Qmddm fenfihilid tdntnm , ut uinum uel materid pi^

md 5 Corpus fm formd ^ Ekmentd^ ?erfd^umms , ue^

mnum informdns , coiorts , fermentdtio , fc^drdtio . ■

QU£ddm tum intelleM tum fenfui fdtentid ut coelum .

A. E X C H A o frimu tdnqal, B.temhris exit idoneus ar tifexjfeque inter hdnc rudem, confnfdmc^^ 27 indigeftdm dementoram molem , ^ vrincipid rdiqud dd. M. ud Q^. Incedentem cognofcit , auo ddper. B. C. D. Mrqu<iz naturd iffd fuhfiquentid frimordid illHc ferutnidt.

B. M A T E R I A M dccifimus , tum tdm , ex qud dgen t£ extrinfecus drtifice oritur. D. TKm mtdlid imferfe^ Siiord fuh M. ud Q^ Immutdndd ite^n. C^.D. qHX fdtiuntur .

C. F o R M A uero efl , ut drtifex frincifl.s his ddmini^ ftrdns y Et cddem confiderdte mouens . E^ ctidm idj quod iffi.Wi.ud Q^.frcsfjitjquo iffd fmt \^ exifdntjquoue h quodcHc^iex. T. s. V. Z. lihueritin.X.ud. Y. immutet.

D. C o E L V M efluis foemined , d qud mdris frogenitu^ . rd reccftd nutritur e^ crefcit,quoufqi in.M.ud Q^omni no mutetur .

E. ELEMENTA frofcifcuntur dc, B. w.D.e^p^.C»

F.G.H.I. pemifcenmr ukiffim .

F, ALTERANT. C.in.D.i^.D.in, C. prw«w,«fflWe fauUtim inuiceni comsrfd in.M.uel Cl_. feyuntur , e/? et.V .^otentid quJ. i^fm.D.eji d^lus in quo et de <^uo : ^ quicum ^c^ pcr cjuem^ uniones iffi db drtt funt ^ generdntur ,

G. M I S C E N T V R. C.cum.D.tdtum qudre illui Pya* tenidmm mdfcuins e^ totdfxmind coniugium.

H. DISSOLVTIONEM dffelldmuSj cum idm in mifque ^, C, eir. D.tdnfidm inhermafYGdito conce^ ftum efl .

I, GENERATIONEM dicimus fdrtimj cjUd fX.C. eiJ. D.fit. M. fdrtim enim qud. Q^. ex. M. c^. D. fed itd ut b£c iffd in udfculo conjUtutd d ndturd mdgis aud db drte ddminijlrdnte vroueniet .

K. C o L O R V M frimus niger^, qui ut frimo , itd diffi cilius c£Uris dfpdru ofendit-i; concuhuiffe.D. cum. C. u concepiffe . £t froculdubio optatum. M. uel. Q^.oritua rum . Candidus dlter , quo. C dd. M. ^ indc dd. Q^. pnfim frogreditur . rmius croceus , fer qttem dffartt idm in unum cuncid confiitui cefiffe , quodfemen in om ne. D. fer minimd c^u£cf. diffujum efl . Qudrtus rubety qui. M. ud. Q^. idm ortos mdnipffiffime demonfirdt.

L. D I G E S T I O fj^ qud , quod conceftum eft ^ igne cx^ trinfccus mouente ^ ofituUnte ^ confequitur , ut ex. c. e7. D.M. liel ex. M. C^. D.Q^. ferfcidtur .

•O. S E P A R A T I O eftin his , qute ekmentd dffelldn-t tur j <jU£ de. B. ^ itm. D. ortd j db eifiem quoeme fe fdrdntur^

P. OPERATIONEM inteUigimus uel ed qui L B.

C^ rcliquU fYindpijs i«. M. ucl. Q^. gmerdndum frote (Utur 5 ud qiii£ ab, M. ^, Q^.f» deputdndd itnmutdn ddq; metdlld , dc ttidm continuo informdndd prouenit,

M. P E R F E C T V M c«5 iwter priwci^/d ideo commemo rdmus j quod tdm t^fi idipfum ejl quo ex. C.D. per.E, F.G.H.I.K.L.O.P. tmdimus j formai tdmen ^ ejficiens tis cduf£ rdtionem hdhet , cum ed qu<z diminutdjunt dd (£qud reduct e7 p^rj cit.

N. F E R M E N T A T I O f/? 2«. Q^. fX. M. ddmirdns dui trdnfitusj qud in rt diuinus pene drtifex neceffdridfo re. G.H.F.L.I.D. dihitrdtus cum.D.C. e^. M. in. G.co fiituerit , continenter eddcm lentifjimo fouebit ignt quo adper. H.F.L.I. in. K. peruenientjnuUdq; in re opera mi norc jfed eifUm fere ^rddihus inffens condkiur^ut mul to mdiore (^ uirtuie i^ cjUdntitdte qudm. M. jtt ipfum perfdiffmum. Q^. uentnum oridtur, Qwdwotrtm c/l ferael id diuinitus nohis conceffum fuerit ( ndm diiuns de jferet nemo ) perpetuo hoc dugeri poterit , non tdntu mdgnitudine (ed in uires quoc^y excrefcent infnitds . Nfc opus erit. M. iteru diuturnis idborihus repetere^ quod ut in humdnis mdximum quid uideri potef , itd exhis etid qui. M.. compof4erintjdJfequuti funt pduci.

Q^. E s T itd^i ueneyium informdns/x omni pdrte perfe*. cium p hoc eft ac^uis elementis undiqi compojitum . Qud proptcr (ut dictu tfi ) multo perfectius cf qudm. M. eiT* in uirtute exceilens magis . ndm pr£ttrqudm j bifdridm infoit^ informdt immntdtqifui ipfiuslfeciem pnmdm^ deinde in, X. uel. Y . pme infnitu . E/f etidm tj^gritudis num hominum humdnorum tum dnimi tumcorporis ejfi . cdx medicind , quippe qui perturbdtioms omnes expdldt»

honoici; Mroijhoc efl , non dlicni wkic/cj ejfiddt fmiliter ^ confcYuet . CoY^oreoi autem humoresf qud exceffe^ rint ditsquet c^ conjlitudt, Imhedllem^; fene^utem uds lentem inducdt ciT* confYmet,

F A C mixtiomcu und pdYte. X. ^ duodedm Vdrti hus d(jU£ nopYde et ten fuhtiliterjddnde pondi in uno uri nali non nimis dltOyi^ fupeYfone dlemhich ficut decety ^ ferlutd hene totum urindle (^ dlemhich cu omnihus iun^ duYis ufj^; dd ndfum dkmhich , (J7 fCYmitte hcne fccare^ tuncfone fuperfiYneUo , non cum dnmhus fed fuper fer rum , itdcj^, totum urindle intret usque dd dlemhich , ^ ddude eum luto drcu drcd inteY fArmUum ^ UYindle . Tuncincende ignem.f c^dle tufdSj^ uenietvtY dlems hich oleumfimul cum dqud^a^^fdhitfuprd dqudm in co lore dtrino . Itfic continud ignem donec totd dqud dijiii Iduerit , tunc ptrmitte infrigiddri -, ^ extrdhe rcd^iente ^fe^drd oleum dh dqud , ^ d^eri urindle : ^ inuenics cor^us dliqudntulum duru , totum tdm.en frdngihile ^ conterihile . Et f uis reiterd diftilldtionij^ fdc ^er owa nid utfuprd di^um eji jfundendo f^fer corj>us edndem dqudm , uddlidm , ^^ difilld , ^ non exihit tdntum qudntum ^rimd uice , e!7 tertid uice qudf nihil , ^ cor pus remdnehit in ^uluere non hcne nigro , quod cdldnd^ his hoc modo. si corpus erit und uncid , fuverfunde uns cids tres Mercurij i^ terefimul , ^fet dmdlgdmd^ ficut hutyrum . Tunctone infcutelU uitredj ^f^erlutd edm d fdrte exteriGri , e^ fonds fuper tripode fuper leuem ignem trium uel qudtuor carhonu , ^ [emfier mifce cum hdculo ligneo , C" cdue te , ^ hgd os ^ ndres , quidfu mus dus dejlrueret dentts . Et fic ferfeuerd mifcendo do*

* • lij

nec totui Merc. exmrlt , & rmdnehit cor^Ui fultllius C^ md?js mgrum , c^ hoc rMtrd. ttr ^ erit cor^us dia (cojitinudtuyn c7 udlde nigrum.Tunc recife illud ^ ^o min hutUincAld j^ fH^erfmie tdntum de oleofu^rddi^ Ho quod mddefidt c7 chaude uds , e7 dd igmm luminis per tres diei c;^ ficcdhitur , ^ terrd incipiet dliqudntulH dlhefcere : 7unc fupeyfunde dliud okum ( ut frius ) e7 iterum cum eodem igne ficcdhitur Q- erlt dlhior^^fic tertio.Qvdrto dut erit in tdntd dlhcdinCj ^ uideturjUeUe- uifAm dufme^lucens ficut^erl& orientdlcs perfe^iffimx* Ddndc^rocede cum <£re nofro , fale ^ gummi fuiefient unklgnis tdme tem^erdtus non nocetjfcd melius mfmo* V F. R V M cum o^erd^frecium fit , c^uihus drtihus no tdntu ccgnitio fed dliud quoddd quo intdligdtur pros tofittim in confciendo o^crCj rone c^udndl quj. prdt\icen dpfelldnt profefAi ttntemus : hdnc ct pdrtem^ utfuhiiHii tdntum mdtericc fdtitur^ dferire . Simplici itac^ue.C.ciud druplicem.D.ver.G.trimu mifceto <(j in uitrco udfculo , dd id qud omme confdto coponito , lintiffimo dehinc oh^ litH ghitlnejos illi clduditOj idqi tenuiffimo ignifuper im^ fonito ^continudz excoquito donec .C. fer. H. iw.F.e^ item dd.l.peruencrit.^Et figno tihi nigerfuerit color , c^ue tamenno dttrdmentdjfed cotius funicd mdld frdimdturd imitdtem uidehis . quod cum intueheris fcito.C.D.fer.H* F. I.c7.P.expitfdri,f«rer^^ C. ^.D.indijfoluh-ds foedus confdtum inuicem^^^i eofde in fipfos comurfoSjCdlore utro eodem extrinfecus cotinudnteX.D, in.L.c;^A.ingr€ffi dd M. ufque per.K.comendent . dudndocjkide color ilU ni^ gef ( mfcio quo facio ) pdulatim uertitnr i/i cdndcrem , Dehinc in.K.croceu, pojiremo in pretiofiffimum ruhore:

^o hdhito ah, H. hoc tjl d mgrkdme colore , ddhuflc ufque terminnm dies omnei dinumerdto , corAmcj; fummdm du^s fldto: tdntundem,cj: alim. M, ipf^m idm ortn uiudtloYe igne fuduiter foueto:o:iem recluf} poft hoc udft reuerenter dccipiet tOy e7 dfordihui ficjujepiirint munddto- d': cum eitndcm ite rum fdulo uehemention inign< t^tosftx die; hahueris ^ dili^ gentijjme tihi ^ dmkh in ufum ft^v.dto , hli miie etenim fdrtes in propridm uirtyjem ndtv.rdmc^; mutdhit ,

C V M ucro ex. M , fddenclum . Q^ . curdhis unciji trihus.D.0- uni.Q.drdgmd. M. ddlnr.^^o ^ totumo^, in igne temferdtiffimo dies triginid excocmo , c^ per. K. tranfno , donec perftclum. Q^. uideris rotundum CT ruhentem . Vel fi dd lundm fuerit : Metdllico cdndore infe^o. Dijferut nad; itd. K. ut, M. ruhens ^7- cdndidt4s , C uterf,. Q_. inuicem difidnt . Alhicdntis ctenim. M. pimus , uiridis ruhore in^ fferfus extdhit . Secundus croceus nonnihil et fjj-endide rua bens . Tertius niueus €!7* metdUicus cdndcr^^iui ter mille pdr^ tes. s. et. T. Z. uero dd quin.i; millid infudiffm fj^ecitm CJT* uirtutem mutdhit . gigneto^; { fi tihi id uidehitur )exfi fioc^l udlentiffimum. Q_. Qmhus ddeptis ^j- ferfefiis drtit ficwn omnium te mdximum ^utdto ^ Deoci^i mdximo c^ ovti mo grdtids uhi^r^; ^ fempcr hdheto . E« tihi mnnufculu pnssi fldntiffime le^or^ quod (jum nonfdlfum di^um ftfutu^ fd etds uiderit .

S PLVMBVM.

T 5 T ANN VM,

V FERRVM. X AVRVM.

Y ARGENTVM. 2 AES.

* * nij

^)!

iiwiiiffiffw

P I N X I M V S comfofitknem drhorum nmorh m/J rwwf 5 modo dicdmta ndturdm tdrum undm foft dliam fta cundnm ^olJe no[irHm , ^ pyimo incipemus db drhore ois ins frons dicijz bdfis drhoris tdntummodo fupcr (orticem cir cmfoTidhdty^hoc de furgdndo ut hic •

Cdlidum ficcum ruheum ficut ees igneum •

n

3

3

i

^

s

^

Tri^um humidumfcnt dr^ntum wuum ♦

H AE C tfl drhor cui corrofis froniihtis hdfs arhoris m% trdhdtfm^cr c7c.

r

f

Vd^timfccum dlhumfcut flumhum *

i

U)

i

Cdlidum humiium croccumfcut darum fdnguitmm^

H AE c drhor ([i cui corrofis jrondihus hdfts drhorU in* trdhdt fu^tr lignum ,

Cdlidum ficcum rv^tum «

^

S

S s

^

^

H^nm humidum dlh:im fcut fdnnm ud drgtnm. umi ,

H AE C ejl drhoY frimd dextrte fdrtis cuius cortex ejl eorrofd e7 mdgnum quid de ligno ^ extremitds frodis hafis drhoris intrdhdt per medium tius fdruum fiid minehdt di diidm fdrtem ♦

Vd^um humidum fcut drgentum

i

I

u

Cdlidum ^fccum ruheumftcut <ss igneum

H A E C drhor fecundd cuius cortex ejl corrofd ^ mda gnum quid de li^no (^ extremitds frondii bdfim drhoris ina trdhu per medinm eVAS^fdrmm ^id cmittehdt dd dlidm fdrtem . \

fd^nm fccum nigrum ficut flumhnm

3

g

5

Cdlidnm humidum croceam ficut dnrum fdn^iutum ♦

H AE C f/! drhor tenidjcmus cortcx ejl corrofd e^ md cnvim quii ddigno e7 extnmitdi jrondii bdfn drhorn intra hit per m^dium ms ^ ^ fdrmm qnid mimhdt dd dlhm firum «

Qahium hnmiinm crocmm fdngv,inmm ,

o fi^

l^

^

Vd^m ficcnm nigrum ficut flumhum «

I

Hypicdrum imdgimm exvofitio .

T R I A in o^ere ferudndd funt^ frlmo tndteria pr^sefda rdjftcnrtdo opHi cominud , ne difcontinudtione diffipuur y tertio fis pdtiens intimd ndtur<£ ^dffim uefljgid feruam .

? R AE P A R A ^rimo dqudm uitx fummd! purifcds tdm , (^7 edferud . No» tdmen creids , «t li(^uor ife , quo cunSld mddent ^fit ^dcchi cdnicns dc lim^ius humor. Ndm te dum udrtjs immenfd ^er duld rehus , detines intmtum y felices prateris undds.

P A L A T I V M ingredics in quo quindecim funt mdn fiones uhi Rex diddemdte coronatus in excclfdfde fceptrum totius orhis in mdnu tenens erit: coram cutus mdiefate plius cu cjuinq; fdmulis udrijs indutis uejiihus , pe:>ds genihus rege decirecdntur ut tdm filio qudm fefuisregnum impertiri di^ gnaretur ^ quorum frecihus nil Rex ipfc ref^ondit •

At filiw

A T flm Indt^ndtus feruorum [udfione ^ fdtrem in f{d fedeintersmit . ^idt i^kur dmalgdmd cum dfid knt^^r^ gdtd c^c.

C O L L I G I T in tertio loco fliui fud uefte fdtyii fdn^ guinemj fiod eftfcundum ofui ^ in Methodo idm decld^ tdtum ,

it • *

E F F I C I T V R fouea in (fudrtd mdnfwne , cjUiS fgra ndx eft: cuius dltwdofit duoYum ^dlmoriimjUtltudo dutem fit digitorum qudtuor^

I N mdnfione quintdpliHs mdk cogitdns credit tdtrem infoutdm deicdum relincjucre ^fd ambo infouedm cecides re per drtem.

S E X T A uero mdnfio , e/? In fid cuYdt dihuc filius exire: fed unui umtj qui dh iilis onus tfi in ofmtmefecun ddj^ filium non cxin fcmittit .

C V M dutem fdter (c^jflius funt infoued , qu£ fefti^ md dicim mdnfiOj illis feciuitur futrefdeiio in cinerihia fen bdlnco ferfidm cdlido ,

* ♦ * if

O C T A V O enim loco inljjidm ii ^ quod in putrefd dione eumit infr\gi<idto udfe ^c.

S E QV I T V R nond mdnfio in qud offd t monumen toemittuntur. quoft^cum totu corj^us fnerit folutum : q-uod uero non fiierit fohtum iterdto c^ere foludtur utmui donec tutumfolmtur ffolutum'<j^ caute referud

IN mdnfiontitcmdoffd diuduntur in nouem tdrtts^ quojit cum mdtsria fohitd per nonem dUsfu^er iemuigncm coqmur qtioufc^ue nigredo fu^eruenidt , qud remotd in d/io tidfcnlo in loco cdlido ferud c^ iterum per novi^ dies dcnidm txcoquito-^ C^ corrupum nigrum coliige cum dffo^i repone^ ^ficprofeqiii neceffe eft qimifque aqudfit cldrd atque mutt dd : corru^tio dutmfme nigredo ^ondtur \n udfculo uitrea ^ fu^erjiondtur de aqud uit^fudjUt fu^erndtet ^er medium digitnm ci7 leui igne coqudtur dd nouem diii fmgulo quoqi die dqudm innoudndof opus fuerit ^ fic erit terrd mundd dc dealhdtd iuxtd^hilofopr.oru dicld ^fcilicet h^c terrd cHm dqud fud pnnefdt ^ mundifcdtur .

M I T T I T V R Angelus froijciens offd fufer tera rdm mundifcdtdm ^ dedihdtdm ^ qU(£ nunc mifcetur cum ffiermdte fAo , e7 totum ^onitur in uafe cldufo cum fuo ale hic(y,mdterid' Aiqujtntulum injliff^Hd adhucfortiori igne di Mddtu)rdh dqud^^^fit infundo dura.

V N D E C I M O loc& fmuli Uem fYecdtUYjUt Rex tis re[iitiiatHY^tn cuius Yejlituthm tmm ofusdirlgitur ♦

M I T T I T V R dher froftered An^ehs in mnfwne duodecimd , qui dlterdm illorum offium fartem fufcr terrd fonit y donecfmul in[ftjfemur tunc mird in oftre dffdrc^s bunt .

^"^=1^

E T /ic dkcmdtim mittuntwr kngtli-^c^Ai frimdmj fecm ddmjtertidm a^ ^drtdfdrtem offium froijduntj utfdlicet alhefcatjfit luddd dtcjue firmetur . Qtdnto ^fextofrmds td mutetur in dtrinum . ttfic cum fe^timdj ocUud e7 noa rid fdrtc : offmm terrd effidm uti fdnguii dtc^ue, ruhinw^

T V N C Rfx furgenSjde fej^ulcro De? grdtid flenuSyfd^ ' ^us eji totus [firitus totusc^; coelicus cum pofe/fdte mdgnd ^ fotens fdcertKegis omnts fuosfdmulos »

POSTremo fotentidm fudm fuperplium ^fer uos dmonp,rdtyds coronds dureds fmguUs fmgulis imponea doj utfnt O" ipf R^"^" gr^^^i^ [^i -, cui dominus dedit foa tejidtem mdgndm dtfce mdiejidtem ♦

Impuris nemo mdnlhus frduddtor , dudrus j Sacrilegus^ue dlicjuii pergrdue tdngdt opus .

H«c prohus j bucfdpiens dnimo fe conferdt , \^r cjui Cum terum cdufis do^mdtd noffe c^uedt.

r

PRETIOSA MARGARITA NOVELLA

ix concorddntijs fdckmHm coUedld jDethefduro z7

Ld^ide philofo^horum , c7 e/? drcdnnm , e7 /es

cntnmomnium fecretorum dc Dei donum ^

Vttro Bowo Verrdritnfi dutore .

V I A confuenit non folum d^ud dntiquos ffieculdtores e^ inqiiifitores ueritdtis drcdt q norum ndivMj fed dfud modernos inquiri

e7 dif^utari : utrum drs dlchimiae minis firdns ndtnr^fit omnino dj^^drens c7 fxfs: flens , Aut folum d^^arcns & non cxiflens, ideo grdtid. huius i^fam inquirdmus e7 dif^utemus , non fAperficidlitcr ut conf^euerunt j fed profunde 0- exquifite udlde . Itd ut quilibet doHus fecundum rdtionem cognofatj qu<£ pdrs te-s nendd fit j c7 ^trum ipfms operddoni dehedt ud non dchedt infuddre . 'Ndturdles philofof^hi qudm flurimi fdfientes no hene duhitdntes neque idoneefed in fuperfcie inueftigdntes di ffutduerunt j ^ determinduerunt : quiddm uerdm omnino edm effe dixerunt , et quiddm fophifiicdm edm iudicdueruty quorum nullus fciuit nec fotuit hcc dggredi^ etidmfuerum iudicduerit . Qmidm etidm dlchimifidrum fmt Ceher et Moriemus infuis alchimicis edm dif^utdueruntj tdnqudm vo tentes hoc ^ftd udlde hreuiter -, ^ ohfcure . Arguentes dd fdrtem negdtiudm e^ foluentes , kd dffrmdtiudm dutem foium qu£ddm exempldrid ddducentes , e7 fermonihustyvia ds e7 fg^T^ii dffrmdntes fj dicentes ed effe omnino uerdm, Noj igitur cum in dlchimid dliqud ex terminis eius e!7 diftis fdfientum ueridicorum ueterum nouerimus hdnc duhitd^

A

tionem cum diinllo Dei dggridxmei^ ficutldecens tj} . cum tx^kndtione ^rolixd d^erkmus cdm ordindtis cdpitulis diftin guendo . Primo arguentcs ^ro ^ contrd . Secundo elucix ddndo cum dehitd exj^ldna.tione . Rejj^ondehimus cum Dei adiutorio .

NOTANDVM cum fuhie^um dlicuius drtis uel fcienti<£ uel eius ^ro^ri^ fajfjones fuerint notd <^ mdniffd ommhus ud pluribus faviintihus , non egent inuefigdtione 0^ prohdtione fed decUrdtione folum . Cii dutem fusrint innotd ^ immdniffd _, egent inueftigdtione prfwo ^ pros hdtione , pjjled decldrdtione , ultimo dutem experimentdtioc nefjueritfnis eius dd opus , inqudntu ixperimentum rdtio nem certifcdt precedentem . Cum igitur fuhiedum huius drtis ffft uerum uel falfumft ignotum ^ immdnifefum cumfuis proprijs tdffioni-^us ,^7 extrdneum dpud plurimos fdmntum ^ mceffdrio eget inuefigdtione prohdtione ^ de^: cldrdtione ut ueritds medu^ditus difcerndtur , Etf auid con^ trd hoc dppdrenti£ uel fdlftdtis occurrdt difcutidtur e7 re^ vrohetur. Quid undqu^que fientid ueldrsfue medicindft fiue dlid^ hdhet in fui doclrind proprids duhitdtiones ^ rec fj)onfiones fne quihus nonpotef fieriperfeftd do^irind . Ef dutemdrtium triplexgenuSj ut dicitur fecundo phyfcon rum j quid dut ef dif^ofitiud mdteri£ , dut effciens formSj dut ufudlis . Suh ijs dutem non ponitur alchimid , cum ipfd nonft mechdnicd.quod f concedatur , ipfd trit diffoftiud et efpciensfmul ^ non dutem ufualis . \pfd enim uerdciier docet cognofcere mdteridm qu£ tf dc inthione ndtura omncs dlids excludendo , ^ pnecipit fuper illdm modum dijfoftionis et informdtionis fcundum dptitudinem mdteris. y fiod totum

cognofcit unui rfrtf^ex^o* tfficit tT pteft uti uel non . Sunt 0- dli£ drtcs dh iji non dhfolnte -jideft ^ drtifddles ^fd cc^ tiui ndturdki ficut dn meiic:n£ ^ dxi pUntdtionis ei7 i-fer tionis pldntdry.m <^ uzj.ir e^ uitrorum , cjuid ex pdrte mi nifirdtionii funt drta , ei7 f^ pdrte dutemform^ funt ndtu^ ralci . Qujd quorumcHnque form^e ^ overdtionei funt ndt turdkii^fd funtd 7Utiird dri,dk\imi£ tdlisefi . E/?e7 dliui genui drtis fai drtium de non entihm in rerum ndtU:s rd , fd de entlhm fd^lii dio intelleclu ficut Grdmmdticd , logycdjRethoricd e7 fuh hcc gcnere non eft h<£c . Et c^uid in omnihui drcihus fj^ecuUtio ^ inuejligdtio , c^erdtionem fr£cedit ncceffario ideo hlcficfieri dehet . Sfecul&tim enim in tcllcdui fnii efl ueritdi qndm nunc inquirimui^ orimo . Vrdciici uero opui quod cum fe:^uitHr-,ut efi fecundo mctdphi fic£ j ^fexto ethicorum , quid ofUi efi ifiud quodcofl dcfi derdmui , quid ^ofieriui non dhfoluitur d j^riori . Notadum quod ^hilofophus primode dnimd docet hiic^eunde modum inuefligdndi 0- rdtio efi quid fic deuenimui in coa gnitionem cduf^^unde in fecundo fofterioru dicit . De eo qu£ runt omnis q'A<£flionei quo cognito ceffat omnis quttflio . Hcc dutcm quod qui£ritur efi cdufd uel medium ut ihi aicit, ergo cognlto medio qutsfiioni huiui drtii , ceffdhit e7 qu^ftio. * Notdndum h:c qusd multiplex efi cdufi uel mediu , fcilicet intelligihile , redle fiue fnfihik , ndtnrdk 0 drtifcidk . Videtur ergo irrdtionAe dliquem comre fe in opui eiui nifi inuefigdtione auf^ uel medtj prcccedente . similiter inco grue 0 ir.utilittr condntur quacflionem huiui drti> determi^ njire medio qu.^[lionis non cogr.ito quldno fotefl aliquis qu£ flionem dliqudm determinare , ni[i cognofcdt medium vrimo

A zj

aut fCY Imefligatiomm dp^Yof)incjtiet , dd dus cognithnem. Apud ignoYdntes medlum quazflio non cejjkt , quid cdUa fdm inueftigdtionis ignoYdt. qui €Ygo duhitdt henejinuefigdt hene^cYgo opeYdtUY hene , e7 ^wz •mdle^mdle. In imbofji^ bilihus Yehus imfofjihile . imj^offihilid enim non inueftigdn^ tHY cum cdufds nonhdheant .

5

SEQVVNTVR A R G V M E N T A B O N I AD PARTEM NEGATIVAM.

VI A dnnqiiorummos fAit drguere trU mo dej}ruiliue , ergo fequemHr ea . q Rdtio pimd .

N A M quicunque ignordt certdm ^ determtndtdm qudntitdtem miufcuiufque tlementorum \n dliquo mixto^ ignordt ejfxtre illud mixtum: fed dkhimif}^ ignordnt hoc in metdllii ^ eorum comtonenti bus ergo c^cMdior eji notd^cum tdlis notittdfit determind^ td ^ certd folum quo dd ndturdm , e^- non quo dd nos , nifi udlde confufe e7 f« communi^i^ hoc In cmnihus mixtis . Minor ex hdhitis notd uidetur , cum metalld e7 eorum com^ fonentid fnt de genere mixtorum ^ circd qu£ dlchimift<e U hordnt .

Kdth II . I T E M qukunque ignordt determindtdm f^roportio^ -nem elementorum ddinuicem, cum ueniunt dd mixtionem ^ ^ modum mixtionis eorum ^ digefionis qu^hus ddipifcitur formd mixtijgnordt componere illud mixtum ^fed dlchimi^ fidifunt huiufmodij ergo (^cMdior pdtet ex hoc^ quid und^ qu£que res in f^ecie^ hahetformdm fudm f^ecijicdm ^dd qua fequuntur tdrtutes e7 ^ro^rietdtes <^ o^erdtiones determind tce^ per qudmformdm dh omni alid ff)ecie fepdrdtur^ ^for md hiec fequitur determindtum modum m.ixtionis ^tropor tionis ^ digefionis indehitis menfuris elcmentorum ^ quid rdtione mdteri^ ^ qudntitdtis dc qudlitdtis mdteym ffecies non fcpdrdtur d ffede , fed rdtione formas fequdtur ut di^ £\um eft , mnor fdtet ^ quid h<£c funt notd fclt ndtum ,

A iij

mnfolHm in metdllls (^ eorum CGmponemihus ^ fed m omni hus ndturdlihus ^ modo dutem confufo <^ coi , funt quoque modo longincjuo , notd drti . Talis dutcm cognitio non ejl fufficiens ut drs uere fequdtur ndturdm , hdnc rdtionem ^o^ nit Ceher e7 eius folutionem in fummdperfe^i mdgijlerij . Kdtio III.

I T E M cfuicunc^ue ignordt profrium inflrumetum nd tur£ cjuo medidnte dgit in mdteridm dd mroduHionem for m^e in dlicjuo mixto ignordt effiare iftud mixtum fed dlchii mifldfunthuiufmodi^ergoi^c. Mdior pdtet cum nullum dgens fiue ndturdle fiue drtificidle dgdt fine inflrumetis j^ro ^rtjs c7 determindtis . Minor notd efl , quid ndturd in gent rdtione cuiufcunque rei dgit cum cdlnre digerente 0^ dU terdnte modifcdto , tdncjUdm cum inflrumento ficut ndtu^ rd cuiufcunque rei exigit fiue fit res hdhes cdlorem in dcluut in dnimdlihus ^erfeclis , fiue in ^otetid ut inrehus dlijs. vn^ de in gmerdtione duri c^ drgenti e^T" dllorum metdRorum , dgit in cduernis terrae ^rofundiffimis , cum cdlore c^uoddm fuduijfmo c7 temperdtiffimo per minerds muhiplicdto , dis gerente dlterdnte fuhtilidnte e7 infj)i[fdntc . Tdlh dutem cda lor penitus ignordtur d nohis , cjuonidm non e[i cdlor folis^ necjue ignis dhfolute fed cdlor ex ijs miro modo mixtus <Kj a ndturd confufus .

Rdtio 11 1 1 .

I T E M illud dd cuius generdtionem non fuffxit uitd ho minis , non potefl fieri pey drtem , fed dd generdtionem mea tdUorum non fufficit uitd 0-c.Mdior cfl notd cfuid cmnis ges nerdtio ^ corruptio determindto tempore m.enfuratnr^und^ qui£cjue enim res hdhet tempus praifnitum in generdtisne dd receptionem form<£ fropri<2 ^per qudm recipit effe com^letu.

4

lAinor Mtet tem^us enim ^erterdtionis duri fecmdnm ndi. turdm ponitur d^ud dkhimiflds efje in millihus dnnorum jfi cut ^onit Geher infummd fud ^ Rdfis in lihro perfecli mda gipertj , Cum i^itur nu'dus hominum tdle fj)dcium dttingere foffit -j immo uix fere ctntum dnnorum dttingirj fdtuum ul detur dicere f ^er drtem dfchimif^ ft uerum durum ^ dr gentum . Etfdd h^c ref^ondere uellentj quod ahhrtuidnt tempus , quid quod ndturd fddt in millihus dnnorum , cum cdlore [udui ^ temperdto , nosfdcimus in uno menfe , dut tempore hrcuioridut longiori , cum calore ignis forti , cjuid tdntum fdcit fortc dgens in hreui tempore c^udntum dehde dgens in longo -, ^ c^uid drs imitdtur ndturdm ^ dus opea rd dccelerdt ^feflindt , dicimus cjuod impoffihile eft cjuc-d hocfdcidnt e7 ('pecidliter in metddis , quonidm metdlld funt ex fumis fuhtiliffimis refclutis dh drgento uiuo cum fuhfdna tidfulphuris , d cdlore hum,ido ^ ficco temperdto in cduer^ nis terrdt profAnd.ffmis hdhentihus humiditdtem qudt fuper oes efhumlditdtes qu^ d ficcit:ite terred tenuiffmd occulcd te ferdtur^ infpiffdtur cdlor dutem temperdtus illos fumos conuoluendo refoluens fuhiimdns ^ infpiffdns ufcpne dd locu alicuius refrigerij illdm humiditdtem conferudt digerit fuhti lidt ^ infl^ifpit qu£ ef cdufd metdllic<£ fdfonis , ^ fic in fi ne conuertitur in metdllum . Sf ergo tempus decoclionis dhs hreuidre uoluerint in idd mdterid . ergo per excefjum cdloa ris j ignis , ergo diffpdhunt humidltdtem c^u<s. ef neceffdrio cdufd metdllicx fHfonis , ergo non generdhitur formd f^ecif ca metdlli , qudrefolutio nihil udlet , Rdtio V . I T E M uhi sefcit ocus proprius generdtmis rei , defn dt eius generdtioy fedin drte dlchimi^ tf fc , ergo ^cMd^

A ii\j

R ATIO NE S ioY fdtct j (juid ficut locus fdck dd conferuddonem reijfic ^ dd gencrdtionem . Vnde dixit Porphyrius , quod locus ejl trincifiumgenerdtionisficut etpdter . Et vldto^munmtnd tUTd ndturdns locd terns uirtutibuSyUt in eis fgillentur pros trietdtes diuerfat . Vt inpUntis ^ rebus dltjs , qudles me^ Ycntur fecundum genus fuum^ etd, Et hoc efi uerum inducen do in fngulis tdm in dnimdlibus j qudm uegetdbilibus j ^ tnimrdlibusiproptered non ubiq; locoYii generdntur uegetdbi lid quMetjnec minerdlid cjudibetjnec^ue dnimdlid quMetj necfimiliter hdbitdnt propter diuerfdm ndtura locorUjfcut difj:ofuit ndturd ndtUYdm pYO^cepto e^ oYdindtione gloriof DeiMinoY ex hdbitis notd iftj'^ experientidj quidfuds deco Biones (^ digefiiones ^ mutdticnes fdcimt in locisextrd-A neis db intentione ndtur<e . fcilicet in udfs uitreis IdpideiSj mt tdUicis j^fgulofs : ndtUYd dutem in fynu teYY£pYo[Yio ^ ^ occulto ipfd efficit .

Kdtio VI.

I T E M effedus quifunt ndtUYafolius , non poffunt fe Yi db dYte j fedgencYdtio metdUoYum eft effeclus ndtUY<efo9 lius j ergo a^c. yidioY eft notd quid gencYdtiOj ^ coYYUptio funt d principio intrinfeco, pYincipium duttm intYinfecum ejl ndtUYd p c^UiC efficit formds fubfdntidles in rebus. dYS dutem efl pYincipium extYinfecum qud^ folum in fuperfcie operd^ turper motum dlterdtioms . Similiter quid r.dturd generdt res peY mixtionem elementoYumjtdlis dutem mixdo e[i folum ex opCYie Dei henedi^ii ^ fummi <tj' opeYtz ndtUYdi , ut dU cit Gdlmus pYimo de complexionibus . Minor pdtet cum metdUd fdnt d pYincipio intYinfeco , fcilicet d ndturd per gen ncYdtionem ^ coYYUptionem medidnte mixtione»

CONTRAARTEM. 5

Rdtio VII.

I T E M Sz iJ quod mdgis uidetur ineffe von inefl , rtec id qtiod minus.sed in dehilibui mixtiomhui uidetur quld drs mdgii poffnfequi ndturdm c7 non potejl , ergo multo mi^ nuiin fortihui . Mdior cdtet^^er locum d maiore . lAinor ellfcnfHi mdnifejid , quid ^erfdcikm ud diffcihm generda tionem e7 corru^tionem rei drguimui fortem et dehilem mia xtionem eiui , ut equui^fiifcis <^ omne uiucm fdcile corruma pi ^ojjunf.ergo funtfdcilii mixtionis , durum dutem O" ^t^ gentum de diffidli:ergofuntfortismixtionis.cum ergoin generdtione equi et ^ifcis qudsfunt dehilis mixtioniSj non tof^ fit fequi drs ndturdm j ergo nec in generdtione eorum qu£ /untfortis mixtionis ut duri ^ drgenti. hdnc rdtionem ^ eiw folutionem fonit Geber .

Rdtio VII I.

I T E M imfoffibile efi undm ffeciem in dlidm trdnfmvk tdre , fed metdll.d differunt fj^ecie.ergo <(j-c. lAaxor efl notd fer fhilofofhum qudrto metheororum . Minor fimiliter fd^ tet 5 quid enim non rhdbent edfdem frofrittdtes ^ oferd^ tioneSj ergo per confequens nec formas , conueniunt enim folum in genere , quod efi effe metdUum ficut homo ^ equus conueniunt in hoc genert , cfuod e(i effe dnimdl : fed per froprids dfjerentids unum dh dltero fepdrdtur . ficut er-s go ex hcmine nonfit equus^nec ecoKuerfo , fic ex metdlo uno nonfit dliud , nec econuerfo , hdnc rdtionem ttidm tonit G« her c^ eius foiutionem,

Rdtio IX.

I T E M quicunque ignordt ftimd princifid mouentld dd generdtionem O" introdu6iionem form£ in dliquo mixto, ignordt efjlcere illud mixtum: fed alchimifte funt huiufmodi

K A 1 1 U N t b

ergo efc. Mdlor efl notd ^c^uU ^rincipid mouemid ddgenerd t onem et introdudionem formae funt [lelU et corvord fuper celefiid j^ier motnm ^ lucemy ut uult philofovhus lihro cce li e7 mundi , e^ lihro de cdufis proprietdtum elementorum, ipfd enim funt , t^^un! prim,o mouent motd dh intelligentip , dd ndtdrum generdtionli ^ e^ corruptionn perficienddm , dd conferudtionem ffecicrum , e7 ^h htjs ddturformd , a^ per fe^io , e7 ^^oc ft in inftdnti , fcdicet cum uenerit und fitlld^ uel flures ddfitum determindtum infrmdmento , e7 ex in puentid tdli determindtd introducimr formd in infldnti e7 momento . Minor fdtet ex confeffwne.eorum e^ dhfc^ue con feffione^ignordt enim determindtos fitus et dfpeclus flelldru, d quihus ddtur formd duri ^drgenti inmdterid determi ndtd^ ergo h<^c drsfriuoU efl^c^fr udnd.hdnc etidm rdtionem tdngit Ceher infudfmmd , (^foluit.

Kdtio X .

I T E M ficut fe hdhet drs dd ndturdm itd drtifcidlid dd ndturdlid , fed drs non efl idem quod ndturd nec ^otefl effe^ ergo drtifcidlid non erunt idem qu:d ndturdlid nec efje ^ofs funtj ergo durum drtifcidlej e7 ndturdle non ef idem. Md forefinotd. Minor ^dtet j quid ndturd informdt compoa fitum in infldnti . Ars dutem fucceffme , ^ ndturd pres fupponit , mdteridm , dr$ dutemfdcit edm , ut dicitur fecun do phyficorum . Similiter etidm , quid omne drtifcidtum efl cj^us defiderdtum e^ uoluntdrium ficut eligihile et uolitumy ut fdtet ex fexto metd^hyfic<£ , e7 udridtur idem ofus flua rihus modis iuxtd uoluntdtem drtifcis , ndturd dutem efl ordindrid e7 ^nius modifemfer. durum ergo drtificidie^non trit idem quod ndturdle ,

CONTR A ARTEM. C

Rdtio XI.

I T E M Geher. Tddlm efl res deflruere , cjUdm con* flruere , fed durum deflruere uix poffumui , ut ipfius formd fuhfldntidlis corrumpdtury ergo r,o poterit tdm cito conftrut ut dicunt p mdior e7 minor notde funt dd fenfum, Rdtio XII.

I T E M dh experientid etidm hcc pdtet^ ejuid mos dnti^ quorum philofophorum efl fmeinuididfcietids difcipulis fuis etpofieris dlijs infcripturis trdHdrt uel oretenus docere^ fed nuHum dntiquorum philofophorum in drte ifld reperimusfe ciffe hoc , ergo uidetur quod ipfdm ignorducrint ^ ergo uia deturj cj^-Aodhcsc drs nonfit poffihilis . Videmus enim in dUjS fcienttjs ununquemque philofophorum dntiquorum uifum effe , (^uicfAii fciuerit in dliqud fdentid uere trddere^ quid, fhilofophi defiderant in fcientid fihi rehcjuos fimuUri . yndt philofophus primo methdphifae^ fignum fcientis efi poffe do cere , quid igitur folum cdrtds dntiquds ^ fdhulds extrda neds poeticds , cS^ deriforid quc^ddm f6\d O" uerhd plend dm bdgihus inuenimus in quihus menddcid purd^ ^ erroresfi* cut in operdtione uidetur dppdrenter . ideo fdtis pdtet ex hoc hdnc drtem non effe uerdm , immo quod deterius efl , eo rum fequdces ddhuc errores fuper illos multiplicdnt cotidie ^ in inpnitum extendunt hdnc rdtionem tdngit ftcundum Qeher i^foluit,

Rdtio XIII.

lTle.Mdd oculum nos uidemus , c^uod tdm diu efi d [d pientihus dntiquis e7 philofcphis . cum fummd induflrid per ijuifitd 5 e7 non inuentd , c^AHf elm inuentio effet poffthis lis idm diu ddinuentd effet . Similiter d regihus , O" principl hus infmitum thefdurum pofftdentihus c7 mdgnorum phiio

RATIONES fophoYum cofidm hahentihui ejl inqulfitd , ^ non inuentdy ijudmuis edm defiderduerint ^ e7 exfenfds ^lurimds inter^o fkerint ficut omnihus dppdretergo indnis uidetur drs ifld » Jjldm rdtioncm ^ eius folutionem fonit Geher , B.dtio' X I r 1 1 . I T E M ddhuc fortius ex ddtis eorum/icunt entm c^uoi tfl Idfis unus folus in drte mdlori qui fit dlbus e7 ruheus fe-s. cundum quad ipfi uolunt pr^pdrdre ., qui metdlld mollid in^ durdt , ut Sdturnum ^ louem conuertendo in durum^ (^^ drgentum e7 metdlld durd moUifcdt , ut dis i^ferrum con uertendo in durum <^ drgentum^ C7 drgentum uiuum cod guldt conuertendo in durum ^ drgentum . Sed contrd eosfic drguituriimpoffihile efl dlicuius rei duds operdtiones ef fe contrdrids per fe , fed hic Idpis efl folus unus.ergo etc. Md ior dppdretexhoc^quid cum uniufcuiufque rei ^ fit formd micd tdntum ^ unicd perfe^lio perfe , fcfimiliter erit uni cd operdtio procedens per fe dhilld formd^ut fdtet ex fecundo de generdtione^i^ corruptione .fedfifmt dud; operd tiones contrdri(S procedentes dh und formd oportehit neceffd^ tio 5 qutd und illdrum overdtionum troceddt dh illd formd fer fe e7 p^imo , dlid dutem per dccidens et fecundario-, quid impoffihile eji duo contrdrid eidem <equdliter ineffe . Miwor fdtet.cum enim ^fecundum eos hic Idpis fit unicus^unicd ttidm cfit eius formd f^ per confquens unicd eius operdtio ferfe e7 frimo dh ipfo frocedet^ quomodo ergo effe poterit^ ^ quddd metdlld moilifcet^et quddd induretperfe etprimOy fed no uidetuphoc effepoffe ergo uidetur ^ unufdcidtperfe tt dliud fer dccidens^et fic quodda no erit uerum durum uel dYgentum foflqua mutdtum eft per dccidensfiue quod moUi fcdtum efifue quod indurdtum efi . Videmus enim quod

CONTR A ARTEM. 7

dfAd non hdhn potemidm infrigiddndi O" calefddsndi ^erfe et primo^nec ignis fimiliurj fed unuptrfi nprimo e7 dliud ter dccidens.uel ovortehit eos ponerSjC^ fmt duo Idpides- in dr te dlchimi£ , quorum unus indurdt perfe^ et colordt^ e7 '^' ter ver fe moilif.cdtj et colordtj c^uod efi contrd eos , quid dia cunt eum effe tdntum unum . Etfimiliter qidd qudlis diuerfi tds effet Idfidum interfe , talis etidm erit diuerfitds jormd^ rum introdu^idrum dh eis in metdllis , ergo non erit eddem formd introdufld in hoc duro ^ et in illo , nec in drgento hoc ^ in i'do . Df mutdtione dutem colorum qucd fidtprimo dl hus pofl ruheus , c^ quod dlijs colorihus multiplicihus colors^ turfeiundu ^ uolunt pr£pdrdre ccncedimus udqj , quidhene fcimus poffihile effe res mdxime minerdles lic^uefd^iiHds fer decoclionem ^ ^\ dd inuicem mixtlonem pofje mutdri de coa lore in cc/orew, fed ficere illds duds operdtiones contrdrids , hoc impoffihile repitdndum ^ qudre fequitur ^ drs [it nu^Jd^ Rdtio XV. I T E M fid quod migis uidetur ineffe ^ ^ non inefl , neque illud quod mmus . fed mdgii uidetur quod drs dlchia mi£ poffitreperiiiin rehus propinquis fuhftdnti£ duri<!^ drgenti et non reptritur ^ ergo nec in remotis repmetur^ergo nec in remotiffimisyergo nufqud . Mdior notd efl per locum d mdiori'-. Minor pdtetjquid res prop nquce duri et drgetifunt qud^fint eiufdm mdteri^ ^ na.tur<£'cum eis , quod cognoa- fcitur ex hoc quodfunt eorum prindpid uel ex eifdem prind^ pu^s , ^ quid^omne fimile ingreditur mdgis infimiie per mi^ xtionem ^ liquefdtiionem qudm in extrdneum . ideo inuea nimus resqudfldm minerales qua dicuntur f^iritus metdllos rum j ex quihus metddd gemrdtdfunt tdnqudm ex prindj fijSyO^v^ ipfi ingrediyUt funt drgentum uiuumjO'

R ATIONES ful^huY . Ex quihui metdUd omnid origmm tYdxerum^ficut fatet qndrto metheororum j i^ per dlchimiflds efi etidm duri^igmentum e7 fdl drmonidcum f^iritus , fed. duripgme tum efl de ndturd fuiphurii ^ fdl uero drmonidcum de ndtu^. Ydfdlis ^ficutfdpo metdliorum d c^uihufddm dicitur qudm uis nonfit de fibfldmid eorum . sunt dutem ^ dlij fjiiritus fecunddrij fcilicet mdrcdfitd , mdgnefid , C^ tutid . fed mds. gnefid e!7 mdrcdfitd funt ffinius a, ndturd commixtd de ful fhure j ^ drgento uiuo . lutid dutem efl fnmus metdlloru fuhtihs refolutus dh cis ^ qu£ omnidfunt dut prind^id me-s. tdlloru dut ex eifdem principijs prmr quam fdl drmonidcH. Sunt ergo (eptem dlchimic fj}ir:tuSj fcilicet qudtuor prina cifdles uidelicet drgen, ui, a ful, duripwmentum <^ fdi df tno.et tres fcunddrij <^ copofni j fcilicet mdrcdfitd , mdgnc fid ^ tucidySulphur tdmen ^ dr.ui. fumficut ekmentd et frimum tenent frincipdtum, , Ex diclis ergo nil dliud uo lumiiSj nifi ^ fold metdild e7 [firitus , funt operi neceffdrid quid unum inaliud ingreditur <^ feinuicem comhihunty ^ mifcentnr in confldtionej a^funt ddinuicem ficut princis fid Z7 fYincipidtd , quld ipfafold in mdterid 0- n^tuYd pro tinquitdtem h^^Jyere uidentur , ergo dut ex mttdllis ivfs dnt jj^iritihus hunc Idpidem coliigere necejfe ejl , dut per eos rum mixtionem , dut omnium , dut flurium uel uno fo^ lo . Sed ex ipfn metdllii hoc impoffihile uidetur , quidfc cundum PhiLfopi^oi dlcijimi^ hic Idpis hdhct fe dd metdild , ficutformd dd mdteridm , ^ficut dnimd dd corpus , ergo oportet ipfum ejfe fibfldnti£ fuhtiliffim£ ^ cum ergo metdid fmt fuhftantiie grofjk per tctum non uidetur ix eis poffe elid. ideo dicit Geher in fummd fud^ cdpitulo de pn^pdrdtione fd iUYni <, Ktdeuntes igitur in nos ipfos^nofmet toYquenns in

CONTRAARTEM. 8

mcnfe co^tdtionHm mtditdtionh dffHclionihus . ReffeximHS d cerfeciione cor^ord diminutd in ^rofundo fu£ naturxfe^ dd exiftcre e7 «^^ in ds Mgidum inucniri , cum in eis fkcun^ dum ndturdm non fit . idec^c^i ex illis fiihfldntidm fnlgiddm elici non contingit ^c. similiter nec ex corporihus verfePASy fc licu duro <^ drgento^ cr.iid a> in ultimo verfeclum ejl non cget perfici , etfimiliter etidm qnid nonfunt ddfnem dlium ordindtd . Et fi dicdnt quod hxc corpord ccilcindntj^ fol uunt , diftilldnt , e!7 codguUnt , ^7 multas dlids frdspdrdis tionei fdcidnt. Itd ^ ifui ^ efi corpordle et groffum ft f^iri tudle etfuhtile etpofi dlterdnt metdlld cum ingreffu eorumj ^pLciunt uerum durum ^ drgentum . Dicimus ^ eo^ Yum exverientid efi frmiffime contrd eos , quid qudlc fit opus eorum ignis decUrdt , qucecunque enim dlterduerunt ■ per ignis uioUntidm ei7 rerum urentium eximindtionss eud nefcunt , C7 non permdnent , fdntdfiic£ ergo funt cj.terdtd . Simiiiter necper f^iritus hocferi uidetur , quidper expe rientidm inueniunt ff^iritus voffefgere i^non fgere^ qudm uis eorum ndturd ft fugitiud dh igne , fed ipfos non faos ui derunt corporihus inHtiiter dSi£rere , quid in igne nonper feuerdntjimmo fugiunt pduUtim, dh eis o^ ipfd corpord relin quunt immundd mdgis quim prius 0" qnonidm eitudnt cor cordfecum infumum (^ ey.dnefcurt fimul . Ipfos dutemf^ xos non efi poffihile ingredi , quid dut non funiuntur cum fintficut terrd Upided uelfdxum , e7 ^on ingrediunturjnec ' mifcentur , ^per confeauins non dlterdnt^ dut funiuntur fufione uitripcdtoridjficut omnts res ultim£ comhuftd 0- in cinerdtd y qu£ pofi per fortem ignemptuitrum . Et nulhim uitrificdtum ingreditur metdlU , quonidm j^ufio mstdlicdft fcr conferudtione humiditdtis ndturdlii drgen, ui. in metdi

R ATIONES lo . fnfio dute iiitrificdtoYid ft ex ultima confumftione rddicd lii humiditdth uniufcuiuq^ rd ddufiilisj qu£ ex ddufione inci mrdtur. Et ideofere ex cinere uniufcuiusc^; rei feri j^^otefl uii. trum.jfropter quod nos uidemus^r^ cum fidgnum ^ ^lubum fuerint cdlcindtd ^er ignem ^ comhufld ^ ^. poj? di ignem congruum conuertuntur in uitrum yfcutfdciunt qui uitri^ fcdnt udfdfguli . Et ideo impoffihile efl quod tdle uitrum nec etidm dliquod dliud reuertdtur in metSlum^nec infufio nem metdUicdm ycumft confum^td rddicdlis humiditds dr» ui. qua^ erdt cdufd madUkce fufonis fccundum vdrtem , ^ fecundum dlidm^drtem dereliHdmft conuerfd in humidi^ tdtcm uhredm . Ex quihus etidm diclis fdtere ^otefl ^ f fermo quorunddm idiotdrum , ignordntium principid ndtu Y£ j dicentium quod uitrum j^otefl feri mdlleahi'e ficut men tdllum j efl indnis . Ndm illd eddem humiditds quce efl cdu^ fd metdUica fufionis efl etidm cdufd mdUedtionis ^ extenfc^ tiisfuh mdUeo per omnem dimenfionem. cum igiturin uitro 0" re qudcunque uiirifcdtd ilid tdlis humiditds non repe^ Yidtur y dut confumftdfit tuncyfcut imfoffihilis eftfufo mc tdilicd in eis itd ^ mdlledtio , e57 q^i^ impoffihilis efl redi^ dio uitri C uitrifcdtis rei dd fuhfldntidm metdUicdm ^fic etidm dd mdUedtionem . l^uU<£ tnim res in mundo hdhet hii m\ditdtem tdkm ut metdUd: dut fi hahentj hdhent edm indic gefldWj ut elementd metdUorumjdut dliomodo termindtdm fer fuds formds , ut mdrchdfitd,dntimonium et dlid fimilidj quonidm diuerftds formdrum fdcit iUdm edndem humidia tdtem diuerfmode termindtdm j <^ diuerfimode pdffihilem. Et hoc dccidit propter diuerfim provortionesj mixtionis , 0* diuerfdm hahitndinem , qua efl in menfurismixtionis fuoru elementorum propinquorum comvonentium prout reguntur

d C(xleflihu$

CONTRAARTEM. 9

d coelepihus , qudmnis iLmentdfint eddem. Similiter hoc pdtet^er dliud^quid ficiit pro^rietj.tes i^ l>Yofri<e ^dffiores jleciernm non reperiHntur extrd [fecies fuas ^fc ^ropriet. tdtes (^;^ proprite ^ijfones generum non repmuntur extra generdfud . Qum ergo extenfio per omnem dimenfionem , fub mdUei cercuffone ft propid fdffio huius generis , ^ ejl metdUum , quid foli metdllo pro^rie conuenit , ergo dlicui dl teri rei de mundo non conueniet . Aut fi conuenit uitro^- itd drtipciofe t^rc^pdrdto , ut dicunt,oportehit eos neceffdrio confi teri i.lud uitrum effe metdlium , O" f^b d.ic^Ad f^ecie metdU liy fcilicet e^uodfit durum dutferrumjdut tes dut dlic^uod dlio rum , cjuod efi omnino fdlfumj dut o^ortehit eos dicere cjuod hdc 7wn fit pro^rid pdffto metdlli , qucd fimiliter ef fdifum £7 venitus contrdfenfum . simAlitir-^quid ex ^ro^rijs pdffio^ nihus metdUi efi , quod in confdtione omnid ddinuicem com mifantur tro^tir eorum fimiiitudinem inmdterid fropin qud . Vitrum dutem ^ quiclihct res uitrifcdtd , non mifce-s^ tur in confldtione mudlli , fed fuperndtdt ficut oleum , e^ omnis pnguedo dqHce,ergo hoc uitrum drtifciofum non com mifcebitur j fed fuperndtdhit. quodf com.mifceretur ^ non di ceretur uitrum ^ fed metdllum ^ effet in numero dlicuius metdUorum , auod eft omnino filfum . similiterfi dliquod dliud , qudm metdUum effet dignum hdhere hdnc proprie^ tdtem e7 fropridm pdfjionem di^dm^ dignius effet illud , quod eddem humiditdte pdrticipdt , qudm qucd cliendfic cvt efl mdrchdfitdj mdgnefid^ tutid , dntimoninm , fed hdc mn hdhent\ ergo multo minus uitrum , c^ quMet res ui-^ trijicdtd j cumft expoliutd humiditdte tdli , Et propter hdnc fnguldrem , c;^ f^ecidUm humiditdtem fic digefldm , ^U£ ejl cdufd mdUedtion-i^ e7 Hquefdftionii acddit^ut Idpdi

B

R AT lONES n'gro confricdndo mctdlld dhrddtndo ddh^aridnt , c^uod non toujl dccidere mdrchdfiti^ et mc fihi fimiiihus^c^mnto igitur minus u'tro . Et j^rofter edndem cdtifdm ex qudddm fimilitu dine infuhfldntid humiditidtis ft ut dr» ui. metdliis ddhxredt omnihus : mdrchdft^ dutem , ^ fihi fimilihus non , qudnto ergo minus uitro fue drtifciofumft^fiue non . Omnt fimiliter uitrum^c^ liltrlfcdtumfcinditur-^comminuitur^ C^ frdngitur , cum pofl ignitlonem fnhito in dere frigido infris giddturuel dqud^nuilumdutcmmetdllo)umhdc fdffme ^drticipdt fro^ter cdufdm di^dm . Omnis p-dctered imdgo fiue fit exclufdfue cxdrdtd feri ptef infrigidis m.etdliis.^^ cdlidis 5 CT* p^*" ful^turdm ^ ^ ^er incifonem^in uitro dUs. tem non : niffit ignitum uel liijuefd^ium , (^r hoc tdntum ter fculpturdm , quld ef ^roper humidum diuerfum in tdli t)dffione recipiendd . Soli ergo metdllo ^ omni femper^ hncc tdffio tro^rid mdlledndi ineffe uidetur . Diuerffcdntur td mm mctdUd in^erfein mdliedtione^fufone^ ct ignitione dc rc liquis vdffionihus ^ ^ropter diuerftdtem fu£ digefionis , ^ fulphuris mixuonem . vitrd dutem inter fe diuerffxdntur in citd eir tdrddfufone , e7 ferfficuitdtc 0- opdcitdte , <^ colordtione diuerfd jfecundv.m mdgis ct minus , ^ dlijs fuis ttdffiomhus , ^rovter diuerftdttm cinerum f:x diuerfs mdtes. rljs dduforum . Similiter metdlld qndndo liquefdfld funtj fmt de ndturd drgen.ui. c^/rcwt Uj^ides fuperndtdnt dr.ui. •fcfimilitcr fuverndtdnt metdUis licjuefd^is ^ non cedunt ^ fed uitrum liqutfdcium cedit eis ^roperfui uifccfitdtem te» ndcem /c^ dliendm . Uon cf tdmen dliquid liqudhile j^r£ter metdild j quod hdnc hdhedt nif uitrum ignitum , e7 liqy>£^ fd^Him vro^ter uifcoftdtem fudm ddudlem mdgndm^ infri giddium dutem nonj^rofter ij^fus ddudUm friudtionem.

CONTRAARTEM lo

UetdUo cnimir.jrigiddto ant ignitOj lidlde mdior imfluifco fitds j qmm liquefJLcio-.^Yoptt^Yea in mdUextione ipfms , exs tendur.tnr pdYtcs , in li^uej-d^ione dutem fpdrdntur ^fi ex t)dnddntur . In uitro ctutem ifi econueYfo . Quicunque er:t go operdns fecerit opus uitripcatum diiquod cdfuale . A^ ifa fo yndnumf^fhenddtj ^fihiftnem im'^ondt . Sic ergopdtetj ^ jytritus nitYijicati non ingYediuntur ^ ergo non diterdnt . Similiter igitur fer ipforum commixtionem ex didis cdufis hocfieri non pofft uidetur . Cum igitur infuhfldnnd md?is confimili -^ dffini metdilorum fuhfidnti£ h^c ars rcperiYi non uidedtur , ergo per confequens ntc in remotd ^ trgo mc in remotiffimd , ergo nunquam , qudre etc, Kdtio XVI. I T E M uidentur dicere , fe non generdre metdJJ.d de no uo ^fcd folum qU(Z i.^n^erfecld fimt peYf.ceYt , dicentesttr^ fe6idfolum durum ct drgentumyreliqud dutem imperfedld . Dicimus I-jOc efjc non poffe . Quonidm omnis mdterid , ciu<z hdhet effe in aiio^Hd rerum naturdlium permdnente eft com:: fletd ferfudmformdm fuhpdntidlem ^ fed mdterid fidgnij flumhij <£ris , c^ jvrrl bdhct cjfe in cis , corum effe fic mmd nente jficut matmd nuri ci7 drgmi : crgo mattrid comvlc td ejl in eis fer fudm forma fuhftdntidlem ficut mdterid dua ri C drgenti . Mdior efi notd , quid ed qu£ fmt in motu dd dliqHdm formdm non fermanent in naturdj nifl quando funt infne motus^ in quo dcquirut formdm fuam fpihftantid lem comdetiuam: fotms cnim corrumpU7itur C7 cito^qudm fermaneant . Proftered nonfermanent dhortiuifcetusMuid nondum hdhent formam comfletiudm , dut quia organo^ rum non hdhcnt comflementum dferuientvum f/.^fcrm^ . Similiter infminihus ahortiub j hoc id^mfehdhet , cuid «ec

B ij'

R ATIO NES

femdnent ^ nec ffiukm midtiplkdnt cum cdYednt ipfd, fimt iher e^ in dlijs . Minor notd ejl ddfcnfum . videmus enim fdgnum , (^^lnmhum , i^ reliqud^erft hdhere ^ermanen tidm in ndturd ^ftcut durum ^ drgentum cerfe . hoc dUs tem non effet nif ejfent completd fcrfudmformdm fihfdn^ tidlcm . fdlfum ergo dicunt hdcc metdlU ejje 'perfe^d , (^ dlid im^erfcddj e7 cx hoc h^c effe conuertibilid in ilid <^ or dindtd dd illd . No» ergo mdgis erit ordindtum , nec md^ gis conuertihile fdgnum in durum -, qudm econuerfo , Rdtio XVII.

I T E M (^mctinc^ue multv^licdntur d ndturd in fud ffc cie per continudm generdtlonum e^ ferfeuerdntidm , funt completd perfudm formdm fHhfdntialcm , fd mUdHa ifidj qu£ dicuntur imperfcld^funt huiufnodifcut etidm durum e^ drgentnm . ergo ^c. Mdior notd efl , quid nulU res nd turdles de mundo dliter d ndturd multiplicdntur nif copkdn tur ver fudmformdm fuhflltidlem. Minorpdta ddfenf.m, Non igitur h<ec dicentur imperfc^d metdUd , dlid uero pers fedd , fed potius hatc nohilid e7 iHd ignohilid . Ignohilid dUs tem non fic nohilitdntur , ut dicunt . non tnim uidemus cd^ trdm nohilitdri in equum^ nec ecpuum in hominem . ergonec iUd metdHd ignohilid ^fic notdhilitdhuntur ^ ut dicunt , non ergo uertentur hccc metdlld in illd . ?roptered ^cjuid h^cfunt imvcrfeHdy ilid uero pcrftBd^ ficut dicunt . Vidc folutionem huius , C7 hdhehis ueritdtem .

Kdtio XVIII.

I T E M qU(£cunque non diffonuntur eddem ultimd dic ffiofitione j nonpojfunt hdherej eandem form.dm fuhfld-fWd:: lem cjr fjiedfcdm , fed durum <^ drgentum dichimicum , non dij^onunttir , eddcm uitimd dif^oftione ^ ut ndturdie ,

COMTRAARTEM. ir

trgo ^c. Mdior^dtetj quidforma ftihfidntidhifeHffedfi^ cd ejl qu£ ultimo ddueniens rei diff^onit rem ultimd difjxt^ fitione n i^fdm com^let . whi erfo non erit eddem ultima dU fl>ofitiOj non erit eddem formd fuhfldntlilis ^ f^ecificd, crn go nec eddem f^ecies . lAinor pdtet dd oculum , quid fundit metdUd dd ignem , ^ impnit fuds medicinds exteriores ins formdntcs ultimo , hoc dutem nonfdcit ndtwrd , Kdtio XIX.

IT EM quoruncunc^iie generdtiones nonfunt edzdemj ipfd non fmt eddem j ^ qtioruncunque ipf<£. funt exdemj 0" ipfd eddem , ut dicit vhilofophus 7. thopicorum . Sed ge nerdtio dtiri O" drgenti d ndturd , ijjr <t-h drte non efl eds dem . ergo nec generdtd erunt eddem . Smlliter <^ dt con ruptione idem efi drgumetu.ergo drs dlchimid^ non eft utrd^ fedfhdntdfiicd . lAdior {^ minor fm per fe mdnifeflce . Rdtio X X .

I T E M de entihus dfortund non potefl effe uerltds. nec fdentid , fed dlchimid efi huiufmodi^ ergo c^c. lAdior pdtet per ?hilofophv.m primo poftericrum , qui dicit , quod omnii fdentid eft de neceffdrijs .,-^ perpmds , e7 incorruptihilihus ^ 0 impoffihilihus dliter fe hdhere ^ tdlis dutcmnon tddetur dlchimid . ^imiliterf uem ndturdm fequitur 7 hoc eritfem per uelfrequenter , (jwfct ndturdlid funt , ut dicitur fcundo fhyficorum . Minor fdtet , quid rdro , immo rdriffimai accidit hocj ut ipf conftenttir ^ fcilitet , qucd drtifex imite^ tur ucrt ndturdm^c^uan dutem rdro contingunt fortuitd funt ut frohdtur fecimdo l^hyficorum ^ ergo etc, ^dtio XXI.

I r E M Arifotdes in fne 4. mehecrorum , fecundum trdnsldtioncm uetenm dlchimidm tffe turdm , exprefft ne^

B i//

RATIONES gdtjfed cdm effefo^hijlkdm et f^.ntdflkdm dffimdntjC^udmi Wi cjulddm dkdfit illd. uerhd fniffe Auken. c\u\ ipfd dddidk ijUcd non credimus , Auken. in j^rincipio fuie epiflolcSj quam fccit de hdc drte^ dd Ajlen de Kecid philQfovhum dUegdt de hdc contrdii^idne dicens fic. Etfuit fententid , c^udm dfpr^ mdnt dlchimijm froftentes i4nd rerum j quihus ile fcilicet Arifljteks qui dd honitdtem , ^fcientidm opcrdtur , p/itrfs: mtm contrddixit ^ illorum fcntmtidm dnnihildult 0-c. SequuntUY uirhdL Arijlotelis in formd proprid,

V N D E fic inquit philofophus ad litcrnni. Sciantaiit femper alchiV.iida:, fpccics uere permu tari ncn pofie. ]] id tfl formds fuhftdntidles reru mdnen tere. l^fecKimiliaiHisfacerepofrLint.") ideflindc cideniihHscomunihus. [] & tin^crc.]] id eflcolordre. [[ rubcum .'^idefi^s. \~ citrino ^ id efl colorefi:^ milidUYo. [^utuidcaturaurum.^ idefl dd dfj^ea dum. [^ & album . ]] id efl drger.tum fidgnum uel plumhum . [^ tingere colore . ^ ^^ f/^ citrino . [j\uo uoluntjdonec multum fit fimilc auro,uel ajri . ~2 id cft dd uifum in dccidentihus ammunihus . [^PoUunt quoquc plumbi immundicias ablier^e re.n ut uidedtUY durum^ uel drgcntum. [^ucrunras men fcmper erit plumbum . ^ id eft utf^rius erdt in formd . [I 3c fi uidcatur aracntum fcd ops rincbunt In eo . ]] id efl ^lumho fc mutdto . I^ qualitates aliena- . ^] id eflfmiles qudlitdtihus dUYt uel drgenti. \\iz errent homincs in co,urqui acci piunt falem . ^ id efl comm.unem . [^ Sc falem ai'* monincum . ^ quid uidentur idm cij non funt .

C ONTR A ARTEM. ii

r Cccterum Cp diifcrenm fpccinLM. ]] idejifAhpdtta v.dlis , [^aliquo collatur ingenio . J fc! cj? d/c'}fs mi£ . \2 non credo posfibile . H /z fom^ ^rlmd fublutidlis non corrip.itiiY. [^ Bc non eil: q^ una coin plezio. ]] fci f/? forma fnbftdmiAis fecjtiens umplea xionem . []ucrratur in ali-im . ^ id ejiformdm. I^c^uiaitla rcnfibilia.] id e^ dcddcntia fmfiklid. [^non funtdiitercnria: . ^ id ef fcrm£ fihfldntida les . Qquibus pcrniutatur fpecies .^ id eftformd. \2^cd funt accidcnuja & proprictates. J id efl qua fenfu dp^drenu [^diiferentia: ucro eorum. ^ ^'^ ^/^ formoi fAoiidntidies conflituentes ff)ccie . [^non funt co gnita: .] quid non fojfunt fentiri . [^Cum ucro non (ic differcntia cog^nira. ]] fcilicet fenfu . []quo modo fciri poteitutrum toilatur ^uelnef^ i^i e/i nuUo modo cjnianonfentitur. [^uel quomodo toU liposfitj* Std cypoliatio. ]] idefl dhldtio . [^acs cidennum , ut uaporis .] fc/ c^T <itiid illd fv.nt dcciT dentid .j qH(£ fcntiuntnr . [^coloris poiidcris uel falrs tem diminutio non eft impofsibilis. ^ id ejl occtd^ tdtio dccidcntiH . [^quia contra hcc rano non cous ftac. Crcteruprcportiocopoficionis .]] idtf: froa fortio mixtionis dd qudm feqnitur formd fuhfldntidlis . [^iilarum fubitantiarum non erit inomnibus ea* deni. J ftd folufimilis . [^hax iVitur in illam per^u mutari non poterit . ^ id eft uere fccundum formdm^ fed folum dppdrenter . J nifi forte in primam reducan tui matenam . ] idefinv.ddm dpyimdformd fuhcjud trdt 5 e^ dh omni dlid . ^'[[tunc, j'n aliud g prius erant permucentur. Hoc autem . J id efl redu^io in

B iiif

R A T I O N E S pimdm mdttrUm ^ nuidm r\ per rolam Iiquefa sj clionem non fit, fed accidunt eis ez hoc .J iii eji \ifiefd6l\om. []^rcs qLiardacztranCcT, 3fC.] idtjl dppdrentes et fophif:ic<£ . Velfic ^rre^ius. hletdlld non pofs fy,nt pzrmutdri in durum nif prius reducdtur in crim-i md teridjtunc inidud quod prius non erdnt permutdri foterunt» Redu^io dutmi eorum in primdm mdteridm nonpoteffe^ ri perfoldm i'lorum licjuefd^ionem . Sed neceffe efex hoc , ut dcciddnt eis rcs cjuxddm cxtrdnece dndturd madllorum . ^•fic ifd rdtio effet pro drte .

T A M E N per hdic uerhd philcfplus uifus ef et condtus drtem dlchimiie non poffe effefecundum ueritatem purdm et certdm ^fed foium fecundum fdntdfidm et deceptione, Vtfic ex diclis fuis qulnque elicimus rdtiones . QUdrum frimd fumitur expdrte dccidentium communium e7 ef . Rdtio I . Ari/?. Ef X X I . in ordine,

C^Y I C V N QV E mutdt res fecundum dccidentidfoi. lum y non mutdt eds uere defpecie in ffeciem^fd dlchimifa fic mutdnt metdlld ddinuicem^ ergo ^^c.Mdior notd efl^quid dilfdrentid fj^ecierum ddinuicemep fecundum formdm fed differentid fecundum dccidentid efi indiniduorum tn eddem (fecie.Uinorem prohdt , mnd.lld enim differunt fj^ecie ddinui cem quid non hdhent edfdemformds , fed hdhent qud^ddmfi-s milid dccidentid in colore (^ pondere ^ dhjs.dccidentihus, tdlis dutem mutdtio in dccidentihus efl dlterdtio m^ non trdnfmutdtio , tinde qudmuis dhfcrgdnt immunditids plum hi O" ipftmcolordnt ut uidedtur durum uel drgentum : tds men fecundum formdmfnhfdntidlem ef plumhum ut priuSj quidin eofunt qudlitdtes dlien<s. in^fodufie^ C7 ^on formd dlid fihjldntidlis ^ (^;^ fropter hisc dccidentid dliendntur ho^

eUNlKAAKlfcM. 15

mines dff)ic'icntes e7 errdnt^ c7 dicunt i^^fv.m efje durum uel drgmum cum tdmen in ni ueritdte non fit jfcut (^ui dffi^ dunt fjlem communem (jj fdlcm drmomdcum , quid en'.m utrunque hdhet ndturdm fdlis et communicdt ingcmre fdlii^ credunt dh hoc cffe idem , cum tdmen differunt fhecie , Kdtio 1 1. Krifl. Et X X 1 1 . m ordine.

S E C V N D A rdtio ftmitur ex ^drte corruptionis for m£ vr£exiflentis . Et e^ tdlis . Qmcunqtie non trdvfmutdt reyni^ercorruj^tionemformifuhfidntidlisc^j- fjjecifcs ^r£^ exiflentis ^ non trdnfmutdt edm in dlidm fj)£c:em fed dlchimi fr£ hoc non fdciunt , ergo 0-c. ]ftd rdtio fere reducitur dd dlidm j fcili.cet crimdm (^ prohdtur Mdior O" ^i*^or ficut, w ^radicid.

Kdtio I r I. Arifl. n X X 1 11 . 2« ordine .

T E R T I A rdtio fumitur exj^drte ncflri iudicijyfci:^ licet ciuod non oojfumus uere cognofcere , utrum fint uere trdnfmutdtd in dlidm fj)cciem , uel non , c7 cfl tdlis . }Rud quod efi nohis ignotum in dliqud re non pottfl fciri utru fer dii<juod drtij^.cium fotcfl tolli uel non^ ud quomodo tollipof:: fit dh iRd rCjfcd diff<.renti£ fl^€cifc£ mttdllorum, funthus iufmodi,ergo ^c.Mdior notd efl , quid de ignotis exiftetihui non ^otefl hdheri fcientid uel drs , neque modus dd introdus. cendum uel corrum.^endum ed in re.Minor fimiliter pdtet\ quid differenti£ fj)ecific£ in rehus ndturdlihus metdUicis funt ignot£ nohis , non folum in metdllis , fedctidm in omnihus re his ndturdlihus , ^r£terqudm fhrfdn in homine . qu£ dutem funt nohis notd ^ in eii funt dccidentid c^ proprietdtes ^ ^df fionesfolumj quid fAhidcent fenfhus noftris . idco hic corrum fere poff^mus c7 dlid introducere , ideo non foffumus uere cognofcere c!7 iudicdrc in metdUii mutdtis ^ utrum utn fnt

R A TIONPS

miitdtd in durnm ud non , fionu tinufquifque lene iudkdt

de ijs^qute cognofit^et eorii ejl bonus iudex , utfdtet iMhi,

R^tio 1 1 1 1 . ArJfl, Et X X 1 1 1 1. w ordine,

QV A R T A rdtio fumitur ex pme mixtionis e7 fro fonionis mifdhilium in compoftOj^ eft tdlis . Qujccun^ que non hahent edndem proponionem mixtionis ^ mkihilui in compofitOj non poffmt eddem, cffe infpecie^fed metdRd mn tdtd pcr dlchimidm funt huiufmodi^ergo,,etc.Mdior eft notd, quid detcrmlndtd proportio mixtionis Cr'mifcib:lium in mit: xto ddinulcem , difponunt m':xtum dd tdlem formam de^ termhidtdm^fequentemilim determlndtam proportionem C7 non dd dlidm per fcdm dijftrent ah dlusMinoremfippo nltprohdtdm exprius diciis. Qu igitur tdli ignordntid'^ quo:i modo efpciet drs hac uerum durum ej7 drgmtum f Kdtio V , Ari/?. U XXV. in ordine .

QV 1 N T A rdtio fumitur ex pdrte mdteri^ prim£ , medidnte qudf.t omnis generdtio ^ corruptlo e7 trdnfmus tdtio de fj>ecie in jfcciem e^ ef tdis . Omne quod trdnf^ mutdtur de f^ecie in f^eciem dehet reduci in mdteridm pri:i mdm 5 id ef , nuddm dformd primd , ut illd dd qudm di:s f^ofitd erdt introducdtur fcd dlchimifu non ficfdciunt , era go ^c.Mdior eft notd , quid reducendo rsm in fudm mdtea Yidm primdm ftgenerdtio ci? corruptio , ^ non dliter.quid tilis motus ef ddformdmfuhfdntidlem^ e^ hic etidm motui qui ifi ddformdm fuhfdntidlem proprie dicitur mutdtio^ e7 no motuSyUt prohdtur quinto phyficorum . In dlterdtione dut tr dugmentdtione e7 diminutione ef proprie motus , ut ihi dicltur. Froptcred gcnerdtio efi de nonfuhiedlo infuhieciu et corruptio econuerfo , e^/wwf dmho in cppofitione contradis clorid . Keliqui autem motusfunt defuhie^o in fuhiedu

CONTR A A RTKM. 14

(jT in contYdYid oppofnione minoY pdtet dd oculum . No« enim Yeducunt metdUct in mdteYidm ^Yimdm , cYgo mc geneYdnt , nec coYYUmvunt fed folum dltcYdrx . Ucjnefdciunt enim metdliHm dd ignem^i^ i^fo metdllofic li:juefd^o exis. flente , ^Yoijciunt fudi qudfddm medicinds fYiusf)eY dYtem dlchimix fdflds dheYdntcs icfum^ ut fimiletUY dUYO uel dYc gento . Per foldm tnim lic^uefd6iionem. non YtdudtuY in md tCYidm ^rimdmj fed dcdiunt res cjUdsddm extrdne^ ctfhdn^ tdjlictej eYgo quid non fddnnt ^Yimo m.ctdUum nudum dfor md i^Yimd , quomodo poteYit in dlidm ff)ec:em tYdnfmutdYiu nullo modo . Etfi ueUent diceYe , qucdfuds medicinds

^ fium Idpdem t)hyficum fdciunt proprie per gcnerdtione C^r coYYUptionem -^ pYopoYtionem rrnxtionis ^ mifdhiliHm deteYmindtdm , e7 cum hoc tYdnfmutdr.t metdild de f^idc inf^eciem , l>idmus (juod cju.mis fdciunt fids medicinds per gencYdtionem ^ coYYumonem ^ pYOi:ortionem mixtionis C7 mixtoYum dctnm/mdtdm ^ tYdnfmutent f^eciem in /fe dem:tdmen per pYciectionem ipfdYum fuper metdUd confda td in igne , non dcddit coYYUptio (^generdtio mttdUi , eYgo peY confec^iens nec rimtddo fpedd in fbcciem , fed dlteYatio fo Id , cpionidm non exirolidnt mcteYidm nec dcnuddnt , dfoYa md primdfuh crua. erdt , ergo dut oportchit ponere dnds foYa mds fuhfidntidies in eddem m.atcrid quod eft impoffibilej dut opoYtehit poriCYi hdnc intYoductdm dcddentdlemjeYgo efi ide metdUum ut pYius . Vel poffAWUs dlitCY foYmdYC hdnc ra tionem ultimdm^ quid poffent dicere quod philofophus non dc cipit ibi mdteridm primdm , prout e(l fuhlecium gencYdt^o^ nis (^T* coYYUptionis.fed int^Uigit mdtiYidm primdm , id ejl , fYopinqudm , dif^.fce^^tionemfoYmdi in dlicjUd fj)ecie , unde mdteYidpYimdhominis efl fhermi i;^ fdnguis mcnpYtiUs fi^

RATIONES

fniliter e^ in dlijs , i^mmm ut^lurimu, mdteri/SfYofintjUdS fininohis ij^notce . Argiumus er^ofic, Nulla. respotefi trdnfmutdri in dlidm [f>edem nifi reducdtur in mdteria prU mdm ex qud generdtur iHd res^fed dkhimilfa^ nonficfdciut , ergo etc, Miior efl notd , defciente enim mdterid ^rimd pro fincjUd dicui rei , deficlt <^ gemrdtio illius rei , quid non in troducuntUY form£ , nifi det)otentid mdteries. determindttz . MinoY fdtetper ipfos .^ quid mdterid ^ropinqud e^ frincipiii duri cir drgmi.^(ij dliorum etidm metdllorum eft drgentum uiuum ^ fulphHYj utpdtet ex qudrto metheororii ^per Oi mnes phikfophos dlchimiae ^ fed ipfi per foldm liquefadione , non reducunt nec reducere poffunt , illd quf, trdnfmutdre in tmdunt in drgentum uiuum Z7 fulphur . ergo nunqudm uc re trdnfmutdnt metdlld ddinuicem fed fophyftice , ndm fmt fiex dliqudredtbetfierihomout ex cxrnihus ^ okrihus qu£ comeduntur ^ ex dlijs cihis , ocortet quud prius fdnt fdnguis O' exfxnguine fj^erm.d etc, itd fi dliqud tnetdlU de^i hent feri durum ^ drgentum -, oporta quod pYius fdnt drg.ui.i^ ful. Et h^c Ydtio no fic uidctUY confond diclis phi lofophi ut primd . Vel poffumiis dicere quod dccipit pro md. terid primd qudtttior eUmentdjquonidm omnc mixtum gene Ydtur ex eis , c^ in ipfis efl omne mixtum in potentid tonfu fd 5 cum fint mdtcrid prim.d mixtorum omnium 0- hoc mo do ex quolihctft quodlihet C7 potefi formdri Ydtio ^ prohd ri pYc^miffe ut in Ydtione pYi£cedenti dicium efl^ qudmuis ho^c Ydtio non uidedtUY confondYt di6lis phikfophi . ufi ddhuc ueUent dicere metdlld non dijferre [fecie^fd folum per dcci^ dentid quicddm . vt plures eoYum extimant etidmficut fanu 0 (Z7rum^per fclum mMum dlterdtionis unumft dliud un defcut homo .-eger per folum motum dkerdtionis ftfdnus ,

COMTR A ARTEM. iS

dhfque motu. gtncrdtiom O" corYu^tionU . itd metAlld <sgrd terfoLm dlterdtionem e>r dcddemium commumum muta^ tionem ^ xgritmmem in ipfis fdcientium rtmotioncm ,pa tidntnr i^ verpcimtur ^ remdnent durum <c^ drgentum uerum . Dicimui quod fcfito hoc in mdgnum incidunt in conuenum^ fcilicet c^uid oprtet eoi ^onere omnid metddd ejjc durum dctu 5 quod cft im^offMe . Et rdtio eft quid qut£s cunque differunt , fci,im fecundum dcc^entid hdhent neceffd rio edndemformdm fHhjldntidhm dclu ,/z ergo itd tji utdi cunt^ocortet eos neccffdrio concederefeu conftM omnid mea tdlld <£grd hdhere eandem formdm fuhftdnticlem dctu cum duro ^ drgento , ergo ^lumhum C «fi Ci7 rmtdlld reliqud funt dclu durum ^ argentum . Et c^w.d cpis.cv.novx hds. bent ^ edndem tenitus formdm fuhftdntidlem dciu , hdhent Cdfdem frof)rictdtcs e7 c.iffiones dcfu cum pro^Yictds e^ pr» vrid Vdfjio immedidte vroceddt d formd fuhftantidli , lde<^ oporttt qu.d omnid mctdlld hdbednt cdfdem. proprictdtes 0* pdffiones dclu cum duro ^fiuefmt dciiu^fniepdffmsi . Sei hoc non hdhcnt , quid nec^ue tollerdnt cxdmindiiones ignis oa mnes ut durum , neque cor confortdnt ut durum , ergo ipfd neceffdrio diffcrunt fpecie ^ non dccidente folum , opcrtet ergo quod per motum generdtiom ^ corruptionis trdnfnn tent c7 non folum diterdtionis . fed hic non fddunt , ergo fdntdftict£ trdnfmutdnt . £tfi ddhuc ipfi ueiient dicere con ptentur , quod omnid m^tdildfunt d6iu durum ^ ^ hdhent formdm fMdntidUm duri dctu ^ non tdmen efi nccejfe , ut hdbcdnt eafdem pdffiones e7 froprietdtes dftu cu, duro^ qtdd <egritudo eorum hoc cccultdt . Sicut ucrhi grdtid . Si quis enim homo Idborct epylepfd uel dpoplcxid , dut m,dnid , dUt fhnnefi pUnum eft^^ nb p^ttft cxircere, operdticms hominis^

R A T I O M E S Simliter muUer cum ^dtkur fufjvcdtioncm mdtricis dutfm-i copenjomneitdmcnhdbemformdm fuhfidntidUm hominis dclu , non tdmen proprictdtes e7 fdffioncs homims hdbent dHu j nec eds exercere poffunt , nec dctiuds nec pdffiuds, Simili modo fic dicimuSy poffc effe in mUdllis eegris , quoa nidm funt dclu durum ^ hdbentformdm fuhftdntidiem du ri dctufzd eorum (Sgritudoj l^^forum proprietdtes c^ pdffio^ nes occt.ltdt , ut norhn dciu dppdrednt opcrdtioncs duvi c^ drgenti . Et id.coficut homo eger ddhihitd medicind ver dU terdtionem foldm j:t fdntis ^ mdnet idem homo formdliter ut prius . fic e^ in metdUis per drtem dlchimia poffe fieri ejl exiftimdndii, Dicimus eos loqui ut mente cdptos et ueritdti ndturdlium feniius ignordre , c^uid tdlem dijferentidm non foffunt hdhere metaUd ddinuicem, Et rdtio huius efi. QWcc* cunque hdbent edndemformdm fAbjldntidlem , dctu ferue^ ncrunt , in fui generdtione dd terminum motus , in quo dcs quiriturformd.fedmtd^Jd relicjUd pr^tcr durum, c^ drgea tum non peruencrunt dd ilhm tcrminum mctusj dd quem feruenit durttm e7 drgcntum , ergo non habent ddufora mdm duri ^ drgenti . Mdor efi nztd , c^Aid non dcc^uiri^ tur nec generdtur , fornid fubjldntidlis in dliqud rejnifi in termino motus ^intoto enim mctu pni:cedunt difj^ofitiones hdbilitdntes dd formdm fufcivienddmjd^ in termino generd:s turformdj ergo non poffunt dlicui inejfe propriitdtes eiTfyo fri£ fdffionesj qux fec^uuntur formdm diiqudm nifi rei qua fuit in tcrmino motus . No» enim fotefi dliquid hdbere fro^ frictdtes ^ frofrids Vdffiones hjominisj nifi fit informdtum formd hominis , similiter c^ in dlp^s . Minor fdtet ddfen fum quonidm terminus motus efi in exDolidtione ful^hurii dh drgentouiuOyfd^tddigeftioneJ:£CdUtem ineft [oli duro

CO^JTRAARTE^l. i6

^ drgmo . lm)no proprk ^ perfe duro foli , ficnt oflende tnr . Cum igimr acterd metdUd nondim fint expolidtd dh ipfo , ergo nondtm perimernnt dd ilv.m ternv.hum motus , qudmiiisfint in continud poteinli ordindrid ad ipfim , er^^o non pofjUnt ineffe nec occuitdre in eis proprietdt-s cj7 proprie : pdffiones duri e7 drgenti proptered , a^uidfird tsgrd . Sed ho mo fdnus ^ ai^er fterunt , ^fint in tcrmino motus c7 dc quifmerunt form.vn per qndm funt homines . ideo h^hent proprietites O' propriis paffones , qudipoffunt ineffe liommi fiue per fe fiue per dccidens infunt eis , e^ poffuyit minift jldri c7 occultdri in cis , n:>n duttmfic in metddis . Vdlfim ergo dicunt quiddm fdpientes ndturdles tdlid in fuperfde confiderdntes.f.ciUQd dlchimifa operdntur^ficut periti medico rum , cjui ddnt i^gro medicinds digefiuds C7 vurgdntes hu^ m.ores corruptos , c7 pofed mcdicindm conjortdtiudm e^ fiunt fdni j quid fecus efi in ijs ^ in rlis . Sic igitur ars ifd e7 operdtlo eius friuold a^ Udnd dc impoffihilis uidetur^c^Md fiue pondnt mndlld omnid diffcrre fpecie ddinuiccm fiue dcci dente.h<e rdtiones ponunt tdm dnem , cjUdm eius operdtione impoffioilem . A /:> ddl-iuc rdtioms ddduci poffnt , fd miid didx fuffLcere uidcntur -, ideofkmus eds .

Seauunrur dffrmdtiones c;:^ prohdtiones dicldL drtis dlchimi.^ ,

I C T A d:itemdrs. prohdtur effe uerd triplici mo

d do . Primo ex fuis ueris dutorihus : Secundo

frmlffimis rdt\onhus . Terv.o d fniili ^ exU

piis mdnifcftis . Qum ergo liidedtur unicuiqy.e inteliginti ,

O" «/««^ rdtioms hdhenti^c^uA tcfiif.cdtio fkpientum in fuis

RATIONES drtihus <^ fckm^s j fit mdgnd frobdtio dd fententidndum umtdtii oofcurds e^r dijfidies . Pro^terea clidtur in diAe^ Bicis , unicHicjiie cxoerto in fud drte credendum efl . vnde Arijloteles decimo cthicorum . Confonare utique rdtionihus uidentur fdfientum o^iniones . ?rohdtur quinimmo , ue ritds huiui drtis , dutorihus frimo multis , quid reperimus dnti^uos pilofoi^hosj-dmofos , qu<^ in dltjs drtihus ^ fcientijs fcrifferunt e7 ueritdtem trddere condti funt in hdc drte lia bros compofyi^ffe dffrmdntes ^ docentes cjuld drs hacft uea riffimd ^ fequeld ndtur^ . O" reguUs ndturdm in materid frofrid j dd fnem d naturd intentum ^ quem ndturd atdns gere nunc^udm poffet , c^ hoc imo modo tdntum^ut dicetur , Vndeuermes infuisfecretis dicit . Verum fine mendddo cer tvim 0^ ueriffimum quod efl fuperiuSy efl ficut quod eft infcss rius , c^ qitod inferius efi ficut quod tfi fuperius , ddperve-s tradd mirdculd unius rei ^c. Et Moritnus . SJf dutem ea quae tihi dixero e7 tefiimotiid dntiquorum rede inf^^exeris hene <^ dverte cognofces nos omnes in uno conuenire ^ oa mnid qu£ diximus uerd proferre a^^c, Et omnes hreuiter hoc idem uolunt . Et funt f'icut Hermes termegiflus pdter (^ prophetd vhilofofhorum . Vythdgords , AnaxdgoraSySOi. crates j pldto , Democritus , Ariflotiles^ Zeno , Herdclytus ^ Diogenes ^ Lucds , Hypocrates , HdmeCj ^hehit, Geher , Rd fis j Hdly j Morienus -, rheophylus , Fcrmenides , Melliffus , Em.pedocles , Ahohdly , Ahinceni , Homerus , Ftolomcus , VirgiliuSy Ouidius e7 dlij qudm phurimi fhilofoj^hi ^ hvCms ntritdtis dmdtores , quorum nomind udlde frolixum ^ t<££ diofum effet fcrihere . E£ eorum durium iihros uidimuSjC^- inxtd foffe noprum modicum ^ ingenium ftuduimus qudx i:ii overdtioni ^ Idhori fuerimus rdro dediti . Voluimus f * enim

PRO ARTE. 17

mm lihrU eorum mente u'g':li fludere przwj e^ e<)s hndgind hiliter uolutre c7 renohnre die dc nohe aim injldntid , ut loqueUm uerdm ipforHm fjgurdtdmj ^ rddicem hdhere pof femusj utfciremw circd qnid e7 quo oj^erentur fectdum roi. nem ^ non fccaiii fortundm c7 cdfumfi Deus uoluerit.Vn de Hermes in fecundo . Vili quicquid dudis rc.tiocindre , non tnim p«to te rdtione effe ^riudtum ^c. ideo Kafis lihro per fefli mdgifiertj hrtins nos dd tdle fluditi dicit , Kogo itdq; tef.i . ut inceffdhili leciione ^hilofo^Jm lihros fcruteris , ut ^ eiusflius effe^ ^ huius dxchdni mdgifierij hdhere fdgds cid meredrii . Qm.n.in le^endis lihris defes extiterit in vrjcpd Ydndis rehus ^romptus ejfe non j^otcritj quid non ^otifi de /fs ui dus in ^rdclicdj mdnus cUrefcere , nifi cuius mey^s priMJ \n tlTecricd mdcerdtur. ill<e nlque ddocerdtioncs fecurus dcs cedit in cuius mentis enlgmdte ^hircs oterdtionu imdgines^ud ri^ refultdnt t^c . Et Qeher in j^rooemio fummds. fuoe . Ldhord utique fli fludere in uoluminihus noflris , ^ ed faes tiffime in mente tud reuolue , ut intentionem ex loqueU noa flrd uerdm dcquirds e^c. vnde Gdlenus tdlem inquiftios nem ofendens^d-.cit fexto de ingeniofdnitdtis. Ofortet ut^ri mo fecundum rdtionem confiderdndd confiderentur , deinde cum ex^erimento cenifcentur^ ut rdtio per exj^erimetum con frmetur . Ef idem infecundo eiufdem. Virtus rdtioniSy exs perimenti uirtutem ofiend. t ^ ordindt , Ee ficut uerd rdtio experimentum decordt , fic mdU rdtio eum dedecordt . Efl dutem mdgnd prohdtio in dliqud ohfcurd fcientid e7 md xime qudndo efl ohfcure trdditd inducere dutoru nomind c^ d'Atoritdtes dntiquorum phi.ofophorum in ilid . ideo Mofos ^hus in ethicoYum fecundo . in chfcuris oportet dpertis tefiii mQni.i uti , Et Morienus , Omnii enim res ufque dum

c

R ATIO NE S fer fuum effe^lum efft dignofcdtuYj multorum tejlimonio ue rior comprohdtur . Et fecundum Rdfim in 70 . Ans» ticjui Mofophi funt quihui innitmdum efi . wnde Ahohdly^ id efl j Auicennd in medicind lihro qudrto cdptulo de fihric hui rdriffime euenientihuiyqu<e dicHtur quintdnte^fextdnds etc, dicit . Et non oportet ^ ut negentur <£gntudinci qudi mn contingit uidere nifi in tempore c^uoddm et regione qudddm: ndm hoc genui non comprehenditur <^c, Neminem igitur fdmentem in ndturdlihui cocedere neceffe efl drtem dlchimiiSj non ejfe uerdm^c^udmuh edm ignoref.fufficit enim hdhere tes fiei iales ut HermetemjHypocrdte (^c^ qudm flurei dlios, Cdufdi. enim qudm plurcs funt , qudre fcientes cdm occultat, Et quid non uident homines in pdrtihus in c^uihus funt , nec dudiunt j d longinquis dlios hdhentes ipfdm iudicdnt , quod Mdnd fit . ifii cnim tdUs funt tdnqudm pmr d principio nds. tiuitdtis ufque dd feneclutem in domo inclufus non putdns mundi Idtitudinem extendi ultrd domu in qud conclufui cji^ uel ultrd qudm oculus fum , non poffit conff>icere . Et oh hoc , Auicennd in primii uerhis fui trdHdtus quem fait dd Aflen dt Kecid tdnges quomodo Ariflotiles infne decimi me thcoYorum contrddixit dlchimifi<£ illorum fententidm dnnihi Idndo , fuhiungit , Mihi uero excufdtio nonfuit in drte medj qudndo fcirem intentionem dmhdrum feSidrum . Confiderd ui lihros dffirmdntium drtem ^ inueni eos udcuos rdtionis hui j qu£ funt dpud omnem drtem , ^ reperi plurimu eius quod in eis continetur dliendtionis fimile , id efi ^ fimilitudini ^pgUY(£ . ?o[ied dffexi in lihYii contrddicentium eis e^ re peri contrddi^iionem dehilim q^ rdtiocindtionem leuem^qud drs non defiruitur, Dicit udcuds rdtionihusjhoc dicitj quid omnis dn ^ fcientU hdbmr ferfudi dimojirdtionei expref

PROARTE. i8

fisfiue ter fenfum fiHi milUHum: fed dkhimid non tititur demofrd^nihtis dliquo idoYum modonimjquonidm no ^rc^ bdtur nec frobdt , ut dli^^neque exprimit eds qudi hdhet ut ali^jfed mdgis oceuitdt^cuiui cduf<£ fuferiui tacia funt^

Foflqudm prohduit drtem prlm.o ex fuii uerdciffimis

dutorihui 5 nunc prohdt ilUm rdtionihui ^T

frincicdliter dudhui .

E c V N D o vrohdtur . Rdthnihus ^ frlncia S fdliter dudhui , qudmuii fit Udlde diffkilt hdnc dY

tem per rdtiones demofirdre. vnde f>h'lofophui pri mo Topicorum . Qtueddm funt prohlemdtd de quihus (unt contrdrij fyllogifmi prohdhiUs dd utrdnque pdrtemr , duhitd tiomm tdmen hdhent utrumfcft j uel nonfit . Vropter rdts mnes utriufque pdnis uerifimiUs , Et qud:ddm funt pron hlemdtd , ie quihus non hdhe>r,us rdtionem propter difficultd tem e7c. Et dlchimid efl de illis. Modo dico , quod fcut in cxteris fcientijs operdtiuis^edrum ueritds effe prohdtur.fic ^ in hdcfufficiet , cum hoicfit in edruferie . vnde philofophui primo Topicorum ^ tmio . QUdndo utitur hypotheff de monflrduerimus ficfehahere in dlifs ^ in propofto demon^ ftrdtionem fecimus . Si:ut ergo infcientijs operdtiuis uole do prohdre ueritdtem dlicuius fenfitiui , nos pruhdmusper dt monfirdtionem fenfitiudm folum , ofendendo ueritdtem mt dtj ddfenfum ^ non dd intelleS^um ^fimili modo oportet nos fdcere in hdc . vnde philofophui primo pofleriorum . Sicut in demonflrdtionihui ury.uerfdlihui medium demonftrd tur dd intelkclum , itd in pdrticuldrihui medium monfrda tur ddfenfum , sicut trgo dc ohit^o in^lcHui , nonpoffua

R ATIONES tnus mdicdre fer fknfum^ fic nec econuerfo ut pdtet In eodem, Itficut tlidtur ex uerbis em fecundo coeli 0- mnndi contra illos qui dkunt , terram moueri circuldriter ^ c7 terrdm effe in coelo mdm exfellis , Z7 locum ignis cfje in centro , <jwirf in fenfihilihus dehemus iudicdrever fenfam ^ ergo qui hdnc drtem ah intelle^u non effe uerdm drguunt , nihil frchdnt , Quodf eis fenfihile defcidty ciiius cdufdm fuprd 0]kndimuSj hoc non frohdt drtim non effe uerdm fuffidenter . Immo mdgh frohdt contrarvAm , cum imperfc^orum dlterdtioncs uerfiis perfe^d uidednt . Vnie de his iudicijs fenfus ei7 '^ntel lecius philofophus decimofeptimo de dnimdlihus de ger.erdtio^ ne dpum didtjquod ex rdtione prohduitj generdtionem dpum tdlem iffe ex accidenvhus au£ nunc uidcntur circd ipfds , non tdmen dccidentid fuffidenter dcceptdfunt , c^uod f fumdntur tunc fenfii mdgisqudm rdtioni credendum ef, Ampli^ us dicimus quod prohdre ^ fyliogizdre hdnc drtem effe v.e-s. Ydm dpud ignotos incredulos r^ infenfdtos eftjficutfyljogizd re de colorihus fguris ^ motihus dpud c£cos , e7 de fonis ^ uocihus dpudfurdos . qudntumcuncjue enim eis in ijs pro hes quid uerum non conftehitur dlicpuls , c^uid medium non fentit nec intelligit , ergo mc iudicdre nec confteri potefi . Vnde philofophus primo ethicorum . vnufcjuifcjue hene iudi:: cdt de ijs (^u£ cognofcit , e^ eorum ef honus iudex . Et in frimo Topicorum , qui enim fentit^dlicjuomodo ividicdt . Et in ecdem , cj^ui negdt niuem effe dlhdm indiget fenfu : unde idem in prindpio poferiorum dicit . Omnis dodrind a^ os mnis difdplind inte\ie6iiud ex pr^exifenti ft cognitione . ideo idem in eodem cdpitulo dicit . Si enim dliquis fenfus def. dt 5 neceffe tjl illdm fientidm defcere , qut£ per illum fenfum dcc^AirituY , Siwi/irer c7 i» Yelifiis fenfihus ejl inducere.

PRO ARTE. T9

yeruntdmen ficut c^ds deficit uirtns uifiHd rdthne orgdnl impediti C7 ohieHum tfl pn^fni . Hd hk tfl econuerfo. ?ros mred ergo cum hic ohiecium non fmimt , cum tdmen ft fenfihile iudicdnt hdnc drtem non effe utrdm . Tdlihui dutc hdnc drtem uerdm effe non ^rohdmui , nif priui creddnt . ideo j^hilofo^hus ^rimo pofterioru . Oportn difcentem cres dere . £t ideo crimo TopicoYum . Non e[l cum omni diff)it tdndum , nec contrd cfucmlihet exercitdndum . ideo dixit Py thdgordi in turhd thilofophorum . si enim clementd uerdcU ter fcintisji(£c non negdretis, ?.urfusf c^uis in fcientid me dicina <ju<e eji operdtiud udit frohdre dlicjUdm medidndm tdrticuldYim infnd ffecie tdlem in humino corpore curdre cegritudinemjdut tdlem effxere operdtionemjj^er demonflrds donem fenftiudm folum procedet , cuius ueritdtem folum experimentum certifcdt . Experimentum dutem fecit drtem ut didt philofophus fecundo voferiorum O" primo rnetdfhy fic£ . Verhigrdtid. Ali(juis pdtitur fuperdhunddntidm co lerce ruhcd^ in uenis fomdchi e7 hepdtis , eius dutem curd fe cundum rdtionem , po/? digtfionem , ef eudcudtio . Voa lens dHtem prohdre^qucd ft Sc^ud medicind fddens hdnc ope rdtioKej drgudmfic neceffdrio. Omne c^uod hdhet eudcud recholerdm f^.perahunddntem in uenis fomdchi ^J^epdtis pof digeftionem , hdhet fdndre pdtientem , fed reuhdrhdrum ^fcdmoned funt huiufmodi , ergo i^c. Maior notd ef^ cH eudcudtio iUius choline idm digertnteft eim uerd fdndtio , quid ipfd fddld efl horrihilii ^ odiofd ndtur£ . Minor uu^ tem non potef prohari nif experimento c^ experimetum no prohatur nec cognofdtur , nif per fenfum ^ troprit ter fen fum uifui p fdlicet uidendo dd oculum utrum fic fit uel non, unde Hdmec in commento fto^icdrum . Non pcruenitur dc^

c iij

R A T I O N E S fcientUm rei nifiper mfionem m . Et Auicmrtd in trd^d m fuo . Noi cjuidem fciuimus iHud Ltnte experimentum cu rdtiodndtione qudm uerifcduit experimentum. Similiter fi quis uellt frobdrej ijuod hermQdd^lili dttrahut et eudcuat ^hlegmd d iun6lurii ^ ^ quod Idtis iuddicus frdngtt , c7 educit Idfidcs renum , ^ Ufis f^ongi^ , Updes uefic£ , ^ quod Upis UzuH <^ Upis drmenus eudcudnt meUncholidm^ f^ fcdmoned cholerdmj^ d>s ufum dqudm ^ C7 <{^od d^iu nocedt ^r^gndntihus <^ fueris O' efilepticis . Ef quod lefus mdrinus comeflus inducdt ^hthifim , e7 pp^^ cdlefdcidt , '^ U^ucd infrigidet <^ colocynthis c^ dhfnthium funt amd Yd e7 melfit dulce ^ nd^ellus uenenum , ^ mdgnes dttrd^ hdt ferrum e7 chdrdhe pdleds , c7 drfenicum dedlhdt ^j,e7 tutid citrindt e^ multd tdlid . No« nif pey exj>erimentupro hdhit , quonidm ueritds qua conffit in medio rdtionis , de^ het oftendiper fenfum neceffdrio.eodemodo efl in Ceometridj ApronomidjMuficdj Perffe^iud ^in c^teris fcienttjs c^uda rumfnis tenditdd prdHicdm ^ operdtionem , Similiter igitur mo per hy^othefim drguemus in dlchimid penitus fic» Omne quod hdhet trdnfmutdre metdUd imperfeftd e7 ifico^ fletd dd perfeHd C7 completdjiidhzt effcere durum e^ dr^ gentum^fed Ufis de quo dicunt Mofot)hi efi huiufmodi , era go t^cMdior pdtetjC^uid fmt tdntum duo metdUd ferfe^d^ fcilicet durum e7 drgentu , ficut in mundo funt duo lumi^ ridrid ferfe6{d yfciiicetfol e7 lund.reliqud uero metdUd im^ ferfecldfmt e^ incompletd , tunc qviicunque reducit illd de imferfe^lione c^ incomplexionej dd ferfe^iionem e7 comfle xionem conuertet in aurum c^ drgentum , lAinor frohdri nonfotefi ^ nif exferimento, c^ exferimentum noncognofci tur j nifi per fenfum ut fuferius eft decUrdtum , Uin hoc

P R O A R T E . ro

DYOcm efl fnh drt:s e^ cor^pkmcnt-Am e!7 confrffio umtd^ m ipfius . ]dio hene dicit egregiiu Arifloteles tertio coeli e7 mundi . Scilicet nectffe efi ut vAdicemy.s fu^er qudfddm res ex com.t)lemento i^fdrum ^ edrumfnem , ^ non ex edrum erinciDtjS , ndm omMfcienti.^ efl com^lemhum ^fnis^quod efi j quid complementum artis c^ compkmentum ndtura^efi: toer rem. ftnfihikm cddentemfuh uifu ^c. Et huic , cona corddt quod dicit Gdlenus tertio de crif , fcilicet qucd uerif^ cdtio in imdqudque drte ^ ipfius dffirmdtio f,t ex oi^erdtioc nihus eius , et ipfius inuentione . Et proceffo ex eius prht^ dpijs e^c. Ex quihus fdtet , quod /:tfc drs ^ omnis fere diid , non fotefl frchdri exfuis principtjs^ fed ex oferddonia hus . Vnde Auicennd in trdclatu fuo . tefldtur dutem dd credenddm meditdtionem experimentum . Ef philcfothus decima ethicorum . 1« operdhilihus ex operihus indicdtur. Ef Rfifis in lumine luminum , N4m quod diximus ^ eius txs ftrimentum ueritdtem indicdt .

C I R C A frd^fentem literdm . Ex quihus fdtet ^c. Yiotdndum quod drs ifid efl minifirdns ndtur^ (^ edm confe quens . ]deo duplicid funt eius frincifid ^ fdlicet naturdlid e7 drtifddlid . Ndturdlidfunt qudtuor ekmentorum cduf<s.^mt tdllorum cumfuis dnnexisj ^ h^c frincifli recifit creditd d fdentid fihi fuferiori , fed exc^uifite difcutit ed , utfoffit fe^ qui ndturdm . ?rindfiorum ucro drtifddlium , qusddm dicuntur modi oferdtlonum quibus drtifex dpflicdtur dd md giflerium ut mentum ferfcidv.qui funt o6lo fecundum Cea ber , fcilicet Suhlimdtio , Difcevfio , Difii^Idtio , Qdkindtio , Solunoy Codguldtio , Tixio ^ Cerdtio , dhfquednnexisfuis, CXuxddm funt non frofriefrindfiaficut frohdtiones ^ iua didd oflendmid ueritdtem uel falftdtem didlorum frind^

C iii\

R ATIONE S piorumjeiufjue ciuod operdtum efl ex eis ^fdlicet titYum fit idem dxiYum penitus cum mineYdli ucl non , ^ funt nouem^ fcilket CineYicium^ Cementum , l^mtio , Vufio , irxpofitiofH peY HdpoYes dcutoSj le.xtincliOyCommixno Yei dduYmis . Re^ duclio pof cdlcindtionem ^ fufcepth dYgenti uinifdcilis uel difficilis yde cjuihus amnihus GeheYin fummd fua peYfecli migifeYi] . Efl dutem e^ pYindpmm rmum dliud dh ijs ex-^ celfum e7 dimnum , cjUQd e[i ficut cUuis e^ nexus iRoYumj fine 0UO non potejl peYfci opus hoc , quod fupYd omnem rdtionem dehet cddeYe in inteUe^um , dnte pYincipium ope-s rdtionis c7 ultimo in fenfu . F.t ]ioc ejl c^uod induxit ?ldes tonem inueflif^dndo philofophidm , indpeYe dh intelle^u ^ fniYe in fnfu , c7 iteYum rediYc <^ refiedeYe dd ins telkdum uid ciYculdri , cuius contYdYium fedt Ariflotis les . Vnde kuicennd non potens hoc pYincipium fiYmd^ re per ndtuYdles' rdtiones j ficutnec mcjudm dlicjuis alter ndtUYdlis philofophus , dixit cdpitulo de fuhfldntid fxd , <luod expeYimentum deflYU<t foYmdm f^edfcd dus . Et iiult diceYe , cju)dfixum deflruit foYmdm flecificdm uoLtiliSj ut non fugidt. Et cdpitulo de compoftione medicin£ dicit , . quod cum dcjUie peYmifcentUY ^ (^ commifcentUY uehemen^ teY . deinde exficcdntuY , a^ codguldntUY , e7 conglutindn^ tUY itd , quodfi uiceYitfummd uoldtilis fummdm fxi uoldn hit cum edj 0- fi non uiccYitfigetuY cum ed , Htuult diccYC (f uoldtile potefl uoldYe cumfixo et pcYditUY opus^ e7 fxum potefl retinere uoldtile e7 perfcitUY opus , quod efl mirdhis le udlde , I dem in eodc dicit fic . Etfduimus per pYincis pid pluYimd fdentics ndtUYdlis , q- poffihile efi^ut res ^fuh^ fidntidS^c^udYum Yddix efi teYYd (y dcpudjXefoludntUY e57 cur rentes fidnt, Deinde fciuimus pcr cancncs alios.fno ndturdet

PRO ARTF. 2.1

fei dlchmms , c^ dmnos , ^Jijc/ ifld elixiridfrdsii^d cum refoluHntur , non ^rohihetnr refolutio S o^erdtionihm fuis rddicalihus omninp , immo reyndna nohis de uirtutihm edrJt quod uolumus . Tefldtur dutem dd credenddm meditdtionem experimentum etc* Principum dutem hoc fmciput trddi^ tum efl totum fuh fpirdy C^ dUegorid pro^ter ultimdm dif ficultdtem eius et inuefiigdtionem fuprd rdtionem . Ex cuius ignordntid pr^dicld principid nil profunt , quid ueritdtem fui c7 dliorum in experimento oj^endit a^fenfu ^ in exfe^ rimento pdtct ueritds prindpiorum hd^c de primd rdtione,

R A T I O fecundd efl h<ec . in quocunque reperiuntuf frofrietdtes c7 pdffmes e7 operdtiones omnes ff>ecifx£ dticH ius rei , illud efl idcm penitus , quod illd res: fed in duro ^ drgento per dlchimidm'generdto , reptriuntur omnidhtxc , qu£ in duro ^ drgento minerdli , ergo etc. l^Uior huiui rdtionis uerifcdtur^cjuce differemi^ fj^ccifca rerumfuefor^ ma fiihfldntidks funtnohis ignotd^jUtpdtetix^. mtteo. in fnt . ^ ex primo de dnimd^ nec cognofcimus eds nifi per pro prietdtes , c7 proprids pdffiones , c7 proprietdtes , ^ pdffio nes j per operdtiones (^r dccidentid . it idco qud'.esfunt operd ' tiones 0- dccidentid in rehus , tdles hidicdmus proprietdtes , C7 pdffiones . ergo e7 p^r confequcns formds , (\uid omnis copitio noflrd incipit d fnfu , utpdtct primo phyficorum^ 0^ primo pojlmorum , 0-primo mctdphifccz. Vndephilofo phus primo de dnimd uolens nos inducere , cx hoc in cognitio nem dnim^ ^ dlidruformdrum^ dicit fic dcddemid mdgni pdrtem conferunt dd cognofcendum^ quod quid cfl. id efl dif fnitionew e7 formdm fuhftdntidiem , ([uod quid efi , tdlis dut cognitio , fdlicet dccidentium ef} per fenfum ^quid foU dccidentid funt ohiecld ftnfuum. . Et ideo ?hiiofophus 4. me

R ATIONE S tto. drguem ex oferdtionihHi rerum , ^ dccidennhus fu^ fer wfdi formdi dicit fic , quod enim fdcit o^erdtionci cculi tfi ocului 5 quod uero non , non efi oculus ^fed imigo ocus li j ^[erra ligned non eftfcrrd , fed imdgo ftrra ^c, vn de dico , ^«3^ optimum genui inquifitionii ^ certiffimum^ eji cognitio rei^er dccidentid ^ro^ridj quid tuncper- cdufdm uniufcuiufque reifropria , res cognofdtur -, cum de dcciden tihui eius frofriji minlme duhitdtur . Nf<|i efi hoc in metdU lii diffidle^cum nonfint diuerf^ fuhfdnti£ ddinuicemj fed ho mogened cer totum . Minor fdtetfc , quid quicunque uult cognofcerc durum e^ drgentum faundum eorum formdm (fecifcdm , cognofcet per eorum profrietdtei ^ fdffionei^et dccidentid , ^ operdtiones fue fint d6liu(S fiue fdffma^ . Mo do de prometdtihui duri^ efl effc metdllum colorii citYinijul gentii dd ignem fufihile j fuh mdlleo per omnem dimenfio-^ nem extenfihile ^ fuhfldnti£ homogcnex ^ ponderofec udls dej^fihflinereiudicium ignii dhfque mutdtione (^ dimi nutione fuifer dneridum (^ cementum^^ confortdre cor . neque vlus cognitum eft de cognitionihui duri in toto mun^ do per Mofophoi -, ^ fofforei minerdru metdRorum fer ex feriemidm fic confirmdnt , Inquocunque ergo metdllo fer dlchimidm trdnfmutdto referiemui omnis froprietdtdtes C^ dcddentidj O' operdtionei^neceffdrio drguemui iffum efs fe durum , ^ fi dliqud illdrum conditionum c^uce didd efl defcidtjnon erit durum. qm^ ^^^o durum dlchimicum hd^ het oynnid crxdi^d , ideo iudicdmus ipfum effe dHrum necef fdrio . experimentum dutem fecundu philofovhos tejlifcdtur hic ut didum efl fecundum fenfum . Quodfi non eft idem durum cum minerdlij oportehit neeeffario eosponere edfdem froprietdtes omnes infpede-^mdndre d contrdrijs formis^quod

PROARTE. IX

tjlMnltusim^offihik.o^ortetigiturquod fintidem. Dc anfortatione dutem cordis^qHodfddt dumm minerdle ficut dicunt medici , quid quiddm idiot£ dicunt , quod duruKTal diimicum cor non confortdt. ?ldto in ^. flollicdrum ex^reffc ip contrd eoi . Et fimili^er in commento ihidem Hdmec , £t fmiliter Udly in fuis fecretis . Et Arifto.in fuo lihello defecrt tisfecreto.cd. de Idpdihus ^retiofs etc. sunt etidm d[i<z rdtioa rus dd ^rohdndum drtem efje uerdm^ de quihus fojl dicetury qudndo dicetur de frinciftjSj C7 de generdtione metdUorum^ in generdli , e7 i^ ffecidli , C7 eorumr tranfmutdtions*

Tertiofrohdtur eiusueritds exemflis ^ fimilitudinihus,

V N C uero d fimili frchemus . cxuihufddm n tnim fUcet , ^ fdtisfdcit mdgis dudire fimilid , frofortiondhilid^cum rdtiones [y^Iogifticds intellige rt.non foffunt . Ht fimiliter dijficile efl fyllogizdre . vnde fhilofofhus 9. metdfhificae , non cfortet cuiuslibet terminos qu£rere fed frofortiondU conjj^icere . H£c dutem fimilitn do 5 Z7 frofortio referitu/ tdm in dnimatis , qudm in uea getdhilihus 5 e7 minerdhilihus e7 etiam elementis , ^ dnd turd [old , O" cum duxilio drtis . Ndturd enim generdt rdndsin nuhihus , dut in fuluere df^trfo fluuid ferfutrefd ^Honem^ ex ultimd dif[!ofititione mdttri^ dd hoc frofincjud» Ec refert Auicennds , quod uitulus in nuhihus generdtus e[l cum tonitruis ., C7 cecidit cum flnuid femiuiuus . Et dicit ^ tidturdin tdlihus fdcit fuhitds generdtiones . Cum mini[ird-a tione etid drtis fdcit fmilid ndturdlihus , Vt ex hdflicon con trito Z7 dehite miniftrdto ei7 futrefd^lo fcorfiones gene^

R ATIONKS YdntUY, Itexelixdturd dndtis dd ferenum coopertd huf^ fones . Et ex uitHlo [flrdnguldto dpes , cum ^utrefcit hua miditds iRd per ehullithnem d cdlore extrdneo . Et uefj^cpy ex cdrne dfmi , <^ fcdrdhxi ex cdrnihus equi ei7 locuflce de cdrnihus muli . Et pldnum ejl , c^uod h^c tdlid omnino f^nt fimilid illis , quce afold ndturd frocefferunt , c^Uduis locus fit d\iuSy<^ mdterid dlidjCt difpofitiones dliie . Sed propcrtiones tnifcihilium ultimds , e7 diffofniones ultimds in tdli mdterid tt tdli loco credimus effe omnlno edfde cum ijSj cjuae dfold nd turd generdtdfunt uirtute corporJl cixlefiiumjC^Uduis pr^ces dentid fmt udlde diuerfd ^ f>Yopter diuerfitdtem mdteria ^ ev goO^formds edfdem CYedimus . Ariftoteles tdmen C.de dnimdlihus efl contrd hoc , qui diclt j quod funt idem folum fecundum genus -, ^ fimllitudinem ^-.^ non fecundum for:: mdm. Et in i s. de dnimdlihus dicitide. ftfimiliter y.metd» Vnde AuerroiSj in commento ihidem dicit , mures gemrdtos ex futrefd6\ione non ejfe idem in fjjecie cum generdtis ex ffopdgdtione , quid dicit propdgdndo conferudri non pofjunt in ff)ecie . Sed nos dicimus formicds , mufcds , drdneds ^ ^ dlid plurid generdtd ex putrefddione , cjU£ pofl oudndo ptr fropdgdtionem conferudntur in fpcciefihi fimili^. Aut ergo erunt eddem ffecie cum iilis , (juod credimus , dut eddem dc cidentidj ^ opcrdtiones mdndhunt d contrdrtjsformiSy qnod eji impoffihile . Similiter ndturd nonfdceret in eis memhrd generdtionis fruflrd . In uegetdhilihus etidm hoc fdtet . Ndturd enim generdt cx putrefdciiote portuldcds^hletdSyCdti les , pdrietdridm ^ cticurhitds^ ^ dlid plurd ^nerd wgen tdhilium . £t illd etidm eddem exproprijsfemimh^Sj ^fd^ ciuntfiores ^folid ^ fmind eddem -, ^ conferudntiir in jfccie fihi fimili per fcmind eddem . ^hoc Mtet cer Gdiie^

PRO A RTE . 25

num in ^rlmo a.\mcntorum^ caphulo de fcenlculo , cjui dicit^ fh aHT l^^f^tdneum quidcm ^ quonidm '^ndfcitur hocficut ^ dnetum , fed etidm femindntur iffd per hortos . Vndc dicit' fnus quod qu^ddm funt , qu^e ver foldm propdgdtionem gzs rerdnt , ut homo , uiperd , cetus C7 pdlmd : quoiddm per fokm putrefaclione , utpediculus. pulcx , grdmen , uermes terreflreSjetfimilid imperfedd:qu£dd cpi£ utroque modojUt mures etportuldcae etc. Sicut ergo in dnimdtis dnimd aegen tdhili utroquemodo gtnerdtSypoenitus drguimus eff eddem fjiecie j quid eodem modo utrdque pojfunt conferudri in effcj fic ^ in dnimdtis dnimd fenfibdi penitus drguemus , qtiod totim :iccidit propter ultimim difpofitionem^ ^ proportiot. nem dgentxs , e7 pdtientis . vnde dicitphilofophus primo de uegetdkliljus , quod ndturd trdnfmutdt cdUmentum in metdmj et triticum in fdiginem^et linii in fcilem^idejl lolium e^ mdlds in honds , ^ econuerfo , ut illd qu£ fuit trdnft fldntdtd . d€ Perfid in Aegyptum . e^ ideo dicit ihi , quod d quihufddm mdlis feminihus proueniunt honte pidnt£ , c7 econuerfo j fed non de fdcili j i^ hoc etidmin dnimdli cons tingit multoties , ut ihi dicit , e7 diuerfitds regionum hoc quim mdDdme operdtur .

I N minerdlihus etidm hoc eft pldnum^ qudmuis non in omnihus. generdt onim ndturd in nuhihuSj quddoqi fdgittds Idpideds , etferreds cum tonitruis terrihilihus . Vndephih fophus iuxtdfnem , qudrti meteororumjfic didt dd literdm. S£pe etidmfunt lapides exigne , cum extinguitur.i. udpore igneo j fcilicet in mhe^ etf&pe contingit corpora ferred et Id fided cdderejCU corufcdtionibus , ut udpor igneus^quid ignis frigidus^et ficcus ejl in extin^ione fud . Etin Verfidcd» duftt cum corrufcdtiomhus corpord ared^ ut <£s uftum , uel

RATICNES

fimlidfdgittis hdmdtis , id eji hdrhdtis , et non poffunt lifie fierifer ignem^fed eudfordnt infnmum^miditdti attinen tem . donec refidmmfit cinis , Cecidit cjuoqne dpud vers gen fruflum ferri i yo. dtrondrum , cjuod fnz duritid fud fere erdtinfrdngihile^ miffd e[i tdmmfdrs eius regiCGrdfce ni , qui ctim fr<£cefiffet enfes inde feri er<^ infdhrirdhile . Viicunt tdmen Ardhes , quod enfes Alemdnici ^^ qui optimi funt de tdliferrofmt ( dicit hic enfes tdles ex tdliferro feri) fecundum uulgos Ardhes quid uulgus dhf^^ rdtione loquitur, Cum dutem cecidit miffd i^ld^ refiltjt dliqmtiens dXerrd^ ut fildjerdtque comfofitd ex minimus frujlilis cohcsrentihus dd inuicem , dd qudntitdtem grdnorum millij mdgnorum , Simile huic rei euenit dfud Tepdflrem ^fic ergo etiam funt Idpides . eorum fiquidim generdtio uel erit fuhito , propfer tndgnum cdlorcm dccidentem luto uifcofo^ dut fduUtim fro mr multum temforis etc. in quihus uerhis fhilofo^hus infis nudt , quod ndturdfdcit^emdtionesfimiles , fed dliqudnda fuhitds j dliqudndo-fduldtffids jj^ in diuerfd mdterid , <^ diuerfimode, idem in eodem. sunt dute certd locdfufer qune dqu<£ ejfufeuertuntur in Idpides diuerforum colorum^funtqi dqu£ , qudi. feorfum dcce^toi non geldntur , qu£ fi frofe dlueumfuumfunddnturjcongeldntur et fiunt Ufidis. fimus ergOjquod In terrd iWd efl.uis mine^lis ^ qu^e congeldt dquds etc. idemihidem dicit^ quodfunt quaddm utgetdhilid^ ^ qua^ddm dnimdlid , qua conuertuntur in Idfidcs uirtute^ cudddm mincrali Updifcdtiud . ^ h^c tranfmutdtio corc: torum dnimdlium uegetdhilium in Idfides efl <eque frofin^ qud jficut dqudrum trdnmutdtio , O* q^<^ddm funt tdrs dius j e7 qu&ddm citius , fecundum fottntidm dc\morum , ^ refifentidm fdffmrum , idem ihidem dicit , quod efl

PROARTE. Z4

locUi in Ardhid , qui omnid corf)oYd ihi exijlentid colordt co lorcfAO . ?dnis quoquc Corafceni in Idpidcm mutdtus tji , rc tndnfit tdmen ei color fum ^fmtc^i tdlid mird , quid raro punt uel dcciduntjcmrum cdufe eorum mdnifc(l£ funt^ etc, ijld tdlid extrdncd fdcit ndturd , in pducis locis minerarum extrdneis ^funt udldc mirdndd. Uultd etidm in fcrij^turis uidimus , ^ oretenus dudiuimus de mineris diuerfis in qui^ hus qiidfi incredihdid funt omnino . Similiter in elemetis hoc idem fdtet . Ex concuffione enim quorunddm Idpidum cum chdlihe generdmus fMto ex dere i^nem^ ^ tx dqu£ ehullis iione derem , (^ ex condenfdtione deris dqudm^ ^ex referc iidtione dqu£ terrdm^c^ conne^untur ^ ^ ^nt eddem pfa nitus cum ndtHTdlihus f^is folis . Qwecunque tdmen exema fldrid hic ddduHd funt de trdnfmutdtionihus rerum , non ideo j ut omnino proportiondlid fmt ddducldfuntj quonidm exempld ponimuSy non ut ftmperuerdfmt^fed utfentidtj qui ddifcit j ut dicitur primo priorum . Sed hoc ideo utfit fdtifa fd^lio quihu[ddm in fuperficie fj^ecuUntihusy 0" non inpro^ fundo , ofiendendo operd mirdndd ndturXj^ tranfmutdtio n^extrdneds , ttt ddhuc uelut ionge dijlantes imaginentur

^idn(^tem poffihilem . Qmhus dutem mens , 0- difcretio medmitus y i!^ prpfunditus efl euigiUns , tdlid exempld^ <^

f foportiondhilid puerilidfunt , neque omnino , ut in durihus in eddem f^cciCy cumfihi fimilihus collocatdjin quihufddm dn tcm fortefic . Et h<ec prohdtio ekempldriorH ^que prodejl di chimifiis , eiT* fophijlis , immo fophijlis mdgis , quonidm dinerfds mdterids . pro^ter h^c fuhtjcere poffunt , Huic quo^ que Idfidi nihil omnino.fimile uideturpofjc ddduci/cd foium fecundum pdrtem . Et quod mdgisfimilc uidetur efl dc gent tdtione dtrmentorum ,^ Hfmxiiietjumui refolutus diic

RATIONES

gnlSjCUm comhiiYHtHr.hk mmfumui efl tdncjudm f^iritus , '

^ qui refoluitur ad aerem cum toto corpore fuo^ fed fi muenidt

"^ cortui dliquod folidum cui a^^podietur ^ retinetur ihi d fuo

corporc occulto , fuper iilud corpm aliudj^ indur^<tur ^f.

gitur ^ ftfdigo . itd quod ffiiritus , dum fugit ignem co

' mrm corm dd fudm ndturdm ejr corpus cum permdnet c6

juertk [j}iritum ddfudm naturd . Et hoc idem fimilc patetjde

generdtione tdrtdri in udfts honi uiniJiaec igitur exepld no in

conuerAcnter dpfofitd funt . licet in hoc non fiotefl alicimd ojj

^^mnino fimile ddducijfd folum in pdrte , quid ipf Upis efl

quid proprium in fe ^ orphanum (^ unlcum dh omnihusfc

fdrdtum , ^otd drcd ifidm literdm . £c fmiiiter fu^

- ' mus refolutus crc. Uotd quod omniu indnimatorum qu£

^^ generdntur isqudliter efi udporfccus uel humidus udutercl;

^' utpdtet primo meteororum , (^ qudrto . Omnis autem

^ Udpor eft de genere f^irituum^id eft^uoldntium . Ex uapori^

^ hus dutem ficcis gmerdntur resficcae et ex humidis humida^

' ' fed ex eorum digefiionejcommixtione ^ proportione exifen

U diuerfi in hahitudinihus e7 menfuris eorum^ dccidit diuer

y^ //tij^^wemorMm omnium fcundum exigentidm ndtura

■^ cuiuslihet fpeciei. uficut ipf udpores , tdmficci , (juam hus

^^midi hdhent in ddufemper ndtura afcendendi et uoUndi/ic

%ahent in potentia naturdm flandi e^ permdnendi . Ex «

pmdi^is ergo fdtis pdtet . quod fdlchimifld pr^pdrduerit

^ndturoi mdteridm fudm c^ in orgdno proprio ^ ignemfut*

^^'^C g^ddus fuQS e7 tempus congruum e^ inuenit naturdm

^^-'^'mdnihus e7 uigiUnter infj^iciat fignd colorum omnium ,

^-^' itd qiiod circunfidntitz omnes in fuis horis ahfcpue dliquo de

^- fedu concurrdnt generdhit , quod ndrrdnt philofophi j fi

^ heus uoluerit ^ e7 ndtnrd coniunget judmitates componen

tium

PROARTE. is

' tium deurmindtds diwno mdicio dhfque confiderdtione drti ficii dliqud j e^uonidm cognitio tdlium prodejr, dd ffuuUtios. nem foldm , dd ooerdtioncm uero minime ci7 ^oterit cum hoc tranfmutdre omne metdllum ut diclum eft itdj quod d mris ndturdlious in nullo declindre comfcridt . Et fi:s gnum fenfdtum inducefn noi credere dehen hoc efl , quid ul demui metdlld imperfectd dlterdri ^er drtem d quihufdam tehus fnii gentriSj Z7 (Xtrdnei^qudmuis non trdnfmutdntur-, tutid enim dlterdt <£i in colorcm durij dur':pigm(ntum dus tem feu drfenkum in dlhedincm drgcnti qudm.uii ccmhurdty Q^ fumus fdturni congeidt drgentum uiuum . De extrdneis autem dicimus ^ quod cortex mdli grdnm conuertit fcrrum in chdihem , et jumus cd^ilorum citrindt drgentum. QMd trgo dd dlterationem ex^ecldmus trdn[mutdtionem , cum ter haec extrdned non ^offit firi . quid eorum dkerdtio non frofunddtur ufque dd occultd cor^oris , tunc cum uideamus dkerdtiomm dliqudntulu profunddri d fuis fimiiihus , dhfq} frapdrdtione dliqud eorum , utfmilentur duro ^ drgen^i tOj non dehet quifqudm duhitdri quinfit profinqud fotentid in tjs utl dlijs itd ut drs ducdt in ddum , e7 ferfi^ionem iffdm fcilicet cotentidm . Cum ergo exgenerdtis ex utroque ndpore conferudntihus ndturdm udforum ji^ [firitUHm , fcilicet ex^drgen.ui.^ fuij^hure^ndturd generdt cor^ordme tdliorum omnium ^ croptered qucd in illis ffiritihus funt omnid corpord infotentid^potuit ndturd illdm fotmidm dn cere dd dilum , quid ndturd fecundum ordinem fmfonit fo tentids ddihus ; ^fic exfotentid nonfxi , fdcitfxum , ^ econuerfo , O" ^^ mundo fdcit mundum -, C ^x immundo imm.undum ^ ex immundo extrdhit mundum , C '^ffum ntina . An trgo fofl contemfldtionem omnium iflorumfi

D

R ATIONES qultHY ndturdm , c^ rectpit fjirms natnrd^ Irr^^amioi ^ ipfos fHhltmdndo fMeudt (fj- munddt , ficut naturdj et tunc uolendo fugere db igne , drs minftrdt ndturf. , e7 ndtnrd conuertit , ed in corpora munidyfixd ^ de c£tero ndtura coYpoYum domindhitur ndturdi ^iritnum in <eteYnum per hoc ingenium miYdhile. sunt etidm mineYdlid^qndi <^eneYdn^ tUYy^ peYjiciuntUY fecundtimfuhjldntidm in c^uifunt dhs(^, refolutione infumum. Ec dYS fimiliteY peYJicit metdlid in dUs rum . PropttY quod geneYdra , in quihus veYmdnct dBu^ nd tUYd uoldndi pimd j fenipeY uoUnt j fecundum nauYdm fudm , ut dY. ui. mdrchdfitd , ^ cdmphord . 1« c^uihus du^ tem occultdtd eft ndtUYd uoUndi , e7 manifejlAtd ndtUYd fidndi , (^ tcYmdnendi fempeY permdnent ^jccundum ndtu Ydmfudm 5 utdUYumj dntmomum^ mdYmor , dlumen-,fdl^ ^ tdYtdYum . \n auihus dutem utYdc^ue ndturd ceYmdnet tnixtd , doMindns uirtute domindtUY dlteii , utpdta in mix tione coYpoYum j O" fjjiritmm , cum enim ukes f^irituum domindntUYjtrdhunt fecum coYpoYd dd uoUtum . Et cum ui ces coYpoYum domindntuY /etinent fecum f^iYitus , <^figun tuY cum eis. \n f^iYitihus mimfunt coYpoYd in po:entia , ^ in coYporihus funt ff)iritus in potentid . It hdic eft cdufx quds re ndturd fdcit coYpoYd ex ff)iYitihus , e^ econucYfo , pYopter quod ciUiscunqHe YtfoluuntUY d coYpoYihus metdllorum infu mum-dpud i?nem , non hahet ndtUYdm coYpoYumj quoYum funtjfed mdgis fj^irituum . Et quilihet fpiYitus , qui ingYcdi tur coYpord dcquifiuit fimilem ndtUYdm cQYpoYihtis , ideo in mineYis metdiloYum YepeYiuutUY fui f^iritus , fed non econ uerfo j c[uidin pofteriori includitur priusy fed non econuerfo.

P R O A R T E . :lC

Se(^uitHr duennindtio gemrdlis , oficndm etUm cdH

fdi c7 modoi difficAltdtis ifliui quixflionis . Ft

fahitio (^iixflionis cum duciddtione .

N hdc ddmlrdhdij excellenti^et diidnd^et occult^ffi i md drt: qujeflio q:i£ de ipfapt.f. utrufit^ omnino

dj.'pdreiii ,a exiftns,dutfoium a^pdreriyetnon exi ftens efludlde ciifjicdis^cuiui diffxultdtis Cdufk uidmur. Uon etid efi pcilii d^ud noi . Ed tdmen^c^uid ^ro 0- contrd dif^u tduimus cxqHiftti , elucidemui etidm ipfdm , e^ enuclecmus modo conuenienti , eiuf(j^ue ueritdtem dctermindndo . No» modlcum dutcm ddmirdndum occurrit ^c^ud nudd dr$ nec fcicmd vrohdtfium fuhitcium effe , nec prchdre pote/l , fed de i^fo vraefu^^onit -, c^uid cfl (^ quid fignifcdt , ut dicitu,r frimo ^oficrioYum , i^;^ fimilitev 1 1. mctdj^ky. d ^hilofo^ho. Wnde chilofofhui z. phyficorum , oflendem auld ed c^u<£ no td funt non dehcnt ^rohdri , jed ^rafdppodt , dicit-^c^uod riis dichlum efl trohdre naturdm effe . \deo dicimui , ^ in ars tihui qudf dutem fold ifld eget hoc , Et efi fuhiecium eius. hoc fcdicet trdnfmutdtio metdllorum omnium in uerum dUs. rum e7 drgcntum ^tr ingenium drtis. Confderdt enim me td'Jd c^ fihifmild , etidm nonfolum infe , ^ in reldtione ddfud pincipd , ci^fudi cdufds , c^ ^ropridi ^dffwmi , c^ trdnfmutdtionci corum d ndturd infuis mineris in ueru du rum (^ drgentiim ., ut liher de mineralihus. fed etidmvrout trdnfmutdntur d naturd fmiliter extrd minerds^er drtis in genium , ^ miniflrdtionem . Vndears h£c c^U£rit ^ropter dijflcultdtem inquiftioms eius , ^ ignordnti.<m hominum coAdd , de fuhiecio fA.0 f eji ^ (luid effiue (juld fgnipcdty

D tj

DETKRMINATIO

C7 hochdUtoiitmmfituerumuel non j qiik talU eyk ipfd fmiliter . ideo bene dicitur i. pofeYiGrum^fcilicet ^quod qudndo medium efl fenfihiley^ non fentmui qu<£rimus, Wm impolJMe ejl fcire , c^Hid efl , ignordmes fi efl . yt ihidem dicitur . Et quid dijfinkio ejijormd diffiniti ut^ dici^ tur 7. metdhphyfica . ideo eius grdtid expoftorie , nos fic , hlchimidm diffmimus , Akhimid efl fcientid , qua

metdllorHm , princifidj cduf^j froprietdtes^^^ pdffiones oms nium rddicitus cognofcuntur^ C^ qu£ imperfeddj ^ incom tletd^mixtd e7 corruptd funtj in uerum durum trdnfmuten tur . cx qud diffinitione fuhtiliter coUigi potefl^ quod propor tiondtur , C fuhdlterndtur hxc fcientid lihro de minerdli hus ndtUYdlis philofophidi ^ ficut fcientid medicinx lihro defd nitdte , e7 de <sgritudine ndturdlis phiiofophiiz . Ndm ficut medicind contrdhit genus , e^ fuhieHnm commune iUiHs dd corvus humdnum tdntum , tdm theoricdSj qudm pYd^iae : Sic et h<£c cotrdhit genus fuhie^um comune iftiusdd metdUd

. tdntum tdm theoric<s qudm prddic£ . ideo htzc fcicntid efl operdtiudSicut ^ medicind ^ (^j^formd ndturdlis infuhies do ndturdli introduHd d ndturd per miniflrdtione drtis^ ut in idd j et dgens ndturdle , fcilicet ignis modo dehito minifird tusfeu dppYOximdtus , qudmuis dgens drtifcidle jfilicet uo luntds j illud regdt^modifcet , c^ codptet in fuis proprijs or-s gdnis cumfedulitdte ufque dd tempus prorfus fldhibtumy ^

• prcefnitum . Weruntdmen medicind diuerfds pdrtes hdhet fcilicet theoric<e^qu£ efl ffieculdtionis omnium principiorum medicin^ : dlidm ^prd^ic£ , fcilicet conferudtiudno. fanitdtis^ et curdtionis <egYitudinis. h<£c dutem non hdhet nif curdtiud^ id efl completiudm . Et diffcrt Udlde hecc curdtiud dh illd , auid illd mdnentc €dd(m foma fuhfldntidli yfdnitdtcm indu,

GENERALIS. 17

dt itd £fiiod utitur folo motu, dkerdtionU ^7 furgdtioni hxc dutem trdnfmutdt , c^ curdt ^fdr.dt^ c^formdm noudm fubfldntidlem inducit , c7 ncn eguit hac ^drte conferudtiud ut illd j L^uid metdUd non funt fic c!i[pofitd ut uiuentid , nec fic formdtd in formd und . Am^liw difficultdtes huius qH<^[lionii in duobia com^rehenduntur gcnerihui. frimo fj)c culdtionis ^ropter fdpentes diuerfx rdticnis intuitu op^indn tes 3 et mdxime , quid h^c qu^ftio dh dntiquo femper hahuit rdtiones dd defruendum quhn pluresj dd confruendum du. tem nullius c^udfi dedit iuudmen^ nififorte ducloritdtihuSyet exemplis . Vidimus ergo mdgnos'philQfophcs dcfdfientes con trdrid de hdc ddinuicem oppnari , e7 ^'hi difcorddnt fdpien tt5j neceffdrio mdgnd drguitur difficultds in illius rei cognis mne , ficut elicitur ex uerhis philofophi , primo de dnimd j ^ficut dicit Gdlenus in commemto primi dmphorifmorum,

Secundo frdclias hic qudnftio mdnet dijficilis , fcilicet in ex ferientid c7 operatione . Ndm cuiufcuncjue drtis ueritds e7 experientid dd cculum dehetuideri . Vnde philofophus tertio coeli e7 mundi , didt qucd compUmentum drtis , C7 com.plc mentum ndturts efi per rem fnfihilem cddentem fuh uifA .

Tunc perfenfum uifus iudicdmus in operihus drtis <^ ndtu r£ 5 (juid ergo purd ueritds non uidetur in cperihus huius dr tis , fed fophifiicd folum funt^c^u£ quotidie uidcntur^ et phdn tdflicd . ideo drguunt dh effe6lu ipfdm non effe uerdm. Et quid, uident dlterdtiones mdgnds c^ fortes uerfus durum C^ drgentum non completds . Arguunt ex hoc alij Cds non poffe complerij^ per confequens drtem uerdm effe non pofs fe. sf enim nulld dherdtio in eisferi uideretur^tunc nuUd efs. fn quafiio . Compellitur tdm.cn necejfdrio uterque pdrs con f.teri alterdtiones prxdiclds ftri poffe . Wnde cjudfi dicertpof

D iij

D E T E R M I N A r r O fuyms^e^uod dicit philofophus ^rimo phyficorum.fdlicetcjuod omnes anticjul dhfque rdtione pnncipld ndtur^ comrdrid tdn qudm dh ij^fci ueritdte coddli pofderunt^ cjudmuis ignordrent torincipid ivfd^ e^ quihus contrdrietds inejfet . Sic eode modo cogiitur dmha pdrtes ponere hds dkerdtiones in metdlils fea Yi poffe , cjudmuis trdnfmutdtionem dkerdtiones fequentem ultimas ignorentfere omnis . No« cnim diceretur drsfi jos phiflicd effet tdntum , c^uonidm drs imitdtur ndturdm , e7 ficut ndturd nonefl fophifticd in operihus fuis ^fic nec drs^ cum if^ltur dlchimid pondtur in numero artium , non uidehi tur fophificd . Ef cu drtifld ipfms non reperidtur dlicjuisjer go nec drs crit , cumfintficut reUtiud , idco diuerf diuerfd fentiunt. No« tdmen ejl fldndu utricjue iudicio dliquoru con trdrid iwlicdntium-, quid oportet dkerum iudicium effe cor^ YUptum , fcilicet ex pdrte fenfus , uel intelk^lus , c!7 i^^^^ ^^ dicio nonefl dcquiefcendum , ut dicit philofophus 1 1. metd^ phyfic£ . Sz ergo qu^ftio iflius drtis efl itd difficilisj cjuid dis cemus de ipfius inuentione ^ inuefiigdtione reperiendd? pofi to j cjuodfit uerd .

D I C O ergo quod drs dkhimid! , e/? omnino dppdrens ^ exiflens & ndturdm imitdnSyjdciens penitus idem durum ^ drgentum ficut efl minerdk , quod enim a minerdli de^ ficit in aliqiio non eft idem cum eo , a^ h^c in cdpitulis fes quentihus ofiendemus dperte fecundum cjuod efl poffihik dpud uoldntes intelligere . tt rdtiones omnes tdm Ariflotelis qudm dliorum euidentiffime deftruemus^ c^ oflendemus eds ueritdtem dlicjudm non continere/ed dppdrentid foldm qudn uis difficikm . Vnde dicitur 7. ethicorum. Si enimfoludtur difficilid^ <^ dffumdntur prohdhilid ofenfum utique eritfuf fcunter . Et in eodem nonfolum oportet uerii dicerefed cdn

GENERALIS. ^8

fkmfdlfi dffjgndYc hoc enim confert ddfide .Secudo in i^fiui operdtione eji infAddndum ^fedfolum ah hahente ingenium cillidumj fiiblimel'^ perjficuum e7 ualde ^profundum . Et qnid coyitrd negdntes fud prindf^id non ptef quh dif^utd^ re , ut ^dtet ex trimo ^hyficorum . Contra hoc dutem confi^ tentes ^rindpid^ ^ jiro^ter ['^nordntidm concludentes fdlfd J'/f «tjtri poCf/r, ut fdtet ihidem . ^tficut ex honis fembAhus oriuntur mdlifrufius , O" fc ex ueris princi^ijS conchdunc turfj.lfd . ideo contrd conftentes princip'd ^ concluden» tes ex tis fdlfd , dirigimus noflrdm dif^Htdtionem tt (juaijlio nis folutionem ,

Hic fonit modum fuum ^rocedendi in determi ndtione huius qU(eflionis .

ERVNTAMEM ddjfius cjuaflionii ueritd u tis cognitione.Frimo fequemur Au6\or\tdte et uer hd dntiquorum philofophorum in hdc drte fdmof^ rum , ut introitusfidt dpertus ijs cfui hoc ignordnt e7 r^li^ (^uis , ofeitdendo jS^er cjuomodo intelligimus eoi eiT" dus hid plurd ypouendo qu£ cum hdc cju^eflline infurgunt , ciT re6{e folitendo . e7 rdtiones noflrds dffgndndo femper^ qu£ dd ciuodcunque quod dicimus credcre nos inducunt . Secun ddrio dutem -, fcilicet infolutione uhim£ rdtionis philofophi rohorahimus omnidjdi6ld prius rdtionihuSj ndturdlihus tunc ueridlcis ptnitus inhdcrentes . Amplius ut uerumfdtear dico^ quod quicunque ueritdtem alicuius drtis ndfcimtidi , dut d\i cuius dijficidtdtis in illd rddicitus uidere intendit , dehtt coi. gnofcere terminos in i^ld drte , <^ differentias prcprids , ^ quid dicdtur ^ernomen . Si enimhoc ignorduerit rddicem

D i.if

DETERMINATIO C7 ueYHdtem qmm (ju^ritj dut diff^utdre imendit , nuUomo do perpendet , fed drguet ex extrdneis e7 ignotis e7 fdrdlo gizdhit fei^ftmj ^ in hdc ignordntid Jldhit ^ cfuiefcet . Sed im^offihile efl ex ignotis ^eruenire dd notd , ideo uidimus, qudm flures fdpientes hutus drtis terminos ignordntes hdnc qHceflionem , inueftigdre uolentes , drguentes ex extrdneis hdnc drtem non ejje uerdm , tunc in fne concludunt 0- de termindnt ignotum . Ix quibus uerhis pdtet , quod qui igno Tdt terminos profrios huius drtis , ej7 differentids ignordt ip-a fius diffutdtionem ^ ueritdtem ^ nihil drguit . vnde dicl turprimo elcmentorum ^fcilicet quodimperiti uelut longe diftdntes f^eculdntur . Cogitur ergo neceffdrio hdnc qudfio^ nem diff)utdreddinteUe^um intendentes ut terminos^ huius drtis immifcedt quatfiioni , quihus ignotis ignordtur dif^utd tio eius e7 ueritds <^ j)rocedit tdnqudm caicus dd colores , et ficut cdrens potentid dd ohieHum potenti(Z . vndedicitur i. foperiorumjimpoffihile efl fcire differentids dd unumquodq:^ non cognofcentem unumquodqi , hoc dutem inundqudq; dt te^fcientid fmguldriter induccndo efl notum dd intelieSlUy C^ pldnum ddfenfum. Et quid termimhuifu drtis dpud plu rimos Udlde extrdneifunt a^ ignoii , ideo foft Mdrentur . ideo etidm hcec qu(£fiio neceffdrio^ multam requirit dildtdto nemfermonis . Quid igitur dliqudHter ex eius terminis no^ uimuSj e7 fhtres lihros mdgnorum j^hilofophorum dntiquo rum uidimus ^ e7 J^uduimus . dctermindhimusipfdm , ut ^romifimus .

A L C H I M I A effjcientid ut fuprd etc. dd expofition nem e^ notitidm huius dijfininonis efl notdndum , qucd per hoCy qudd dicitur fcientidjddtur intelligi gcnus fuum cuifuh ijcitUY^ quid ficutWdicind eft fcientidyfc e7 ifld . Ver hoc

IPROARTE. 19

aute ^ didtur Metdloru ddtur imdligi j ^ non de omnihm minerdlihus trJctdty fed folu de metdllis ^rimo et fer fe. ?er hoc dutem ^ dicit . Vrincipd^cdufie^i^rovrietdtes etfdfficnes, Verprlncipid enim intee^digit cd:i[dm effidente c^fndle qute (unt cdufce extrinfeciie . Ndm effidenti proprie dehetur rdtio frincipij -, quid mouet rem in effe. fimiiiter fini dehetur rd-a tio frincipij , quid efl cdufd cdufdrum ^ imponit neceffitd^ tem vjSj qu^funt ddfnem ut tenet 1. phyficorum . ?er cdu f<is dutem intelligit mdteridm ^formdm^ quidfunt cduf<z intrinfec£j^ de fuhfldntid ni e7 elementd rei , Per proprie tdtes dutem intelligit proprids operdtiones metdRoru in dgen dojficut in duro confortdre cor.et praferudre d corruptione, Perpdffiones aute intelligit proprids operdtioncs in pdtiedoy ficut in dur 0 pdti ignem dhfque dliqud fui Ufione ^ mutd tione , ei7 diminutione , ^ficut in ferro non liqueferi ^^dd ignem , Htfdendum , quid propri^ diffcrentidi rerum funt nohis ignot^, loco differentidrum nos dffigndmus in diffini^ tionihns proprietdtes ^ pdffiones , O^fic fdcimus defcriptio^ nes <^ non diffinitiones . ?er hoc dutem quod dicit^ ut imper fe6id , ^ incomfki^ etc. ddtur,^ inttUigi totd fndlis inten-s M iflius f0iti£ pcY qtiodfdtur qnis efl pniy^ qus. mdte^ rid httiu^cienti£ . hd cuius expofitionem notdndnm efi j nuUum dgens ndturdle dh dclione in mdttrid fud ceffdt . "Nec fepdrdtur nifi cum introdu^ione form.£ in iRd mdterid^ irgo donec dgens eft coniunHum mmri<s. , uel dgit in mdte Yii a^ res cft imperfecld^quonid perfe^iio rei non eft nifiper vnroduclionemform£ . Cum igitur in metdUis omnihus drs. gentumuiuum fuhijcidtur loco mdteriaz ^ fulphur uero loco dgentis e^T" introducentis formdm in iild mdterid, ergo nuU lum metdlhm efl completum (^ perfedum , nifi d qiiofes

DETERMINATIO fdYdtum e/? fulphiir , c^ quidfolum dUYum ejl expolidtum omnino dh ipfo , ideo folum durum eft ^erfecium ^ formd mdtum fecundum primdm , ^ uerdm intemionem ndtune. Lt quid dlid metdHd omnid hdhcnt ddmlxtionem fulphurii in mdterid , ergo ipfd non funt formdtd^ ergo nec com^Utd, tficuntur ergo omnid dlid metdJld db duro incompktd , fet^ imperfectd , quid nondum adeptd funtformdm , c^ud ^erfrs duntUY , e^7 clicuntUY incompletd , quia nondum ^eruenea runt dd fnem , in quo comphttur . Et dicuntur incom fletd mixtd , cjuid dgens ddhuc efi immixtum mdteri<e £7 nonfepdrdtum . Ef dicuntur corrttptd , quid hoc dgem , id efl ^fulphur efi undm ex mdgms cdufis corrumionis metdi lorum cjuidper ipfiim infciuntur , denigrdntur jCuctpordnt ^ comhuruntur , et oh hoc foium durum ah ifiis pdffionii. hus eft immime tdm in igne quJm extrd ignem . Qtu^ cunque ergo nititur trdnsformxre reliqud metdUd in du^ rum^oportet neceffdrio quod hocfdcidt , cum ipforum expol lidtione dh illo fulphure (^ non dliter ^ fi uult uene fequi ndturdm , tunc enim funt durum penitusj ^ tunc funt pcr fectd compietd fimplicid <^ non cornip^;. ; ttft hoc in in fldnti perfolum Upidem philofophorum , qm gimrdtur per ingenium drtis udide extrdnmc^ profundum ( dixit trdnfn mutentHr)(juid non fujficit alterMo fy.d^ fed oportet quld dl terdtionem fequdtur trdnfmutdtio ^ at generetur formd dUs ri . Confueuerunt , dutem dchimijla aiiter ciiffmire ut Morienus ^-j IJ^Aum . Alchimid ejl drs minlftrdlis fptem mea tdllorum effentiayn continens , qudliterq^formte eorum d dia minutione dd complementum deducdntur , cftendens . Item liliHm . Alchimid ef: fuhfidntia copored ex tmo ^ pcr mum compcfitd ^ pretiofiord ddinuiccm ver operdtionemj co

PROARTF. 20

gnmcncm cJ7 ejjidum conhwgtnSj (j7 e.idem ndtUYdlicoma mixtione in^enui melioris naturdliter conuertens . Et ficut i hoc nomen medidnd efl ec^uiiiocum ddfcisntidm medicir.,<: et dd inflrumenty.m fmim c^ ficnt dnpliciter diffinitur : fc ?c hoc nomen dlchimid . ^rimd er^o ifidrum diffinitionum ^ noftrd eft eius prout eflfckntid . Secundd dutem ^rout efl in jlrumentum , fcilicet i^fum elixir fiue Idpls Mofofhoru com flm e7 ferficiens .

FoPqudm pofuit duos modos difficultdtis huia

ius drtis nunc fonit e7 oflendit omna

modos difficultdtis eius •

M P L I V S difficultdtes huius CjUinflioms <^t.

A Cxrcd ifxdm literdmt , notd omnes modos ^ cdu-a fds diffcultdtis huius drtis . Dicimus ergo primo qnod rcn c/? mirdndum d^id dliquem fdpientum , qui ter^ minos vhilofophi£ huius drtis nouit j f non dppdredt dliquis hdnc drtem dciu hdhcns . Sedtotius mrdndum efi^ quomo^ modo quis pjoffit peruenire dd ipfdm.huius enim drtis inquifi tio e7 ueritds c7 experientid dlidrum rerum omnium inqui fitione j fortior difpdlior ^ occuldor O' longioris temporis effe uidettir .

Vrimd cdufd difpcultdtis *

QV I A «0» folum h<£c operdtio per uidm ndtuYdi prot: cedit immo ueriffim^ dfferendo , drs i^fi e7 eius inquiftio et regxmen operdtionis cum complem^ento fuprd ndturdm exiftic per modum mirdculi , quonidm diuinis oj^erihus fuprd ndtUii Ydm exij}entiyus huius drtis fnis fmildtur omnino ^ficut dic xit Hermes . vnde Bdrfenus in liho qui dicitur turhdphilo^

A R T I S

fofhoYUm in uerhis fuis infmud.ns dijpcukdtem huius drtis y tnnuit -, c^uoi regimen eius eji mdius quod ratione ^crcwids. tur nifi inffirdtione diuind e7c. E/f enim thefdurus Dei ma. ximus c^ remunerdtio . H Kofmus . Nallomodo poffunt ftudmtes ed qu£ fhilofo^hi dmhigud ^ofuerimt , d uero fe^ queflrdre nifi Deo infj^irante uel dliqHo doccnte . Rafs in lu tnlne luminum , Ex hoc ergo inqudntum. diuind uoluerit re^ uddre cUmentid ^er^endes . Et Hermes . UuUo modo rdtio C7 inteUedus dliud fercipiunt , qudm ruhiginis fuhlimdtion nem . Et fenioYjnil occultduerut^rxter frcepdrdtionem quid eji diffcilioY rerum ^undefiinueneruntrem^non hdhue^ vmt frier>drdtionem , ei7 ycs non perfcitur nif cum pr<epd^ Ydtione . Et lAundus^regendi ndnque ignordntid non nuUi er Yduerunt . Et Morienus . Qmcunc^Ae hdnc drtem fe6ldtur , td^terds c7 fr<£cipHe didlefiicdm fcire conuenit^ quonidm fhi lofophi huius non niffuh inuolucro ^ fgurd locuti funt, TLt rheophilus in turhd philofofhorum . Nemo nouit qu:d fhilofophi in fuis lihris ndrrduerunt , dhfque UHionum ^ Untdtionumfrequentdtionej dcfafientum inquiftione^ quod enim mfuerunt fuhlimius ^ ohfcurius efj qu&m quod fciri fotejl . Et Bdrfeus iterum in eodem . Qui curudt dorfum fuum in lihris ncftris Ugendis , ciiq; Udcdt ^ c7 ^on eji udnis implicitus cogitdtionihus^Deumq^ precdturyin regno regnda hit indefciente quoufque moYietur . Ec Rofmus . Qui du tem in hdc dYte ingrediuntur intelk^u cdYentes , ^ notitid eoYum qu(2. philofofhi infuis hhris defcripferunt muhipliciter errdnt e7c . Efwj ergo modus effendi , trd^dndi , O* intelligendi j ^ fudendi j ^ regendi drguit in hdc drte ultimdm dijJicHkdtem c7 ohfcuritdtcm ,

DIFFICVLT ATES 31

Seaindd cdufi dijfxultdtis .

S I M I L I T E R ex diuerfitdte eorum qui drcd i^fdm hodie operdntur , drguitur difficukds , quonidm udrijs C diuerfu modis ^ circd res diuerfds c^ extrdneds , eos hodit c^erdri uidemus , Ci7 ^troque modo dttrihuitur error drti . Vnde Gdlenus incommcnto re^iminis dcutorum iuxtd mn-s ci^ium dit . Ex diuerfitdte qux efl inter idos qu£ exercent dli qudm drtium quiscunque fuerit , dubitdt homo neceffdrio. Itd qucdfecit cdm htcfitdre , quod non efi de ipfd fcientid fed error , conuenientid dutem eorum in cd efi fignifcdtio md^ gnd fuDer fcientidm iJlam .

Tertid cdufd difficultdtis .

S I M I L I T E R rdiione infuctudinis drguitur diffjcul tds , quid rdriffime reperitur dliquis d6ludiiter per excericn ' tidm iofdm hdhens , Vnde j:hilofotihus fcxto Toticorum ♦ Omne quod infuetum ifl ohfcurum eft ^c, audrtd cdufd difjicultdtis .

S I M I L I T E R rdtione uerhoru fuorum quihus unufs quifque fihi i^fi contrddicere uidetur <^ div^s . vt non veva penddt quiliUt legens id quod dicunt , ex hocfortis drgui^ tnr dijficultds . vnde Kdfis in lumine luminum , In dlchi • micorum lihro ^erfe^um infmudui fermentum dnnotdtione ^ldnum , in inqnirendo fdcde ^ quod non effe fermcntum in eodem dfferui ^fed qui difcretione uiget , e7 fdpientid foret fi nofiri ftrmonis interiord ^ j^erfcrutdri uclueritj tdm ipfius lccum qudm exordium fe inueniffe gdudehit . idem h in eo^ dem . Quod fi dUquid in lihro duodecim dqudrum trdnfs uerfe dcceperis ^ tu dum oferdtus fueris dh ordine non cU^ * clines ^c.

A R T I S

Quinu cdHpt diff.mltJtis .

S "I M I L I T E R Yixtione frnij drguitur diffcultds in drte , qiiid qudndcquc dicunt huc Lmdem nullim vntij dut uiliffimi ^ ut GebcrjMorimus i^ Hdlyj (^ quod in uid pos U^\um inmnitur , a^ in flercore . Et qudndoque dicunt ^ ahfque multis fkm^iihus non ^oLJl homo teruenire dd drtis comfkmentum , e7 ^^od ndturd vretiofjfimd tfi a chdrifji md . Wnde dicit Xeno in turba fhilofoDhcrum . idpis quem quxritis pdldm uiliffimo uenditur tretio . Er Bdrfeus in eodemjquod enim c^ocritis non cflpdYui vyuij . Et Zeno . IteYum in eodem phiiofophi etldm fearmt in hdc drte uuU gus errdre^ cum dmrunt quod ndturd uilis eft qu(S pduca re uemmddtur . Et dixcrunt ndturdm omnibus naturis effe pretiofiorem , qudre infpiintes infuis libYisftftllerunt . Scf* tcte eYgo quod dYS dudbus eget ndturis , mn enimft pretioi> fum dbfque uili , nec uile dbfc^ue prctiofo e7c. Et Dducus» Qdue m in hoc mdgifterio quicqudm exvendds ^ mdxime in durl mdg^fcrio .

P A T E T ex diciis ^ dicendis , quod omnid nomlnd hulus Idpidis funt fcid , dd hoc ut indigne quacrentis errent • Vnde Kofnus. fcids quod fhilofophi nunqudm merum ^ ue rum uerbum pofuerunt qudnqudm plurimd cum eo fdlfd po nerent -, e7 fmmldtis nominibus i\id trdnsfgurdrcnt , qud-s re neminem inucnimus uerum merum pofuijfe dfdlfo denu^: ddtum excepto Htrmete cuminquit . Scitote, nhlld tin^iurd Uirdx fit unqudm nif ex Idpide rubco . Quid ergo cum uno uero muitd fcdfx^ extrdnedcommifcm^^ regimtn in operdtione ^ tcYminum ^Yeliqud udYidnt (^ multiplicdt , folus uiY excelumis l-igLnif potentis intelligeYe fgUYds ^dnd logids ueterum cum diuturnd inquiSnione e^ Idhore mdgno

DIFFICVLT A TES . 51

^ prolixo dnimis ^ corporis , cum mu^.tivlici j'dlldci.i pr^fa dente (^ ddmirdtione deccptorAm fuorum operum r^ diffii: ciente plurimd poterit ddipifd . duomodo ergo lihros ipforu fupsrpcidiiter ^!^ fecnndHm fonum litar^ tdtum cofiderdntes 0- primdfronte dccedentei dd operdtionem ipfius ueritdtem 0- profunditdtem dttinget ? vnde Rdfs infinmns dicit lihro perfecii mdgiftLrij.Hi.n.feptcm ff)iritus fiper ignem non per femrdnt.ftd defciunt pduldtim ^ dh eo fi^giunt ^ euoldnt nifi dd ipfum , (juihufidm 'inenoddhilihus uinculis (^ drtis fcicfis ingenijstiel gnmmis indiffoluhiliter confiringdntur ^ qu£ diuturnd conftdntid , fAhtili meditdtione indcfeffd fimul inflantid e^ operdtionCjr^u^ pofl multipiices Uhorn fd^ldcidSj ^ operdtionum diuerfi fophifmdtd eft phiofophid perfe^ifs fmn confecutd e7 eorum drcdnd fuis reliquit flijs ^c. Sextd cdufd difficukdtis , S I M I L I T E R rdtione tranfumption^s dus <^ ^equiuo €dtlonis ^ dilegori.^j ^ methdphorcc , mdximd dccidit difs fcuitds . Ipfd enimfic totd trdditd efi , «t exprejfe pdtet in lihris philofophorum . Ec quod intdlibus trdditiofiihus ft dif-c fcultds j ofiendit pl.ilofophus fxto Topicorum q>:i dicit. Contingit enim innomirdhus fecunium trdmidtionem di^ ciis ueritmm cdlumnidri . Et in odduo eiufdem dicit , quod propoftio diffciUprohahiiis efr^quid utitur nominihus ohfcu ris j jiue fmpiiciter jfeu multipijciter dicdntur . kut quid no j^ierit notUy f principdliter vielfeciidu, trdmUtione de dijji nito dicdturj<yc.lmmo q> difpciliHS c^ ohfcurius eft ipfd trd ditd efl fecudu nomind inuftdtdjet hac trdditio ddhuc eft pe-s ior trdildtione ut t.net in fexto . vnde dicitur ibid^ qu&ddm funt qUdZ. no dicuntur fecMu trdnsldtionem mc fecttndii tequi Siocdtionem e7 funt peiord trdmldtionCj ut lex eft menfurd

A R T I S

nel imdgo eorum ^m^ nAturdliter iufld funt . Ef ideo funt pe iora trdmldtionc quia trdnsldtio fddt notum per fmilitudine eius (\uod iicitur^ nomind dutem inufitdtd non . ideo diffici:: lii eft eius inquifitio t^ j^er confeques operdtiOjimmo i^fi etc, nokntes exponere exponunt ignotum ^er dliud ignotum, dut per ignotlus , qui modus ex^onendi uel intSigendi efi fcffirs mus^ut ihi pdtet . Non efl ergo mirdndum fi in hdc fcien s tid ftudentes e7 oferdntcs errent udlde , quid non foffunt de termindte dfferere certdm ^ determindtdm intentione fuif^ fe ^hilofo^horum hdnc uel illdm nifi cum d6lu hdhmt^hdnc drtem uelfunt iuxtd. Videtur ergo mihi eius dde^tioj quafi impoffihilis nifi dut fer uocem uiuenttm , dut ^er inffirdtic, nem diuindm j cjudmuis inteypretdtionem multdrum fgurd^ rum quii benec^ uere cognofcdt,

Septimd cdufd dijfxultdtis . S I M 1 L I T E R rdtione modi trdcldndi ^ trddendi hdnc drtem i^lurimd dccidit difpcultds : c^uid omnis drs ^ fcicntid procedit , rhetoric£ ^rxter ifld , quid omnis dlid do^ cet y ordindta ^er cdmtuld^trincipid fua e7 terminos cu difcs finitione <^ ex^ofitione nominum , e7 inflrumentd , quihus t>eruenitur in cognitionem ^ notitidm , conclufionum ipfms ^ fii overis in quihus efl finiSy<^ nititur omnid omnihus mo dis docere e^ expldKdre quihuilihet iuxtd poffe . Sold dutent ifldfdcit contrdrium , quia dhfque notitid princlpiorumfuoc Yum C7 terminorum <^ infirumentorum ^ dggreditur trd^ dere effe fuum (^ opus fuum , intermifcendo , modo hxc , modo illd ^ diminute trddendo ^ fAf^erMinddnttr <^7 fue ordine et tnfpftero ordinCjquid incipiedo dfinefuo ahfq; ex j) fitione finisy ^ nititur omnid ohfcure trddere et occultdre a^iutum j^ot . vnde Andxdgoras in tu,Yya fhilofofhorti dicit*

Scitoti

DIFFICVLTATES. 3^

Sdtote. ejuod inuidi in hoc o^ere ^eYfeflionemjfYiufcjUdm inia tium ndrrdueYunt . Et Rofmus . Scito quod j^iilofo^hi non Dofuerunt in fuorum o^ertim inido medietdte uelfnc^mfi dr cdnum occultum . Vnde nunqudm ceUre defHttrunt ^c.

Oddud cdufd dijficultdtii . ' S I M I L I T E R rdtione u/fs deco^ionis -, uidUuY no his non modicd dffctdtds , ejuid qudmuis docednt , ^lurd ud fdfdcere^^ diucrfd ^ropter diuerfds o^erdtiones cfUdsfdciut^ tdmen unumfohtm uds efl in quo omncs operdtiones funt in •md decoclione. quodquidem Uds efl unum tdntum , tdm ex tdYte mdtCYiie , qudmfiguY£ , qudm numeri^ficut pdtet in Udfis gcneYdtionis dnlmdiiii peYfeHoYum . ideo dicit Lilium . Scids quod non nif unicum uds huic nofirn. operdtioni dttYia huunt . Similit(r omnes hoc idem fentiunt. Omne dutem uds cum coQperculo fuo^dut cum cooperculis fuis dicitur unu uds exfuis fdrtihus conftitutum . Dijficile tdmcn udlde ejl imdgindri hdncfgurdm udfis ^ compofitionem.cum tdmen quis ueritdti dppropinqudt , iflius drtis modus operdndi dpec ritfbi hdnc unitdtem udfis inudridhilem.dnte dutem , c^dm dpfYofinqudt ucYitdti efi impoffihile .

Nond cdufd difficultdtis . S I M I L I T E R Ydtione pronofticdtionis fdper determl ndtum tempusj diem e7 hordm crifn ndtiuitdtis <!^ generda tionis huius Idpidis , drs ifld diffcidimd comprohdtur . Quonidm non eft nif unum umpus determir.dtum ortus ipfi us , in cuius ortu ohferudtur totd ndturdj O" dcmcntorum fmplicium depurdtorum coniunclio <^ rddix totius operis^j e7 ponderd fdpmtumj quihus ignoratis totum mdgiflerium ignorMur . wnde Udly in fuo lihro fecretorum . Qui huc Idpidem honordtum cum germinduerit , non inueniet ^ non

£

A R T I S fHrget dliui loco fuo ^c. Et qul ntfcuitrlt e^ non certlfia cdktur quando nd[cetur , Um fdrduit fe morti O' pfc«s niamfuam ^erditioni e^c. vnde ihehit loquens dd Hdmec interrogdtiue fcut difci^ulus dd mdgiflrum in ^rooemio jlol lic£ pldtonii dicit , Scitntid ndnque tuoi ^hilofo^lm eji infia nitd eiT" o^ui efi determindtum e7 termino ^ temvore tera mindto , Et v^dfii in lihro 70. ^r^ceptorum libro trimo^fci^ iicit diuinitdtii . Alid hdbet oraimm^c^uorum (^u^ddm ddc

^untfuper d.id . Ldi^ii uero fhilofophorum femper efi fecun dum unum terminum Z7 fecundum quem nunquam trdn^ fcendit ^ fecundum undm hdhitudinem, Item fecundum eundm in iihro 70. fr£ceptorum . Ad hoc ut cjuii fcidt c6

jiertere drgentum in durumfunt fonderd ^ termini , <jU£ fr£fdrdtor fudedt fcire ^ cum enim fciet fonderd , jciet totum mdgifierium ^ e7 <{^^ ignordutrit fonderd^non Idho^ ret in tjs nojhii lihrii . ?hilo[ofhi enim nihil fudrum rerum fofuerunt nec fecundum hoc , nec dliud occultduerunt nifi

. hoc (^c, Et ideo fhilofofhus qudrto fhyficorum ^fecmdo coeli c7 mundiy uult quod determindtum fit temfus cuilihet ddioni ndturdli in quo Minori , uel Mdiori comfUri non

' fotefi ilid dHio , E£ Gdlenui fecundo de diehui criticii di^ cit . Qmd motui ^ oferd ndturx -, ddhairent femfer ui<z mi e7 ordini uni , Huncdutem terminum temforii fhiios fofhi fcientei , concorditer in eorum uerhii udridueruni dd morem idiotdrum , vnde quiddm fonunt hunc terminu uno dnno , vt Kufmui ^ Fldto infuii fioliicii . Et [cids quod fduciorei dia fr(£fdrdtionis , efi circuitus ^ reuolutio lumindris maiorii , Kdfu dutem fonit , in nouem menf^ hus in lihro trium uerhorum , Alij in diehui feftem , Altj in 40 , Alij in oHudgintd , ^uiddm dlijs modis infniiis •

DIFFICVLTATES. 34

♦ C« tdmen in rei ueritdte nonfit nifiunus tirminus fro^tered quidfold und efi decocho d^rindpio ufc^ue dd fnem jfcut fatet de generdtione infantis C7 pulli . Sub temj!ore dutem concluditur fecretHmigniSjquod efl mdximumin drte , hd hdnc dutem diem crifis C7 pdrtus ^ ortus Idpidis qu£ eft ttrmnus totius confumdtionis operis , cognofcendl , opor tit diem prd^cogmfcere indicatemj cum ipfdftfcut fgnum^ ^ indicdtd fcut fgndtum , O" hdhednt ddinuicem qudndd ndturdem coliigdntidm determxndtdm i^ ordindtdm. Sicut etidm pdtet in feyribus putridis , in t^uihus oportet medicum fdre dies indicdtionis eiT" dies criticds indicdtds dh iliis , ut res ^e regdt infrmum . Etficut ingenerdtioncfcetus , quid qudndofcimus tempw motus eius , fdmus c^ tempus pdrtus C7 non dliter . sed hic multo fortius , pro^didis enim non permifcetur uoluntds , nif miuerfdliter per dccidens , Huic dutem uoluntds neceffdrio permifcetur , cum totius operis co pkmentumft d uoluntdte regente ndturdm , c^udif tunc no dffuit , dnnihildtur opus . Hds dutem dies indicdtiuds ^ ^ frafertim criticds , nun^^udm ndrrdre prafumpferunt per fe - —

^ pure , immofemper mifice , tdnqudm dh indignis cekre ^

cupientes . ihi enim efi operis perfectio e7 eius dnnihildtio , ^^ quonidm in ipfa die immo hord oriuntur elementd fmplis ^^^

ddj depurdtd dh omnihus coin^^uindmentis^qu^ egent fdtim ^

compofitione^ dntequdm euolent dh igne ^ conuertdntur in terrdm jidef ^ fxionem ^ non prius nec poferius , Cognitio dutem huius compoftionis reddit totdm drtii ope^ rdtionem uigiem ^ difpdllimdm cum ipfdft diuind^m» . iredihiiis , e7 qudf impoffihilis creddtur O" iudicetur, Decimdcdufd difpcutdtis, -S I M I L I T £ R rdtione mdteris. ex c^ud fit hic Idfis ^

A R T r s

* drs uldetur dij-fdlisA^fi mm loquentes metd^horice ut dur£ ceruidi feducdnt i^ndros.nomincim qudslibet res de mundo , docentes ex eis diuerfs modis oj^erdtionum , poffe feri Idpii: dem philofophorum . itd quod quiddm in drfnico , quidam infulphure -, quiddm in drgento uiuo , quiddm infdnguine^ qmddm in ouo , quiddm in cdpillis , quidem in flercore etc, 0-fic in dlijs rehm infnitis intentionem e^ ofusfuum dppli^ cdnt . Et ddhuc , in eddem rc diuerfi funt ddinuicemy dig uerfimode operdntur c7 fmpliciter ^ commixte . Sed tdmen in rei ueyitdte matcrid ex qudft hic Idpis efi tdns tumunicdjnecpotefl in dliqud dlid re dt mundo hicpro^ p>inqud ^otentid inueniri -, (^ efl iRud quod mdgis fimiie eji . auro , eji dutem illud ex quo generdtum efi ^ ^ tfx drgen-s.

/y 'tum uiuum folum purum ^fme dlicuius rei commixtione^ fi

y cut infrd prohdhimus in fuis locis ex^nfje . Q^d ergo md terid huius Idpidis eflunicd tdntum^fed in drtejmdgifierioq; dchimicz ^ efl infinitis nominihus udridtd , e7 modus operdn di eflfolum unus ^fed d philofophis multipHciter udridtus , ideo non efi mirdndum ^fi drs efi difpciiis ^ operdtiones er^ rent udlde . Qmd ergo non nifi unicd res reperitur , qu£ fit origo ^ mdterid metdRcrum ^ de ipforufuhftdntid , ut diximus ^ideo foU und mdterid erit dlchAmi^ . QMd mdc^ terid dlchimi£ efi folum illud quod efi mdterid ndtune , dli^ ter enim drs non poterit imitdri ndturdm^^ ipfd efi mdte^ rid metdliorum , Iget tdmen hi£c mdterid cum fit pirfe6id mixtione cum eis per iiquefdciionemut unumfidnt omnino dhfque diuerfitdte ficut eft fuhfidntid duri . Similiter cum formd fuhfidntidlis cuiufcunc^ue rd extrdhdtur de potentid fudi mdteri£ propinqu<e , e7 non ex extrdned^ tunc cum fit

V tdntum mdterid md propinqud duri , ex qud ipfum fddt nd

DIFFIC VLTATES. ^f

turd , ergo c^ <^^^ i'^^ :, mkdm mdwidm tdntum recmet mceffirio jfi uerdm formdm duri ger.erdre dehet .

S I M I L I T E R rdtione mdter:<£ ^c, \<otdndum eft fecundum Arifotilem ^rimo pofleriorum ^ (judndo comvd^ rdt demon]trdtionem miuerfalem dd pdrdculdrem qux fit fotior , quod qudnto dliud mdgis diuidxtur in tdrtes , md:: gis infmto prGpinqudt , c7 ideo minus fcihile , ergo qudnto minus diuiditur in pdrtes , mdgis fnito fropincjudt . Ft ideo mdgis fcihile . Cum ergo de effmtid uniuerfdlis fit effe unum m multis e7 de multis ut in eodem dicitur , De effentid du^s te pdrticuldris fit effe multd , ergo f uniuerfdie efl , mti efl fjT mdgis fcikle ^ econuerfo . QUdmohrem cum drs dU chimi<£ per omnem modumft tdntum und , dhfc^Ae plurdli* tdte j ergo mdxime efi fnitd ^ uniuerfdlis , ^ mdximefci^ hilis de fe , ergo cognitd hdc unitdte ^ uninerfdiitdte , cos gnofcetur omnis plurdlitds certitudindliter quce ponitur fhi fuhi^^ld . Ars ergo dlchimiae defe effetfdciiis^ immo fddllia md^ f effet fmpliciter finc dllegorid trdditd . Qidd ergofos phifl^ plurdlitdtem <^ diuerfitdtem mdterits ^ fcilicet generis fuhie^H huic fupponunt drti recedmes dh unitdte ^ mixtio^ nes udrids ex eis , e^r operdtiones in inf.nitum extendmt ^ multiplicdnt , quod efl contrd intentionem ndtura , ergo dh hdc unitdtec^dh hoc uniuerfdli mdxime recedunt , ^ per ccnfequens de hdc drte minim,e fciunt . Vnitds ergo eft cdn fd plurdlitdtis ^fcienti<s eius, non dutem econuerfo ,

E iij

DE VNI T A TE

QUpmoio hdic dn fit tdntum unkd , mn folum <^uo dd ma^

teridm , fed fer omnem modum , U confequenter

uide de unitdte Id^idis philofoj)horum , tdm c^uodd I

mdteridm^ tdm etidm quo dd modum operdn»

diftcudum ulnmdtdm eius dijfofitionem ,

^ quod nil extrdnei intrdt , i^uod non

fit de fud ndturd .

S T dutem drs hdic unicd , nonfolum quo di md E teridmjfd fecundum omnem modum , Itd quod

omnid (jUdi funt in hdc drte neceffdrid quocunqui modo trdditd fint , femfer reducuntur dd unum^ tdnqudm dd gmus fuum , non recipiens diuerfitdtem . Signum dute huius unitdtis ^rtedid£ efl , c^uia cmnes f>hilofophi huius drtis (^uocun^iuemodo extrdneo , ^fgurdtiuo loqudntur , muv.io fe intelligunt , qudf und lingud e^ loqutd extraned db omnihus dltjs.^notd folis*eis fihi inuicem locjuerentur ^ quod nuUo modo effe poffet , f drs hdtc tffet muhiplex e^ ud rid eiT diuerfd , fiue ex parte mdterm fiut modi dgendi e^ operdtionis , Quomodo enim dliter in omnihus qu<e dicunt fe mutuo intelligere poffmt f Quemddmodum gmci mua tuo fe intelligunt , e7 drdhesfe , e7 /^tmi fe fer unitdtem loquela dd rem tdndem , non dutem gr^Qtj drdhes , nec econ uerfo provter udridtionem dh unitdte^fic <^ in propofito efft uidetur . Vnde Kdfis in lumine luminum . Diucrfi diuera fdf-nomindndo protulere fententids j nufqudm tdmen dher-s rdffe uidentur. Vnde dicit Senior . Safientes non funt diuer fi in intelle^u fed in nominihus e7 fimilitudinihus , e57 f^T omnid idem intelligunt . Item dicit Lilium . Vnd uid^ und f> rt^md difj^ofitione juno d^lutotum mdgifxerium ttrmia^

A R T I S. b6

ndtur . tt Alphiiius . Non indigei nifi und re.f,dfid , ^ und d^ione fdlicet coejuere . Et non efl nifi unum itds dd dU hum ei7 ruheum fimul fdciendum . Ef Mdhometh . Vnum udi in dlho ^ ruheo , (^ unus igvis , c^ unum temfus dea termindtum in dlho ^ ruheo . Ad idem Morienus . Vcet fdvlentes fud nomind ^ difid mut.^rent , tdmen fem^er in tmigere uoluerunt rem undm , difj^ofitionem undm , ^ uidm unam . idem in eodem . Sdpientes hdnc rem cogno uerunt e7 ^dm rem effe undm fgpius frohduerunt . EC Ceher inf.immdfnd . 1« rfrtim multi^licitdte drs noflrd non ^erfdtur , efl enim Id^is unus , medidnd und in qud to tum mdgiferium confifit , cui non dddimus rem extrdnel

^ dlifAdjnec minulmus , nif quid in ^r^pardtione ft^erfud re monemus , Et Rdfs in lumine luminum . Alhum , item

" CT ruheum. , ex rddice und nuUo dlterius generis interueniU ^5 Pi*!l^^ ) w^'" f^ff^^ diffoluit O" cofuldt j O-feiffum

^ dlbefdt e7 rohore decordt , feitfum croceum fdcit ^ n^gru» prdetered fd^fum def^onfdt , ^fd^fo concipt , quoufjue oa

" ferisjinem dcceleret . idem in lihro trium uerborum . Huic Id^di nuUus efifimilis in mundo qui feipfum imfr£gndt , et de feiffo condfit ^ fei^fum pdrturit . Et Sdlomon flius Dd

"^KiJ.JMfmj hdhet in fulphure nif unum iter . Et Senior . li^urd cognofcit ndturdm ^ ndturd congdudet n:.tHr(pj^ tdmen non efl nif unicd ndturd ^genus unum ^fuhfldrti

' tid und e7 effentid und . Et Mundus in turhd philofofho^ rum . Ndturd ndturd ktdtur , ndturd ndturdm fuj:erdt , C^ tjdturd ndturdm continet , ^ tdmen non funt diuerfe

" ndtur<£ , nec ^lures , Mcr«m und fold , hdhens in fe fuds res <ltiilus cxteris rehus imminuit . Et Hdly in fuls fecretis, .Scids frdter , tjiUQdhoc offcium efl unui Idfis , fufer cjHem

^' E iiii

0 ^

DE VNITATE non Intrdt gdr'ipA,dHquid dliud , e7 cum eo oferdntur fda j^nUi e!7* de. eo exit quod quxrunt , e7 wo» commifcetur cu eo dliquid , nec in eius ^drte , nec in toto , ^ uocatur origo mundi c^ oriturficut gtrmindndd . Et Hemilfs Rcx fds fiens , Hoc autem mdgijierium tx undfoU^rimd rddice ^rocedit c7 fcfl modum in ^lures rcs (xpdnditur e7 iterJim in unum reuertitur . Vnde fuhtiiter infjiiciendo ^hilofoa fins jem^er dicunt unum , ^ circd iifum uerfdntur -, C" il iud umm idem refetuntfuh diuerfsmrhis.^ tdlis diuerfia tds e7 multitudo fdcit errdre udlde . Ynde fhilofofhus quinto toficorum . Qontmhdt dutem dudient^ quod freque ter dicitur. Et Cofles in turhd fhilofochorum . Uimius fer ^"^^mo imeUedus errorem dugmentat .

infldntid contrd diHdm unitdtem.»

E D videtur quU flures ui<e fmt dd hoc <^ non

S undfold . Nrfw dicit Ceher cdfitulo de ndturd ful

fhuris , Qm etiam iffum ^ fciiicet fulfhur in frec

fdrdtione , commifcere e7 dmicari corforihus nouit , fciet

unum de fecrctis ndtur<£ mdximum e^ undm uidm ferfea

^lionis j cum multat fint uice dd unum effeHum , e7 unum

intentum^c. Ht dicit Rdfis in lihro ferfe^i mdgiflerij ^

loquens de corforihus , <^ jj^iritihus e7 eorum furgdtionc

e^ comfofnione diuerfd e7 multiflici , qudm frius ndrrduit

^'diuerfis uijs . Ego dutem nouiffime dico ^ quod unumei

^tiodqi frtsdiclorum corforum ^ fjirituum fi frxfdrdtio^

^ruferfeddfueritfrdefdrdtumjdlhumuelruheum efl eli^

xirferfefoiumi^c.ergofluresuiee ferfe^ionis ^fiures

mdteri£ foffunt effe inhdc drte.

I

A R T I S. 57

. E t nos re[fondmui ut priHs^<^ fola und uid tfl ^ una. mdttrid de unitdte miteri^yfdtis ^dtuit et pdtehit inj-ra. Ad id diit quod dicit KdfiSjdidmHs , ^ infuhieclo redliter loque do jfiritus ^ eor^ordfunt idem , fed folum fecHndnm rda tionem ^ dijfernnt fmt infrd fidtebit . ideofiue cor^us^fiuc ^^ fj>iritHs fitj quod perfe^e^nepdrdturj ejl elixir per fe folum,^^ ^e ^lurdlitdte dutem uidrum dicimui ficut prius . Ndm fit^ tut pdtet de nutrimento e^ nutrihili , quod und foU uid ejl ^undultimddiffofnio jUt nutrihiie nutrid.^fed mult£ diff)ofition£S pracedentes hdnc fiue ui£ funt ex diuerftdte dU terdtionum prxcedenmm , f^ qudf infnite dd iUdm^ qu£ tdtmen ^ f multce 0- diuerfce funt ddinuicm^nunqudm tds menfecundum ordimm ffrofnr fnem ddinuicem udridntur^ Et ideo undfold uid , c^prwdpfo ufque ddfnem eft>erfe.„ Sic eodem modo , hic efi , quid intentio <^ fnis j i^ modus if unus fohis , e^ ideo und uid fold dd ipfum , [ed quid mui t£ dijfoftiones funt neceffario ^roccedentes hdnc ultimdm-ry ideo dici poffunt mu!t£ wk , fed funt iiahentes ordmem , ^ colligdntidm ndturdltm dd illdm undm fndlem , CJT ^deo nunqudm udridntur , nec diuerfifcdntur dhinuicem . Im^ nio Qther hdnc unitatem dffrmans , dicit fc cap. de diffea reniv^s omniHm.medicindrum . lertij dutemordinis medi:s cimm rfppe[|o, omnem prcspdrdtionem , quce qudndo corpori hus dduenitj omnem corruptionem cum pro:e6lione fud tol lit , e7 ^^in^' omnis compkmenti differentidperfcit . hxc du^ tem ef undfold ^ 0- ideo cer iilam excnfdmur d lahoris in^ uentione decem medicindrum etc, Et dicit fmiliter de medi cinis tertif vrdinis . E/f dutem huius tertif ordinis medicind duplex lundris , fcilicct etfoldris^ef tamen in effentid und^^ modo dgedifmiliter.lt ideo d nofris ueterihus medicind uni

DE VNITATE

cdnunctipdtur etc. Et Pyt^igords m turhd fihilcfo^horumm ;jl|i Alidtn guherndtionem fondmus^ (jU£ non efl dlid rddice uts rum nomint, tt Ylorm in eodem. Ndturd enim und efl yti qud fi (juis errdt ^tritum tendit dc uitdm dmittit . Hdnc er* go undm hdhedtis ndturd , dliendm uero dimittite. idem in todem huius drtis funddmentum , j^romer quod multifdriea YCy unum efl . tt in eodem . plurihus dutem rehus non indi getis nifi und re , qii£ fcilicet hdhet fdtrem^ C^ mdtrem , et tius fdier ^ mdter edm nutriunt dtque ^dfcunt, neque ipfd dfdtre , dtc^ue mdtre dliquo modo differre votefl etc. QMd trgo res fiue mdtertd ifld efl tdntum und , tdm dd tin^uri dlhdm , fiim dd ruhedm , e7 difj^ofitio ultimdtd und , ^ utd undyi^ uds unu , e^ terminus <^ finis unuSj c7 modus oj^erdndi unus ^ omnid unum , ^ plurihus modis , ^ qudft infnitis trdditd , tunc fUnum efi (juod plurihus modis qudft injinitis dh unitdte a^ ueritdte e^ trdmite direclo dr^ tificem deuidre continget . Cum enim omnidhacfmt cJ7 y^^ uertdntur in unum in operdtione , tdmen in princifijs huius drtis e!7 mdgiflerij (jUdfunt modi operdtionum , c^uihus dra tfjtx dfplkdtur dd hoc mdgifierlum , multipliciter loquun t«r,e!7 deceptorie . Itd ut nunc dicdnt rem dehere foluiynunc . fuhlimdri , nunc^dcfcendi , nunc dipilidri , nunc codguld a '^"" ri, nunc cerdrij nunc fxdri^nunc cdkindri,^ fcfic^ui modi opemionum fint dlij , quds tdmen opcrdtiones omnesfdciunt " fimul (^femel in uno ttdfe . Deuidntes dutem diflinguunt j '^ ^fepdrdnt opus dh ofere , c7 udridnt , eiT' mukiflicdnt C7 ^auqdfdcile efift difficile , ^ impoffihile . vnde Kdfis in li^ hro trium uerhorum dicit. Scids cjuod in folo igne fne dliqud "fepdrdtione poffuntferi omnt^ dlfiilldtiones e7 fuhlimdtiones eJT* cdlcindtiones j ^ dedludtiones ^ ^ ruhifcdtiones y ^

A R r I S . 58

moYUs ipfiui mercHrij mortuij ^ fufiones cum omnihus re^ ' folHjionibus ^ congellatonihus ficut dehm ejfe ^c. Et Mo rienus , In ma diff>ofitione mutdntur ornnfs colores ^ fed qudnto ignis mdgis tiw colores innorM , tdntum plurd uo^ mindfihi imponunt . Vnde Pytdgords in turhd f)'hiiofQpho:s rum . Qujcquid dixerunt plnlofophi in lihris fuis , decoquc df[d 5 ^nde j defcende^ relterd c^c, non ef nif und operdi to iniont . \tem Bdrfus in eodem . Oportet uos opus coquc reyd^ejCdlefdcerCj dedlbdrty terere , rigdre ^ tingere etc» h£c ergo piurd nomind funt quorum regimen unumefi, Er iW/j iibro ^oMtrboru uerbo 1 1 . Regimen enim efl mu. tt operdtrix und. operdtio uero et trsnfmutdtio no funt una, Voffunt etidm ifS dddiitdri uerbd phiiofophi r,caeii , eiT" «im« di^c^ui dicitj ^ redifcdtiones rei unius foeiiciores ^ l^uiores funt re^ifcationibus rerum muitdrum.^ re^Afcdtiones rei fimul funt fdciiiores O" foeliciores redificdtionibus eins mnU totiensj ^ qudndo res redp.tur operdtione und uei oftrdtio nihus efl fdcilior , cjU£ autem dcciptur operdtionibus uehea jnentior efi^^ difficiiior . ixmiiiter cj^od btnefit uno mos dojft 5 ut dicit fhiiofofhtii i, ethicorum^

Diflin6^io frimd oflendem j h^c drsfit ndiurdlii ^

diuina , ^ quod pcr ipfdm philofopln and(p4

fuerut Udtes defnturis miraculis diMnis^

M P L I V S drsh^c cogens nos tum profter dipi

4 cuitdtem eius tum propter infuetudine diUtdre fer

monts . Didmusy qnod ipfdpdrtim eft ndturdiis ,

C7 fdrtim diuindfme fufrandiurdm, Si tnim confidtretut

ARS NATVR ALIS tx pdYte pYok^ionh Upidis fu^er im^erfecld fmdUd , ^«14 feYfcit omnino ed in auYum ^ficut facit ndtUYd , fme und fdYsfupn 100. fiuefufeY 1 000. fYotjcidtur/ic ifl ndtUYdlis, Si dute confideretuY exfdYte digeftionis^0' geneYdtionis.^ geYmindtionis tt oYtus Idfidis -, hoc efl dufliciteY , ^wk dut ix fdYte fuhlimdtioms in cuius fne geYmindtUY dnimd cdna didd medidnte fj)iritu , et cum f^iritu iffo fimul eucUns dd coelum inde euoUnt, tt hic eft Ufis-fdtens ^ mdnU feflus e^ ifto etidm modo efi ndtuYdlis . GeYmlndtio enim uel dliud ejl ^ qudm Yedi^io Yei dd id c^uod erdt , temfore fYisfinito, ^ hoc ejl ndturdle\ ^ hoc dfudncs efl fdtis mia Ydhile qudmuis non dfud fhilofophos . Aut exfdrtefxios ttis e^ fermdnentiiS dnima Z7 f^iritus in fne fuhlimdtio^ nh ,, ei7 hoc fit fer ddieciionem Ufidis occulti , (jui fen^ fu non comfYehendituY , fed intelledu folum fCY inffiYdtio^ nem , uel YeueUtionem diuindm , dut feY dodrindm fciena tis , Vnde pUto inflollicis . Cognofce illud dd cjuodverueni^ JUj deinde confiderd feY inteUedum (juce dcquifuifti . Et di^ xit klexdndeY. duo f^nt in hdc drte ordines ^ fcilicet dfj)eciu$ oculo y lntelle6luscfue corde.^^hic Ufis occultus efi qui frofrie dicitUY donum dei , et hic e[l Ufis diuinus occultuSj fne cuiiis commixtione Ufidi dnnihiUtuY dlchimidj cum iffc fit iffd dlchimid , 0- fcYditUY ofus eddem hord . Et hic Ufis diuinus efl coy e^ tin6luYd dUYi cfusftd d fhilofofhis . D« (^uo dixit HcYmes neceffe efl , ut infne mundi coelum e^ fer rd coniungdntUY , c^uod uevhum efl fro^heticum . ude hoc dixit Rdfs in lumine luminu . Occulti Ufidis ndturd^ eius(f; diffolutio omnino dgnofcendd ef , ed nif dd unguem cognin tdfueritdh ofere ceffdndum moneo . VitdgoYds in turhd fhilofofhorum, hoc dutemdeus ccUult . AfoUo, ne mundus

ET DI V INA. 39

' deudperetur . Et hoc modo dlchimid eflfuprd ndturdm , tt ejl diuind , e^ in hoc Idpide eji totd difficuhds ijlius drtis, Uequefoteft dffigndri fuffides rdtio ndturdiis^ qudre hoc itd tffe poffitj^fic cum inteleclus non fcffit hoc com^rchendere necfdtis fdcerefihi i^fijfed oportet ipfum credere ficut in mi rdculofis rchui di'^'.inis . Itd ut funddmentu f.dd chriflidniXj auoifuDrd ndturdm exiflit , d non credentihus ^rimo exifli metur uerum omnino , quonidmfinis eius mirdculofe , ^ ftwrd ndturdm completur . ideo tuncfolus deus eft c^erdtof quiefcete ndturd drtifce.lt j^roptered dntiqui philofo^hi eius drtis in quihufddm futuris hdnc drtem diuindm fcrihendo quoquomodo ^rcfhetduerunt . vnde dicit Rdfis in qudddm eP':floU . Cum hoc autemj fcilicet Id^ide ruheo mdgnifcdut runt fe fhilofo^hi fu^eromnes dlios ^ udticindti funt futu^ rd . Scecidhter dutem 0- non fJum generdliter ^rophetdue runt . Itd quod cognouerunt diem iudictj C7 confumdtionii feculi dehere uenire^ e7 mortuorum refurn^lionem in i^fd, \n qud undquaeqt dnimdfuo primo cor^ori coniungetur -, ^ de c£tero dh inw.cem no fe^drdhuntur in verpetuum. Et erit tuncjomne corpus glorifiCdtu ad incorruvtihiitdte trdnsldtu - e!7 <id luciditdtem ^ fuhtiitdtem fere incrcdihilem , ^ pCd netrdhit omne folidum quid eius ndturd tunc erit ndturd ffi ritusficut e^ cor^oris . Reliqud dutem ddmndndd refurgent ut ilid j quo dd ftrpetuitdtem ^ incorruftihilitdtem , Vdffi hilid. tdmen erunt ^ cum tenehris ^ ohfcuritdtibus j^op fofitione illis . Vnde Boneuus in turbd ^hilofo^horum . Ows nid uiuunt ^ moriuntur nutu dei , (^ eft ndturd cui cum humiditds dccidit , eiT" cum ed ^ermittitur ^er no^^Sj tunc ftmilis uidetur mortuo^ ^ tunc res illd igne indiget , quouf ^uei^s corforis ffiritus extrdlidtur ^ fer no^es dimittd»

ARS N ATVR ALIS tur ut homo in cumulo fuo , et fuluU fdtj ijs ferdLiis , deui reddet ei dnimdm fudm e7 (firitum , dc infirmitdte dbldtdy confortdtur idd res^ 0" pofi corufcdtionem cmenddtur -^c^uem ddmodum homa ^ofl refurreHione fortior ft ^ iunxor^c^dL fnerdt inhoc mundo . Ec dicit Milnefcindus . Credtor dni^ mdrum cum hds mortifcdt credturds , j^ofqudm fequeflrdt dnimds d corporihus reddet eis dnimdsfuds ut iudicet c7 res muneret fimiliter oportet nos ijs aduldtione uti dnimdhus ttc, Et Hermes in ^rimo . Vorro nifi iudicij diem timerem^ hulus fcientidz nil ^dtefdcerem^ nec ulii ^rophetdrem etc. Qujd igitur uiderunt diem nouiffimdm in hdc drte , fcilicet germindtione e^ ndtiuitdtem huius Idpidis mirdculofdm fo tius^ (jUdm rdtiondle , auid ft coiun^io dnimx hedtifcdnda cumfuo primo corpore medilte ffiritu et eorum ferdurdtio In (Cternum gloriofd , ideo ex hoc iudicduerunt diem iudicij domini , nouiffimdm huius jeculi dthere uenire , qu^e erit fufrd ndturdm et mirdculofa . ideo ?dytdgords in turhd fhi lofofhorum dicit^intelligite omnes fdfientes^ quod omne quod tx und effentid deus creduit^ non moritur nifi in die iudicij, similiter per hdnc drtem cognouerunt , e7 iudicduerunt dn tiqui vhilofofhi huius drtis uirginem dehere concifere , et fd rere , cjuid dpud eos hic Idpis concipit , eiT" impregndtur ^ feipfo , e^ pdrit fcipfum . vnde eft conceptio fimili> concea

. ftioni uirginisj qu£ dhfcpue uiro concepit -, c^uod effe non pos tefl , nifi mirdculofe , fcilicet fer diuindm grdtidm . U in fdrtu huius Lfidis f\t fdrtus fimilis fdrtui uirginiSjquidfofl fdrtum fermdnet uirgo , ut frius ante conceftum , quod etidm effe non fotefl nifi diuino mirdculo med:dnte . QMd igitur uidevHt conceptionemjimpregndtionem^ c^ pdrtum et

, mtricdtione huitis Idpidis itd mirdculofdm^iudicdueYunt mu -

E T D I V I N A . 40

litrem uirginem dehere condpere dhp^ue uiro ^ imfregnds ri ^fdrere mirdculofe ^' minere uirginem , utprius, Vnde Al^hidius.hic Id^ii in uijs ^roiedus eft in nuhihus txdl tdtus , in dere hdhitJit , in flumine tiafcitur e7^ in cdcumini^ hns montium qMefcitj cuins mdter uirgo efl^ cuius Vdterfaes mindm nefcit . Adhuc etidm nouerunt quod deus fieri dehea bdt homo 5 cjuid in die nouiffimd huius drtis , in qud eji ope ris com^lementum ^generdns , ^ generdtum fiunt omnino unum : ^fenexj (^ fuer , a^fidter ^jiliuspunt omnino unum . Itd quod omnid ueterdfiunt noud . vnde quid hdnc rem itd mirdculofe uiderunt /indicduerunt etidm credtore cum credturd fieri dehere unum . quid igitur credtori nuUd credturd uniri^oteft , nifi homo foluSj cumfit dd imdginem ^ fimilitudinem creatorisfdciuSj rdtione dnimtz inteliediua iudicduerut deu cum homineficri dehcre unum -, ^ hoc fds 6ium fuit in chrifto ufu , ^ uirgine matrt eius . \nit Bdlgus in turhd ^hilofo^horum didt. O quam mirce ndXurA qua dnimdm fenis in inuenile corpus trdnsformdutrunt dcpdterfiiusfdHus e(l,Benediclus ergo fit deus credtor oDti mus etc. Similitcr Pld:o fcrihens in dlchimicis . Scripfit eudn gtliumj quodpoft eum per tempord longd ualde fcripfit Sdn ^us lodnnes Eudngelijld , e7 complewt . Scripfit enim ?lda to . m principio erdt uerhum continuo ufque dd locum illu^ fuithomo miffus d deo etc. sicut recitdt Sdn^us Augufii^ nus in oclduo confffionu .Etojlenditdeushoc exem,p[um mirdculofAm philofophis in hoc Idpide . Vt ofenderet votena tidmfudmj ut ipffcirent 0- cognofcerent eum ^operd qua [uprd ndturdm confifiunt , qu£ nofier inte'declus non potejl comprehedere foffe ejficere , qudndo uult , vnde lAoriec nui , scids y qudd hoc migijlerium non efl^ nifi fecrttumfc

ARSNATVRALI5 cretoYum dei dltiffimi , <& mdgni , fp/e enim hoc mdgip^^ rium fuii prophetisuel philofophii commendduit quorum dni^ mds in pdrddifo collocduit etc, Circd iUdm literdm . Et hoc modo dlchimid etc.

NOTANDVM quod operdtiones ndtwrdles in qui^ hus ndturd fold non uiduur fujficiens ficut in dhjs , fed qudfi modo quoddm mirdhili , ^ diuinofieri uidentur deheret re duci dd potentidm diuindm regkem edsfuprd ndturdm reiy cum ndtuTdlis rdtio fufficiens ihi deficidt. Vnde Auicen.in 3. fen 2.itCdf. ^.fcilicetde generdtioneemhrionis dicitfic. Et e^udndo fepdrdtur foetus dperitur mdtrix aperitione tdli , cu lusfimilem efficere nonudUtinfm fimiii . Et neccffdrium efl. ut fepdrentur iundur^ c^Udiddm^ fuflententur ddiutorio dei excelfijpojl illud redeunt in proximo dd continudtionem ndturdkm , ci7 efi operdtio iild defortihus operdtionihus nda turdlihus . ^ formdtiud quidcm dpprofridtd cfi cum re con tinudtd d credtore , utfit pr^pdrdtiud non ceffdns comprea hendere cum dugmento fcetus (\U£ non comprehenditur , et hoc efi defecretis dei sit ergo deus exdltdtus , (jui efl rex ut Ydx et heneditlus etc. ifidfunt uerhd Auicen. Dico ergo quod ndturd nonfepdrdt dlicjuds iundurds corpofis pro^ter necef-s. fitdtem dlicjudm , nif hdnc , fcilicet femorum tempore pdr tus j neque dlic^uds fepdrdtds refidurdre potefi , nifi hdncfo^ Idm cum tempore , quod efl mirdhile udlde , fed fold chirurt: gid illds dlids refidurdt , ergo expreffe uidetur , f diuind po tentid immifcedt fe fcrete Imic tdli operdtioni ndturdli , et re gdtndturdm fuprd conditionem ndtune , ciudf modofuprd ndturdm , cum ultrd ndturdm rei hic tdlis operdtio feri uia dedtur . ndturd enim rei de fe hoc pdti non poffe uideturj ^ Ydtio e(l (^uid f dlio temfore fdt fecdrdtio illvus iun^urc

non

ET D I VINA . 4'

non ijotejl reddi dd diffofivonem ndturalem nifi per opus chi r.irgia, ficut nec dlidz iHnciiirn . Sic eodcm modo dicimus in hoc opere diuino , quod nec ex ^drte ndtur£ tdntum , nec drtis miniflrantisjiuudntis ndturdm ^uideVAr hic td'is ccm^o fno Id^idis in fine o^eris feri poffe . vt f^^er ignem ur^e^ tv.o perfeueret ^fd potius in diuina potendd refrudri wdea^ f/.r hocy medidnte cognitione drtifcis . ^rgo f.dm diffcilej quJm occultum , cjudm mirdhile , qudm drduum ef: extts m^.ndu, , hiic punciu drtifccm dttingere po[fe . De hoc dute mirahile uerhum dixit Socrdtes ^fcilicet quod uirtus fuprd uirtutes exifens , ejl res impoffihiles redigere dd poffhilemfd cilitdtem fr^zcldre . Kecie ergo dicendum hoc opus efft diui^ num ^fecretum diuinum (^fuprd ndturdm ^fcut for^ tiffima informdt fiprd noftrum intelle^lum eiT" ultrd noftrd cognitionem qudffiprd ndturdm ^fc ^ in hoc cpere dcci:: dere uidetur . Et tdntum de primd diftindicne .

Sequitur fecundd diflinclio . in c^ud ofendetur cjuota

modo h£c drs inuentdfit , ^ quihus ddtd ^

quihus non , c^ c^udre fic ohfcure fcri-a

pferunt edm philofophi .

V N C dicimus c7 uere frmdmus cfucd nuUus N dnticpiiorum d primo homine ufque dd ultimum potuiffet -, fecretum iftius drtis diuinum ddinueni^ refuo ingenio ndturdli fecundum rationem ndturdlem foLi necfecundum experientldm j cum ipfimfuprd rdtionem C7 experientidm confifdt , ut cjuid diuinum occultum . Sed Deus gloriofus grdtidrum Idrgitor optimus , ipfumfuis fde^ lihus fdfiemihus tum timmtihus eum dppdruitj O froj^ald^

F

ARS CVR sir

uit , Vnde Alfdm . Non ignorei fili mi quod fili)s Ad£ rd tiondhilihus , Deui huncfcknti^ thefdUYum dpemitj demum fduperilus propridm efje uoluit. Ec Rdfis in iihro trium uer boriim^ hoc ejl donum Dez . Vndt Arijloteles in lihro de fes. , cretis fecretorum dd Alexdndrum dicit , cdvitulo de medicia m mdgni ei7 fccretd philofophorum , Dignum itdque eflut fcids medicindm mdgndm qu<s dicitur glcYid incefiimahiiis e7 thefdurus philofophorum , E^o uero fic^uidem nunqudm percepi nec uerdcitcr noui quis edm inuenerit , cjulddm enim dicunt Q> Addm fuit eius inuentor , Alij quod ^fculdpius etc, Qjdddm dutem dfirmdnt , quod ^noch nouit hoc fecretum teruifiomm, Volunt etidm dicere quod ifie Enochfuit md gmis Uermogenes , id efl , Hermes quemgrxci multum, Idu ddnt eir commenddnt ^ ei dtt)ihuunt oemfcientidm fecre^ idm ^ coelefiem ^c. idco in eodem^in epiffold qudm fcri^ hit in principio ^ ref^ondens AiexdndYo^ dicit prc^tered quod inwrrogdfi ^ fcirc defderdSj efi drcdnum tdie quod u\x im mdnd pedord poterunt tollerdre , quomodo ergo immortdh hus pe^dihus poterit dcpingi ? Ad iliud itdque quod te decet qujsrere miiA licitum ef trdBdre , e^ me oportet e^ tcneot ex dehito ^ refj^ondere ficut tu temris ex dehito tu<s. dijcretio^ nii , non exigere dmpiius ex hocfecreto qudm tihi trdddm in hoc lihro a^c, Et qudmuis dicunt diiqui hunc iihrum non fiiiffe ArifloteiiSj cum non redoiedt eioquentidm eius^ut in nd turdiihus ^ metdpiiyficis , tdmen quid fdmd tefidtur eius fuiffe j e^" quid mdterid iihri mdgis eft ndrrdtorid qudm in^ quifitiud jitd quodfiiius fdciiisfuit utilior , Et quid inuenis mus ducioritdtes tius huius iihri diiegdtds , d lodnne Mefue cdpituio de cegritudinihus ocuiorum C7 ^h Hdiy in iihro fuo de fecrmi furetoKum ^ ideo crdimus ipfum fuiffe fuum .

OBSCVRE TRADITA. 4z

I Item Hermes in princi^io lihrl [tftem tracidtuum. Huiui dutem drtis fcientidm ah unius tantum Dei haheo ir.fj)iratios ne . Amplius fciendum quod cum mos philofjfhcrnm fit , non inuidere , quonidm fcientis efl docerc po/Je . Ideo hcc drcdnum diaimim , i Deo vrimis philofoph::ntihus reueldtii foferis tradidsrunt in [cripturis , timore c^ prjicepto Dei codcli e^ qnid drcdnd , pri£ferLm hoc non qnihuslihetj fedfo ks fdpientihus dignis d Deo diledisfunt reueUndd.ldeo [olis illis fcripferunt . Si enim omnihus indijjeremer hoc fcripfif^s fent drcdnum^ficut in dlijs fcientijs omnihus pUno frmone et ordine , omnem ipfius modum e7 circonfldntids omnes quiis hus penienitur dd icfum dbfque fgurd e7 enigmdte reue* Idffent . ^rgo uolentcs hoc foiis dperire cradicib c7 dh infis timtihus occultdre trddideriit fermonihus ohfcuris illis ^ ots fcurifftmis ijlis . Ueque votuijfent vhi!ofophj.ntes fquentes dli ter dd eius notitidm peruer.iffe . Vnde Morienus . Si fdpitn^ tes j qui pofi illos fuerunt , de qudhtdtt udfis in quo conficiii tur j expones fuds non inumfjent , nunqudm dd eius notitil feruenire potuijfent . Vnde idem . Allegorizduerunt di^d fudfup^r uulgus j nonf^nt tdmen mentiti , fed locutifcuns dum qiiod honum uidthdtur eis ^ fecundtim hoc quod ddin uicem fe intelligerent ut diios Uteret hoc i(jp-c, vnde Geher infummdfud cdpitulo denegdntihus dxteyn d ddtiSydicitfic, H£c enim drs occuxo fcrmone non eget omnino neque peni^ tus mdnifcfto , trddemus ergo ipfam fermone tdli qucd pru^ dentes Idtere non dccidet^ hic dutem mediocrihus frojundiffi-i mus erit , fdtuis dutem per utrofque terminos miferdhiiiter concludet in hdc und ^ eddem trdditione nofird . idem in eodcm cdfitulo de ddminiftrdtione foldris medicin£ . Sed fi quidem hdnc fcientidm ^nLidn.us no miretur docirince fliuSy

ARS CVR SIT

non mm iUi ?dllidLmus fti mdHs ^ improhis , e^ edm tdli

fermone trddiiimus , q^em Idtere infipiemes neceffario dcd^

det ^0- eo dd iRius inuentionis ^erqtiijitionem prudentes d'iic

ciet» Yiltj igitUY docirincc perqnirite (^hoc excellentiffmu

Dei donum , uohis folis ferudtum inuenietis . Yiltf infwientis

nequim i^yndliuol(S prduitdtis immenfas db hdc fcientid fus

gite j cjuid uohis inimicd efi ^ dduerfdrid , c^ «05 in mifea

ridm pduoertdtis conjtituu , quoniam uohis^enitus hoc Dd

donum eft occultum er d diuind frouidentid denegdtum os

mnino . idem in eodem cd^itido ultimo . No enim trddimus

fcientidm noftrdm ftrmonis continudtionejed edm fminduia

mus in diuerfs cdpitulis , ^ hoc ideo quoniam tdm quidtm

trohi^qiidm improhifi continue trdditd fuiffet^ edm ufurj^df^s

fent indigne ^c . idm in eodem . Solum ergo prudentet

dd drtem dUicimus j per ingenid d nohis trdditd uidm inuefti

gdtionis eifdem ex^ofuimus . Non dutem edm inuentdm nifi

Jolis nohis fcri^fimus, fed inuefligdtionis modumet modorum

ingenid <^c. Et Aiexdnder . Sdds quod hunc meum lihrUy

nuiiis nif philofophis fofui . Et Rdfs in lihello ludorum.»Non

enirn fecimus lihros nofroSjnifi nobis ^flijs nofris c7 quif^

quisfit , qui peruenerit dd intelligendii eos./rit ex nobis -, e7

qui non j^eruenerit erit contrdrius nobis . idem in.luniin^ ^«

minum . Si enim omnid prout fe hdhent , uelicm enoddrelj

nullHS ultro prudentitn effet locus , cii inf^iens fdfienti tcqud

retur • Nequefuh lundri ciYculo qmfquam mortdlium pdUc

vertdte nouercd inedidrum ulterius deferet dngufids .

vnde fecundum Hermetem in fYincipio . Scitote flij quod

thilofochi non inuident morigerofs ., neque legiiimis nec fd^

viintibus : ueruntdmen igndris ei7' uitiofs d lege e7 benigni

tdte prindtisyne mdli ^otentes fdnt^ quoniam^erms indigni

OBSCVRE TRADITA. 4^

funt fdpientid . Vnde deprecor uos filics fhilofo^horum ut ne mimfdtuo uel igndroy uel cuiqudm ad hoc ine^to huius fcien ^ f!x' qHicqiidm ndrretis . Et Alphidius . Thilofophi dutem timentes Deum , non ddeo iUud pretiofim habuerunt , quin dltjs philofophis drcdnu Idpidis patefdcere uellent . ideoqi pd^ tem opus Idpidis dlijs in lucem non pofuerunt , timentes , ne hice mdnifijld totus mundus uergeret in occdfum , metendij fmlndndi , pUntdndi , e7 dgriculturas periret exerdtium^ qiiomodo propdldre nolentes pofucrunt , in fcripturis <^ fgu ris e7 denigmdtihus ueldtd tenuerunt^ mdluerunt enim fudm fclentidrn fic dhfcondere , cjudm per edm pdtsfdcldm mundi conditionem delere . Rofmus . Scito quod non inuidi£ cdun fd hdnc drtem philofophi celduerunt ^ ne dltj ditdrentur , ue r'Am timuerunt ne quis deudftdtor , dut mdlefdclor hoc hdc hito illicitd dgeret e^ dhhomindhilidj(^ efft dd fuum dei: trimentum . \dem in eodcm.Dei ndnque iudicium efi , hdnc nm fcientihus m,odum inu-nire , ne mdli perdpientes hoc^dd trophdnd dgenddfdnt promptiores , 0- de eorum peccdtls reiditurifmt philofophi rdtiones . Ec Pythdgords hoc dute Deus celdn:t ApoUo nc mundus deudfldretur , (^ ficde alijs philofophis . Pdtet ex ijs ^u -d no ef fcientid h<sc , pro cjuo^ lihet j nec fcriptd pro c^uihiislihet . PUto prohihuit ne fcien tid omni loco e7 omni dem.onflretur difcipulo in bhro de pro portione c7 proportiondlitdte . Huius fciennti^ fgnifcdtioa nis hdecuerhd protulit . Si quis fcientidm demonflrduerit \n loco uhi cupiditds ^ timor uincunt inquircndi uoluntd^ tem^' extimduerit edm dh inquifitorihus recipi^ femenpfum deludet. Kdtiofidhiliter etidm philofophi edm ohfcure ^ diff.culter ipfdm fcripfere^ut unufquifque fdpiens cum, fum-g. md diligemid fudere nitdtur-^ut cum ipfdm inuenerit mdgis

F ii/

ARS CVR SIT

diligdt & chdYdm tenedt C gvdtids innumerdhilei dgdt dU tiffimoldrgitori . Vnde Kofinus. Voluermt enim pinlofobhi . 4itfuh in lihris ferfcYHtdtiones frequentijfime inuefigent. E£ Bdrfeus in twhd philofo^horum . luheo ergo uos frequen | ter legere <(j fuper^s c^u^ ndrrduimus meditdri ^c. idem ihiiem . Ueuuohis cjudliter uultis hdhere hdnc nohiliffmdm ohldtionem leHo femel lihro uel ^rimo regimine expmo» ^tKdffsinlihro feftudgintd fYcece^torum . uherlihrum. dperit , i^ fermo fermonem exflicdt . Item '0 lihro cerfe di mdgiferij . Vnde cu de huius rd experientid rtemo fof^ fit fer fe frimdfronte effe difcraus , tihi fuddendum frouis di ^ ut d6\ione inceftd ah ipfd non ceffes yfi frimd uice non redefueris oferdtus yfecundo^tertio ^ etid dmflius f ofus fuerit reiterdndo , qmufc^ue quod dpfetls ferfe6iiffime de^ frehendds . Ne^Me te dh hdc re Idhor mdnuum , rerumut irifenfd demouedt , quid cuminfdntid uinces ^ cum fdtie tid fuferdhis ^ ^ dd id Deo duce deuenies -, quod oftdfiy ^ de mdnuum Idhore mercedem 0- lucrum de rerumfum ftihus rehdhehis . Sic igitur frofter di6lds cdufds hdnc drte tdliter fhilofofhi trddiderunt .

M O D E R N I fere omnes dkerdtiones folds dhfc^ue trdnfmutdtione fdcere curdtes(froftered quid hehetdt) fnem hunc ordindtum dttingere nunc^Ud foffunt^dut fiurihus dlijs modis C7 rehus hoc idem foffe ferfcen futk^dut dlterk me tdl Id flurihus modis0 flurihus rehus tdfimilihus qudm ex trdneis , ut uidedntuY durum ^ drgentum . Qum<\j non dffdredt dlicui nif ofus fofhyfticumj merito omnes tdlesfoa fhyft£ iudicdhuntur. hlon tdmeoh hocfofhyficd dicetury nec error ifie efl iffms drtis ^fed drtifcis defcientis d comfre henfione iffms ucritdtis , quid fmt res fe hdhet dd effe , itd ■

OBSCVRE TRADITA. 44

dd co^nofd j ut dickur fccundo mUdphyficts , ergo cum ejfc '^fBrdfit tdntum unum , C^ cognhio tr\t tdntum und , ergo et ueritds erit tdntnm und , Denidnns ergo db unitdte e7 «/? . ritdte rd , ^ltiribus modis Z7 qndfi infniiis errdre contingit: torovter (uim ignur ignordntidm c7 eiroresy credur.t drttm ifldm interimere .

Not.'i hic dlchimies o^erdtlomm c^ exfericntidmjCjuJli

modo^eget continud o^erdtione mdnmm^c^Adfi .

' C7 intmtu uifus in fuis hoyis dctcrmind

tii j ut fdlicct drttfex mundet eU

mentd ^ ipfd mundda

td uidedt c7 con

iungdt^ ttc,

I R C A ci\6ld notdndum qucd in hdc gloriofiffis C md drte udlde efi necejfdrid operdtio mdnuum e7 intuitus uifus . Oj^erdtio mdnuum ^ro^ter dufeti rendd fuperflud qu£ ndtura feperdt ^ mundificdt toto tetn^ fore digefrionis i;:^ fMimdtionis per ignem continuo , ahfqut interud.lis mdgnis iuuando ndturdm , c^Ad ipfdfold ^ fi fu berflud fvdret non tdmen continuo , nif iuuetur -, ncc iHd fu^erflud etidm duferremteft^fedfolus drtifex . Vnde dixit Socrdtes inquirite f igus lun<£ ^ ir.uenietis cdlorem folis^^ utdntur mdnus ueftr^ o^erihus ut onerd uohis alleuientur. Et Geher infud fummd . Et qui non hdhuerit fud com^letd orgdnd non^oterit dd huius operis ccm^lemmum ^erfe dea uenire utf cxcus fuerit uel in extremis truncdtus ^c, Sine mdnihus enim tfi impoffihile quencjUdm per je deuenire dd hdnc fummd frudentidm . Intuitus etidm uifus ef ne^

F iiij

ARS CVR SIT ceffdrm ommno^^raifeYtim tdmtn infme duo6iiom$ ^ fuhli ''■ mdtionii ut dhldtis omnihus fdverflm uidedt drtifex cdndos W rem mirdhilem ^ terrihile ^ flatim inuenidt fihi requiem |«| tooft hdnc confummdtioncm Idhoris . tunc enim injrigidan^ do Lundm Sol occultdtur in intimis eius^c^ oriens coniungia tur occidenti cjT coelum terrce fecundum dntiquos ^ f^iri* tudkcum corpordli, vnde clicknrin turbd ^hilofo^ho^ rum . Scitote quod uos non tingnis purmreum colorem nifi ferro . Et Hermes infecundo . Cuius enim ndturd fuerit cdlidd fi frigtis ei euenerit^non ei nocehit . It Auicennd, Scids c^uhdf eudvordueris totum tunc hene ocerdtus es in co foftione fed crrdfi in cdlce^infrigidd r^[um e^c. 7unc enim mdnifefdtur occultum (^ occultdtur mdnifeflum infrigidl^ do ,Et h^c infrigiddtio ft cum recjuie fin c^ud recjuie nuUd ef opcrdtio mdnuum , cum fit fnis omis . De c^ud dicit fAorlenus . Hdcc efl dif^o illd quds mdnihus verfci no fot etc, Fi: dicit Vythdgords in turhd philcfcbhoru . Scitote ^ res qud multipliciter ndrrduerunt ^hilofo^hi , fuum dhfque igne fo:s cium confequitur , frout Idfis mdgnetis confequitur ferrum, ^ multos fdcit dfpdrere colores etc. QUdf dicdt , g-. no ege mus f)lus ignefed ferro comfonimus f^iriVAS <^ corford .

^JhrJmd^operdtio quaft cum mdnihus^ efl primus grddus ope rjsjjU(£ ftfer fuhlimdtionc ^ munddtionem. Secundd uero

^o^erdtiOj qudz ft cu requie et dhfque Idhore dliquo eflfecudus grddus oferis , qu^ft ferfxion^ <^ vermdnentid eius quod "l^limdtum f c^ munddtu efl , quid tunc dgens cum intros ducit formdmjimfonit fnem operi , e^ quiefcit e^ deledda tur . Ndm deleddtio mdgis eft in reqv.ie qudm in motu.y. tthicorum , ^xhdhitis igitur hdhcre foffumus ^ quod nemo ddfnem c7 com,flementum huius gloricfs drtis occultey dc-£

OBSCVRAETRADITA. 45"

. :elet j fer folum ftudtHm c^ liyrorum copdm^fed oportet ipfum hahere ingminm rtdturdliter profiindifpmum {^ exn celfum ut difcernere fcidt fgurds ^ dndlogids uerorum in fuis figmjicdtionihus^ neceJfdrijS Udrijs ct multiplicihus. IPrt mdfigurd enim unius u eiufde uerhi erit in uno loco uniusfi gnlpcddonis ^ in dlio loco contrdria , ut dicit Kdfis in lua mineluminum j uhi loqtiitur de ekments , vnde Morffc nus . Sunt dutem lihri huius drtis fth fgurd compofni om nes 5 quorum pdrs mdior multum ohfcurd uidetur neqtte ue. Yt nifi dfuis copofitorihus intelligi foffunt , e^ c^ui per tius inc^uifitionem lihros circuit , tdrde ipfdm reperiet . .vnde Ge ber cdp.ultimo.fAmmx fu£ uhi dlcit. No» defferet igitur do clrimz fliHS , c^uidfi iRam qu^ret , illdm inueniet , non doa clrln^jfed proprij motus inddgdtione ndturA ^ c^uonidm qui perfe , cyfu£ honitdtis indufrid fcientidm qudsret iUdm ir.ueniet . qui uero per lihrorum infecjuutionem qucefierit tdr dijfime perueniet dd hdnc drtem pretiofiffimdm , quonidm isfolis drtem per nos folos inuefiigdtd trddidim.us c!7 non

nob

dlvSj uerifjimdm tdmen ^ omnino certdm ^ quid drs iuudi trir ingenio ^y ingenium dh drte fmilltcr . Ef Lilium.hic f:i deli memoria commendduiponus , c^Adyn fcriptum , Et ideo ' in tjs pctius ef uifio qudm'fcripturd qu^rendd . Et expofitor in himina himinum in feauendo c^ cogncfcendo 'naturdm perte ipfum inuenies ^ q'A::t d philofophis non perpendes dc termindtum modum fohiti:nis corporum. ideo dicit Auicen^ Nohis itdque neceffdrium efi ut operdtionem hdnc per nos ip^ fos inuenidmus . idem in eodem . ijiaz res fuerunt nchis not£ dnte experimentum cum cogitdtione pAhtilij uehementi , c7 longd . Ynde Ceher incdp. de pnepdratione Sdttirni. ccnque ritHr et lamentdtur dt difficu'.t.ite qudm hahuit in dcquiren

AR S CVR SIT io hdnc dnem dkem . Propter hoc f^hur e^ tios fimliter In flu^oYem diditdi multi tem^oris fpdtio fuh defperationis umhrdculo delituimus. Redeuntes igitur in nos ipfoSj nosmet torquentes immenfe cogitdtionum fneditdtionis dfflixionihus yeffjeximus corpord etc. ideo cdpitulo de modo ddminiflrds tionis f)ldris medicin£. Et in hoc ordine complctur drchdnum prdstiQfiffimum ^quod ejl futer omnehuius mundi fcientix Yum drchdnum drchdnorum ^ thefdurus incompdrdhilis , et tu c^uidem extrciteris-dd iRud cum Idhoris injldntid md^ ximd ^ cum diuturnitite meditdtionis in menfe , cum illd tnim inuenies <^ fine illd non , VoflciUdm dutem xnc^^d^ fitor inuejligduerit qudntum pstefl , tunc fAbijcint fe operd^ tio«f inuefligdto ^rius. Vt cu errduit cognofcdt errores fuos, tdm mdgnum enim quid efl , cognofcere erroves fuos in ope% rdtione ,^ dliter nonfotefl dliquis dttingere ueritatim , nec ipfdm inuefligdrCy ergo cum errduerit rededt dd inuefligdtio nem iterum <^ pofi operetur iterum , nunqudm tdmm re^ mendo dc uiiipendendo inuefligdtionem , quid operdndo de^ tegentur errores inuefligdti prius et ueritdti dppropinqudhit ^ non dliter & totiens operetur ^ inueftiget ~^ quottfqui operisfnem dttingdtdeo uolente . Sicut enim dtthitdns potefl Inuefiigdre ueritdtem duhitdti (j7 non dlicjuis dlter , itd per inuefligdtlonem operdns ^ errdns reinuefligdndo poteft ue^ ritdtem inumire. Vnde Rdfs in lihro 70. pnsceptorum lihro ultimo. vf4S dlleuidhit tihi hoc opus ct oftendet tihi mlrdhilid fudrum operdtionum/ed iRe qui non hahet ufum^dggrdudhi ^ tur in hoc opere . £t itd dccidit omni homini qui ingreditut "^ dd hoc mdgiflerium donec utdtur eo . Item.idem lihro perfe 6li mdgi[iertj . Meditdtio enim fne experientid nihil udlety fed experientid dhfque meditdticne perfcit , unde pius efi exi,

OBSLVRfc IRAUITA. 40

pmentid qiidm meditdth ^erquircndd . Quod fi qudfdl fd ^fo^hijiicd in hdc drtc occurrdnt , trdcldhiturj dc m in drte idd neceffdrio ^ ut cognofcdntur , (^r cuitentur , cjuid contrdriorum eddem ejl difdpHnd. itd quod difcretd ueritdti frofequatur ueritds , ^fdlfitds refutetur , non enimj^otef quis uerum ^rofequi , nif cognitd fdifitdte , ^ dliter non ^oteftferiferfdd doclrind^quts. trgo lAc dicuntur deflurd litdtihus et diuerfitdtihus d^hilofo^his uidetur quod fophificu <^fdlfum efl j cum hac drsfit unicd folum , ut hic ojlerfum eft . Q^ uero nulldm ueritdtxm hdhent , fed folum d^a tdrentidm ^ vhdntifnm ficut drs U^idum precioforum ar tificidliumy non dicentur omnino artes 0-fcienti(S nif dhufi ue -, quid ^rinci^id fdlfd funt j ergo non ndturdlid: defciunt enim ihiiid duo frindpid ndtum ^fcilicet mdterid determi^ ndtd promnqud , ^ ^r.iicfus modus dgendi qui ex intennos. ne ndtum confiflit in illd mdterid . unde 'non hdhiiis ndt% ra^ ^rincif^s impoffihile ef drtem fcqui ndturdmjCrgo fumut dlid princifid dcuid dh intentione j^rincl^iorum ndtura , ers» go fdciunt dlid o^era diuerfd dh intemione ndtur£ j i^ fofhi ficd , quid quorum '^rinci^id fmt diuerfd e7 ofcrd erunt di uerfd.Sumunt enim in drtc. ilidaitrum dut chrifdllum quod in^eniofe fundunt eiJ in^eniofe colordnt dh extrdneis rehus exttriorihus . t<ldturdles enim idfides freciof non funt fddi fufihiles d ndturdjdh drte dutemfic uioldndo naturdm^ ^5* reducendo eos dd fuhftdntidm ^formdm uitri^ et tunc nott funt j quod frius erdnt , <^ fmilitcr ndturd imroducit colos res ^ diueYfitdtes colorum defotentid mdteri^dh intrinf^ co p artipces dutem dh extrinfeco dd.nt ^ nequefumit ndturd fro matcrid uitru fcut ipijfed mdteriam quddam ex qud^ tHor eiementis commixtam quam ignoramus fradfe . qu£

A R T I S dmho frlndpU fi fc'mmui ddhuc dcfceremus \n generduont iUoYum Upidum , fcilket quid nullo modo pfjemus imAtdri ndturdm uere^a cutifd ef^c^uid nonfuntres liqudhiles^^rout funt metdlld. item non ^offumus imitdri ndturdm in ijSjC^uo Yum mdteridm ^ropinqHdm hdhemus , ^ ignordmus mos. dum dgendi utin generdtione mdrchdfm , tuti(Z <?^dntimo nij quorum mdterid efl drgentum uiuum c^ ful^^m , mu\ tum minus in ijs Idfidihus , in quihus ignordmus utruq; etc. Uotd quid Bonusfuit coetdneus Kdymundi LuUi-, ideo non mdit i^fum de compofitione Idpidum frecioforum^

BiJlinHio tertid opendeSj fiod ht£c drs efl certior dlijs fcientijSj<^ quod eji nohilis^hreuis ^ leuis •

V R S V S dicimus hdnc drtcm effe omnihus cer^ r tioremj quid ^hilofo^Jn i^fms omnes concorddnt in unum^ tdm in pdrte ffeculdtiud , cjudm in ^rd^i cd , nec in dliquofihi inuicem contrddicunt. Nec udridnt op finiones fecundum rei ueritatem nec uerhd^ fed folumfecunn dum dppdrentidm ^ro^ter cdufds didds fuperius . Itd quod totdlis conuenientid omnium eorum dd unum e7 ide ^ ofen dit edm effe omnihus certiorem <(j ueriorem . in omnihus tnim dlijs tdm drtihus qudm fcientijs udridntur oppiniones flerunque qudntum dd id de quo qui^runt et diuerfifcdntur eJ7 contrdridntur qudndoque tdm in fj^eculdtiuis pdrtihuSj qudm inprdHicis . similiter totd operdtio huius drtis uerd^ ^ certd j cum fit unicd tdntum potefi doceri CT dddifi in die und ^ immo in hord und dh dliquojcimte ^ ahfque inuefii gdtione (^fcientid ^ quod in mdld fcientid nec drte contingit Non tamen diceremus ipfum tdlem dlchimiftdm ^ cum ignoa

CERTITVDO. 47

' hdrettrindpd e^ cnnfds ^j- intelle^lum figurdrunt ^fcr* ■ ^monum dUegoYkorii . SjcHt Vnfm turpe effetyali^uem igndrii ere hdnc operationem perfe^dm ^ fic irrdtiondhile ejfet , um dicere dlchimiRdm ^ro^tcr operdtionem foUm c^udm ret , Vnde ^hilofj^hus 2.. ethicorAm . Non ctiicunque fda dt grdmdticdlid uel muficdlid efi grdmmdticus iiel inuficus* Scientid enlm hxc extollitmtelUetum dd diuind etfi^ey nda turdm : e^ hoc in o^eratione uerifcdtur , ^ non ft in i%fic folum doclo j<(^ideo certiffimd eft'^ unicd c7 occultd <^ cvelepis ^c, Vnde Alexdnder . Demonfrdid drcdnum coe^ lelieo^; fdtefeci\ fcientidrum dijficile dtque dlfconditum illua mindHij ^erfecidmcr. fdtntidm.^C^ regendi modum certifcd^ id . Alids tdmen certitudines fcienticrum dd inuicem , fci Ucet qu£ ft certior ^ qua non dffigndt ^hilofo^hus frimo foperiorHm , (^U£ qudmuis fntuerdces non tdmtn fdciunt dire^eddhoc^ro^ofitum .Ethdnc certitudinem cjicndens Hermes in j^rincifio fecretorv. fmu didtfc.verum fne men ddcio certum certiffimu ueriffmum.c^ eflfu^erius effcut f ef inferius^et ^ ef inferius , ef ficut f ef fuperius dd perfe trddum mirdculd rd unius etc. Amflius dnimdducrtendum ef hdnc fcientidm omnihus tdm fj^ecuUtiuis , cjtidm prdciidSj excettd lege in qud ef falus dmm£ per diuin:.m reueUtione ofcnfd nohiliorem cffe . Fere enim cmnis cjui dddifcunt tdm in drtihus (^udm fdentv^s quihufcunque jfdduntpropter du^ Yum e7 drgenr.im dcquirendum^ quid cum ijs omnid necefa fdrid dcquiruntur , Itd quod non dddifunt fdentids uel dra tes protter fci^fds.fpropter inquifticne ueritdtis qu£ efi in^ trinftcd rdj fd propter txtrinfcum^c^uodtdmen dcquiria tur cum Uhore dnimce Z!7 corporis flurimo , ^ dolo , e5* fermute e7 ohediintid ^ O" fi^ndofie cum, toto hoc , non

A R T I S dc^mitUY . Hxc dutern froftn fei^fdm ddifcitur , ejuid in td ift intrinftcum durum etargmtum ^ non extrinfecumj ^umtitii inquifitio ^ fempcr acquiritur. Et commifcetur haic fcimtid Qmnii^Ui ^ dmicdtur . htec aidm ter fe feodrdn tur dh eii .'Et quid ejl de nobili fuhieclo , 0- cui omnid ohei. diunt 5 <^c^uod omnid fuppeditdt ^ iffd eji nchilii ualde . Et c^uid modui eiui trddendi c!7 imiejligdndi eji fgurdtiuui^^ dikinui totus , dicetHr nobilii udlde . £t quidpnis oferdtion meiHiefl fufrd rdtionem ^ dicetur mhilior . Cum ergo - omne quod efi nobile c7 frofter fe , mdgiifit eligcndum ^ et conci-fifundum , qudm c^uod eft frcpter diiud , ^- per dcci dem . idio qno dd hoc , hi£c fcientid omnis dlids fuperdt . Vn de Rermei in x.y .trdddtHum . scidifdi c^md omnei fdpien tic^ j cpii^ in mundo funt , huic necejje fdmtJtKZ fnhditisilunt h<ec ndnque in mirabilihus drchdniijCjUte in i>i funt elementiij fnitd efl ^ confecutd . Ec idem in lihro primo . Omnium bo norum clduem uohh philofovhorum lihrum nuncupdui , e^ idem infuii fecretii, Sic qua hdhehii gloridm cldritatii totius mundi . idem in lihro de i ^. flcllii , c7 ')'• herhii , C7 m'. Idfidihui j dicit , QUdtuor funt fcientidrum fcienti£ nohiles fcilicet dfrologid , phyficd , mdgicd , e7 dlchimid . Immo etidm dlchimid propter nohditdtim fudm non pdtitur dppii^ cdri diicui nifi dui filiui fit '^^ hxni^ ficut intede^tui non fd titur dhcui dppHcdri dnimx nifi dnim£ humdndi • wnde he. ncdi^iui Kdfs lihro perfeiHi mdgificrtj dicit . Si enim dliui qudm eius plius , hoc dttentdre pr&fumpfrit , ut indignui fenitus repulfdm pdtiaur^^et fe opui 0- impenfdS dmififfe me^ rito deplorahit . idco Monenus . H£c eft fcientid quez inter alidi mdximeinc^Hiri dthet , cum per ipfkm dd dlidm mdgis ddnnrahikm pcrmnire poffumus , Et quid iftd fcientidfic dU

CERTITVDO. 43

''^:m.i e^ nohilifjmd eji . idco d-pud umimquemejue fdpim

; fdgdcif[[meinquiri debet quamuis rmflimifint , qui ip

.i pmm (^ complemmtum dttingdnt . Vnde plilofophus

de dnimdlibus . hldgis concu:: fcimus fdrd modicum de rt

i nonordhilibus c^ dltiffimis etidm fitopice iiud fcidmus^

.tmfcire multum ver certitudinem de nhus yninus nohii.

s . E£ iXtm infmudt primo de dnimd . Ipp etidm^ ingeniti

. i.itdt c7 fiiblimdt , e7 ^ cdptiuitdte ndtur£ dnimdm

^/ cor^us liherdt, Vnde Morienus Iduddnspncm eius dicit^

Vtl.itds huiHs drtis duplex efl^n-i et dniml dil rdt.one ftfeli

ci iocunditdte decordt/t corvus d pdupertdte etftruiiute li^

'herdt. Ec. Pldto iuxtd finem ftollicdrum dicit . E£

j cjui cognouit propofitum noflrum , ^ intcntionem noffrdm

id.n eft philofophiis ^j ditdtus eft , ^ qui non cognouit dis

i cld noflrd efi in Uqueis ndiurdi . u&c dutem tfi lucernd fda

; pUntis in uitd fudficut lumen iucens. ?ilij dutem ndtur£ irt

I. ioco tenchrofo uexsntur , c^Axhus non lucet lucernd^ cumfint

Udcui ed . Et hlorienus iurum. Vniutrf enlm qid huius drtis

{xpertes funt , quoquomodo miferiai generc mendicifmt , <p,

enim fdciu-.t^ fdciunt ut hdhcdnt res dbundej quds tdmcn fis

ne hdc drte ddipifd non pojjunt .

C V M dutem h£c drsfit unicd . Ut philofophi unum tan tummodo uohmt , O" iw vio omnis fe mutuo intelligunt . I QuiusunitdtisgrdtidipfdeficertiordltjSiir uerdciter leuis jOjC^T" hreuii .

SCRIPSERVNT enim philofophi hoccum uerfu^

, tijs pdrdboldrum^ unum dicentes e7 dlmd intelligentes utfd

tuosfeducdnt C7 duero fequefirent . Et ij non imeJigentes

operdntur iuxtdfonum fcripturdz tdntum j c7 i^ f^^ nil ue

ritdtii inmnlmt , O' mirdmur ^ poft credentes bene dgerc

ARTIS CERTITVDO. hds receftiones mutdnt , <c:/ in infinhum multiflicdnt ^ ex "^ teniunt , fhilofophi tdmen unum tdntummodo uolunt e7 in tlo omnei mutuo fe intelligunt. Cum ha^c drsfit unicdfolum M vrius oflenfum efi , O" etidm certior dlv.i ut hic dicetur, Ut uere dico ficut opinor , cj^uod fi totdm hdnc drtem e^c. E T uere dico ficut ofinor , quodfi totdm hdnc drtem cum omnihus neceffdrijs frdHicdz trddere ueRent , rclinqmn^ ' do omnes pgurds -, qmd in o6lo uel duodecim lineis fcribere ipfctm foffcnt . Et qudre no fecerut fufrd lucide fdtis enituit^ Vnde uerfus.

H<ec drs ejl cdrd^hreuiSy dtque leuis^quoque rdrd: Ars undm fofcit rem , qudm quiuis hene nofcit • Hdnc dptdnt flurd rem^res h(£c efi tdmen und , llli necfimilis efl , ^ frccio quoque uiliSj Ncc contemnendd , ndm ferfdt illd flupendd* Hdnc tufixdre dehes e^ in igne domdre Sfc, quod confcenddtf O' rurfus dd infmd tmddt. Diffwd rem cdftdm frius hdnc fer rem fdtis dpdm Leuiter extrd^dm^fic mdffdm contere fdHdm Afj^erd rejenis quid udfis fit in dmenis. Omnid coniungit fi funditur , omnidfundit , Et cumfitfxum r.onfufcipit heec nifi fxum^ V.egn:tre preffos fckit dtque recumherefeffos, H^c res dftaturfi deficcdtd rigdtur . Htfc resficcdturf cum rehus dffocidtur. Alit(rfx\

Hxc res ficcdturf cum rehis dffocidtur Quid mimfit nhis^uide in frd^lica huius drtis.

QUdYtd

49

^iuirtd diflindio oflendem mortm defiderdmium rea 1 1 dc operdri , (jui eft in jine o^eris , fd{icet in compofia n f tione ekmcntorum . U quid pn^cipfww opcs ris 0- quid fir.ii em , c7 ^"^ci hccc an non tjljro omnihtis fd^ientihus ,

VM ndturdlid (y eorum cdufcefint difficilid di C inueftigdnium , ciT" fcundum , er^o cu(zf.'.yit fit^ ^rd nmtrd eritt dijficidimdy cum in cis c.ls ^enitus grtoremus . Omnis enim res dicitur difficllis dd fcicnd^m ^ro^ter fducisdtem cognitionis cdufdrum ipfus^dut auid non hdbit cdufdSj c7 tunc non dehet inquirere eds, ut dicitur t o. de dnimdlihus. Ex^drte ergo qud drs ifxd c ndturdlis etfimi Uter dnhitdtiud eft diffkiliSj ergo ex pdrte qud efl diuind^ efl diffci^dimd . Fro^ter, quod non tfl mirdndum de difficultds te inuentionis ueritdtis eius , dpud defiderdntes ipfdm , et o^e Tdntes in i^fd , quid non fuffxit rdtio dd i^fius inuefligdtioa nemjfed o^ortet crederefnem eiusfic efje ^offe ^fdem pe nitus ddhihere . Neque inhoc^rodeft fortund.fed grdtid Dd rdtioni coniuncU , dut grdtld diuime reueldtmis fold , non enim efi res fecundum fortundm dut cdfum frocedens et eue niens feu ddueniens.

P R O P T E R hoc igitur qudm ^iures dntiqui fdpiena tes 5 folummodo ndturdliter o^erantis p rimdm ^drtem opes tdtionis corr.pleuerunt direcie\ fed fecunddm ^drtem cum fitfi^rd ndturdmjignorantes ^ non credentes ^ fine qud pyz md permdnere non ^otefl.^nstermiferunt ciJ Udcui d ^ropofi to remdnferunt . Non enim permdnet vrimd ^drs nifi dlligej^ turfecund^ in eddem hord , quid hcsc fecundd efl clduis tos tius oferii , Vnde didt Bdlgus in turhd j^hilofo^horum, vi

G

E R R O R di cnim tem^ore nofiro qucnddm qui elementd fciehdt auh ddmodum e7 ^go • Dcinde medens hanc erexit dijjofitionem dd cuius Utitidm non ^eruenit ^ropter trijlitidm fudm in re gendo , e7 imfdtientdm nimidmc^ifefiindtiorem dd pro^ofi tum^c. H dicit Qregcriui ineodem/ Vidi enimte^ toore meo qiunddm qui hoc ir.ctpt opus e7 ueritdtls ndturds tfl oberdtus , rubore dutem dliqudntulum mordnti . PmWs %i\t 5 fe errdffe ^fic dinvfit opuf ^c. ifli duo o^ui ftc errd runt fciebdnt eUmintd fim^iicid drtis ^ de^^urdtd eU if>forii ddinuicem mixtiomm 0- fignd d^pdritio7m ipforum ^ ^ os mnii neceffdrid huic drti -, nec^ue defciebdt eis dliudj nif co^ gnitio certd determindt<£ diei^mmo hor^ ortus ^^drtus Id^ tidis.in qudferi dehet coniunHio elemertorum fimplicium (^Jinis totius o^erii . i^roj^tered igitur c^uia nonfuerunt dt^ tentiJn uifione hord iiid , eudnuit totum o^us de mdnihus eo rum. Idds enim tmc ortus efi cdndidus et uoldns dh igne^ tropter terfeuerdntidm ignis 0- eudnefcit in fumum fimul cum Idvidefxo , cum fummd uoldtilis tunc fuperet fumml fxi . Sedf ^er ingcnium driis , tunc fummd fxi fupcret fummdm uoldtilis , quod ft fer compoftionem elcmentoa rumfimpHcium ddinuicemjretinehit Idvis fixus uoUtilem ^ permdnebunt inuicem in dcternum <0 ncn dl ter . ^ hac efl totd fortitudo dichimi£ ^r ipfi dlchimid qute Veo gloriofo <et non ndturtefoli nec drti pertinere uidetur . wnde Geher in fummd fud . Ars noflrd in potmtid Dei referudtur^ qui cui uuk edm Idrgitur O' f^htrdlnt , qui eft gloriofus e7 fuhli^ mis in omni luflitid e7 honitdte repletus Q-c. Et iterum ide ihidem . Mifrrimus enim ^ infeliciffmus efi quem. Deu$ pofl operisfni dtque bhorisfnem in ueritdtem denegdt cons jlicere ^ uit<e fu£ ffdtium femfer in moerorem concludit

OPERANTIVM. 5"o

^ tcrmindt c7c. Vnde Alexdnder in epfloU fud . Mv,n dus mdior crcdtns ejt ex ndturis c^mtmr , diuerfs e7 cows trarijs jfdlicet dpcthiud , digefiud , rcterniud , Z7 ^^^'Jf^ Udfiue m^indific:itiud , ifi quocjMe u:s dlterd , fdlicet dh e\s , uitd , <5J{(£ uirei /wj cor.iungit qudttwr , ^^dj titf ndrrdui dtque defcripfi , c^ cflfcht clduis dd drcdm c^udm f db eis fer.mds , totd diffpluitur ciimft mxus eius Uterdc^^ eius con tinins O-c. £t Lucds ih v.irhd phiiofophorum . ^go njtifco 'Uohis , omnid qu£ Deus creduit ex qudtuor effe n.ttHris , id efi , qiia.tuor elementis , e^ cjU£ ex eis credtd funt , dd ed$ reuertuntur in (^uihus ndturts generdntur O-moriunturj froHt Deus vrxdtflinduit . QU£ te[linionid conprmat fic Alphidius . Scids f.i qnod ex uitio fu<z credtionis om^ nid corrumpuntur . unde tdm homo qu^m om.nis crcdtu^ rd cx dccidenti ad corrunionem tendit . ideo idem iiidcm. )mms er.im credturd potcfl augeri quoufque cerf.ciatur^cum dutem ddfnempcrfeclicnis deuenerit in dctrirr.entum dimt:: mmonis tcndit uel defcendit per eiufmodi uldm ^ iter fuum dirigunt qu£ in mundo funt uniuerfd , llget igitur Idpis ifte in ortufuo duxilio drtifcis ^ ut ft tunc uigilans e^ oc:: cultdfde uidedt , q:iod igitur nuntiduit , cl7 c^'^ uoluntdte foddtd ndturx pcrfxidt i^fim retinmdo ^ non ultrd edt, Vnde dixit Morienus . Vide ne hdnc rddicem prdteredSy nec aliqudm dus quxrds mutdtionem , quonidm neque vrofcuH neque honum tihi quxftum inuenire fcteris . Sicut uerhi grdtid, Voetus d principio concectionis in utero , perfdtur continuo ufque dd tempus pdrtus e^ tcmpore ndtiuitdtis per» feclus efi defe^c^f tunc non egredituTy fuffocdtur e7 mo^ riiur 5 quid tunc egtt dMxilfo expu\fu<z uirtutis , c7 cwm ortus ef tunc eget ultimo perfci ^ quid motus dm.huldtionis

G i/

E R R O R

defick el cognitio c7 loqueU i^fonitudo , ut dicit lAihcfdn dus . ^odemo qucldo hic Upis oritur eft perfecius ver fe fed defcit ei tin^urd a^ fxio fldrs et coniun^io mdtrimonidlis . ideo eget duxilio drtifcis cxtrdhentis tuncfldtlm i^fum com^ vlentis eum ut didum efl . Hoc idem efl in duihus qudndo in oHo generdt£ funt^terfe6}£ enimfunt defe , (^uud fi tunc non egredidntur foffocdntur <^ moriuntur^ O^fi egredidn^ tur ^erfciuntur ultlm<e <^ non dliter . ideo hic Upis"itd oci. cultus efl j c^uod d nemine imemripotefl , nifi Deo uolcnte^d cognofcentihus ipfum temprefuo . Et hoc eft cjuod dixit Her mes in qudrto , fcilicet intelligite flij fdpientum quod hic Ui fis fretlcfifftmus ift , c7 ckmdt frotege me ^ ego frotegl te . Ldrgiri mihi ius meum , ut te ddiuuem ^fol enim meus e7 rddi] mci intimi fint in mt ^c, Ef in primo eiufdem di cit, Scito quod uultur fuprd montem exifens in cdcumine cU mdtj uoce mdgnd inquiens . Vgo fum dlhus citrinus ^ ru^ heus 0-c, Vnde Pdrmenides hene confulit nohis in turhd phi^ lofophorum diccns . Notij omnihus conditionihus Upidis ^ tidturis in hoc overc mdnus uefhds imponite ^fiuero ueritd:: tis ndturds tgnoretis -, nolite huic dppropinqudri , quid to^ tum noxium efi <^ infortunium e7 triflitid , Et Kdfis in lu mineluminum. OccultiUpidisndturd emc^, diffolutio on mnino cognofcendd efl , ed enim nif dd unguem cognitdfue ritjdh opere ceffdndum moneo , idem in lihro trigintd fnca ceptorum . Nihil enim efl huius nofird fcientit^ rddix , nifi cognitio c7 cduteU erroris honitds , idem in luminc luminu^ Cduendum etidm fummopere moneo , ne unqudm id dg^ gredi frtsfumds elementorum ddmixtione incognitd . Et haic pdrs operis efl^ cjut^ efi fuprd ndturd^ c\u<s. terrend cum coelcs flihus coniun^tj fidm dicmt diuindm^ coelefiemy ffedofdmj

OPERANTIVM. 5"i

^mrdhilem , puUherrimdm , diff.dllimdm , cum dus inuen^ [io in diuind potentid referuitur . Vnde dixit Hermes in prin idpio bhrifeptem trd^dtuum . Uuius dutem drtis fdentidm Ub unius tdntum Dei hdheo infj^irdtione,

P R O P T E R hoc igitur qudm plures ^c . 't^otdndum quodphilofophi dntiqui dppellduerunt primdm .pdrtem operis , prindpium operis . Frindpum dutem ope \ris dppellduerunt Idpidis ndtiuitdtem ^ germindtionemj e^ hocft in die complementi decociionisj^' digeflioms^O' fM mationis perfecice , non dutim dvpellduerunt prindpium ope ris ut quid:im in fuverfde principium digeftionis ufque ad complementum digefior.is , fed ipfdm digeftionem idm per^ fe6ldm c7 ipfAm digeftum idm perfeclum , utpdtetfuhi^ liter inuchdnti uerhd eorum . Vinem duum ^ complemen tnm totius operis , dppellduerunt , retentionem kpidis idm digefi . Si igitur principium fuerit inudridhile ^ imper^ mutdhile , (juicquid fnerit de cffentid prindptj (^ pertine^ hit fuhfdntidliter dd principium , erit inudridhile ^ imper^ mutdhile . Si dutem principium recipit xidridtionem ^ per mutdtionem quicquid erit de effcntid principtj c7 pertinehit fuhfldntidliter dd principium udridhitur ^ permutdhitur . Vndephilofophus i u^ is.de dnimdlihus oflendensquodtec fticulifunt und pdrticuld prindpdlis nof.ri corporis , didt ^ prindpio modicum perrrutdto multd fimul permutdri confue uerunt eorum qu£ funt circd illud prindpium, Et primo coe li ^ mundi , quodpdruus error in prindpio mdximus efl in fine . Et primo phyfcorum dicit . Vno inconuenienti ddto plurd fequentur . QUdpropter fi prhcipium dlchimia fuea rit inudridhile c^ feterit impermutahile qutccunque tertinea hunt dd illud principium trunt r.uejfdrio inuaridhilid ^ im

G iij

1

ERRORE OPERANTIVM. termutdhilid . si dutem permurstur <^ x^Xx neceffario ^er^ mutdhuntur . ufiin illo ^rincipiofn error in fnc (^^ toto overe neccffdrio erit . Ef ifto inccmteniemi fd^OjCjulcquid f.it voft erit inconuenieni , ideo penitus cduenium efc c^ ^r^cd^ uendum d permutdtlone dlic^ud huiui^rinci^ij ^^ ficnec error nec incouenics dliquod ddeffe pterit . Cum igiv.trvrin cipiim recij)idt perfediionem ^ comj^lememum fro^ter dt^ tingere finem fuum^^dmple^ktur ^ econuerfojtrgo opur tet cjuod iUud prindfium incluQdtur inp^.ofne . Vinis dutem efl f.xio frincipij immedidte C7 dhfque mord . Vnde dicit Morienus . Oportet cjuodfnis refiitudtur fuper fuum prin

cipium j (^ principium fuper f^um fnem ^ ^ hoc efl compo

fitum quodfic perpetudhitur , nutu Dei , (^ non dliter. 'EJl

dutem totius operis initium dedlhdtio , ruhor dutem perfe-s^^ dlio , ut dicitur in turhd philoffhorum . It eft ruhedo in dlhedine , cjuemddmodum minium in ceruffd , itd cjuodfnis C7 prindpium (untfimul eddem hord . De hoc dutem tdll principioj dixit Rdfis in lumine luminum . Nunqudm igitur jfiritui in corpord pdtehit ingreffus , quoufcjue eddem mun^ dd ^ purgdtd [uhidcednt , htec dutem praedpud ^ dignior ^ henc dttendendd ifius negocij rddix e^ principium ^c. Et dicit lilium . Vedlhdtio femper expecldndd eji qu£ huius operii dicitHr initium C^ jirmammum.

y

SeqHitur diflm^iio cjuintd offendens hunc Idpidem fimilari

• omnihui rehus mundi . Et quod diuerfis nominihui

nomirtdtur . Et cjuod philofophi huius fcientia

tetigerunt , edm cum omnihus

dlijs fcientijs ^c,

N T I cyv I S S I M I ^hilofophorum uiderunt A hunc Idpidem in ortu (;^ fuhlimdtione fud ^ con

iunflione elementorum eluSjOmnihus rthus mundi tdm redlihus cjHdm inteJIeciudlihus ^ edrum dccidentihus , foffe in fimilitHdjnihus conuenlre . unde qu^cunc^ue did dut trd^dri ^offuntj tim. de coekflihus fuperiorihus qudm de ter reftrihus <^ infcriorihus , tdm de corvordlihus quim incor^ pordlihus , de corru^tihilihus e7 incorru^tihilihus , de uifihi^ lihus c7 inuifihilihus , de ffiritUjdnimd e^ corpore e7 if^fo^ rum unione ^fdun6lione^ item de mundi crednont c^ eiui trincipio ^ f,ne e7 de elementis omnihus ^ eorum c^udlitd^ tihus , tdm primis qudm fecundis , e^ de eorum confufione in mdterid primd (j eorum difin^lionej^ eorum propie^ tdtihus <^ pdffionihus omnihus ■) tdm de eUmentdtis omnis. hus tdm dnimdlihus c^udm uegetdhilihus e7 minerdlihus , de ^enerdtione e7 corruptione , de uitd e57 morte , dc uirtuti-a hus e^ uitijs , de unitdte ^ multitudine , de d£lu e7 poten tid de concepione ^ pdrtu , de mdfcu.o ^femind jde pucs ro e^ fene , de forti e7 dehdi , de ui^ore eJj uiclo , de pdce eir hellojde dlhis e7 ruheis , e^ cjwhuslihet colonhus , de pd^ rddifo e7 eiu^ celfitudine e^ cUritdte , pulchritudine ^ glo rid , de infrno e7 dhyffo . Et hreuiter de tjs cju^efunt ^ dt ijs qu£ non funt , e7 de quihus loqui licet et de quihus locmi non licet , omnid dici dc hoc Ufidc uenerdndo .

G iiij

L A P I S H I C QV o D fifdem noflrdm chriflidndm non offenderet , neque legem duderem dkere , (jiiofddm dnucjuorum ^rophea tdrum hdnc hdhuiffe (ffds effet) drtim . vt Moyfen , Dds uidjSdlomonem , C7 cjuofddm dlios (^ fmiliter lodnne eiid^ gelifdm ^ edm di^ii domini intermifcuerunt ^ occultdue runt ficut ^erpendcrunt fder.tei . vnde Kofmus . Deus trii. huit refie Moyf ^cMem de hoc quod hac irt lihro Mdldchi<£ frophetai dicit Alphidius . Huius dutem relpurgddx per vro phetdm hene pr^diclum effe legimus . Totd die fcdebk con^ fdns c^ purgdhit drgentum C7 furgdhit flios Leui , qud purgdtione perd6ld erit coelum nouum ^ terrd noud cj7 W! dehit omnis caro ftlutdre fAUm cum fecognouerit dh omni corrtiptione munddtdm c^ dd p-iftindm fdnitdtem in qud co ditd fuit redire ^c.ldeo in lihris philofopimum plures proa fhetdrum uidimus dllegdtos c^c.C^i infuo principdli Qropo> fito hdncdrtem intermifcuerunt . Item legimus in lihro Aui cenrne de circido dnimteyloannem eudngdifta de numero phi^ lofophorum huius drtis . lf}d enim fcientid efl diuind e7 /t6 prd ndturdm , c7 cum dlid diuind c7 relic^uis pdtitur mifiis ce implicdri . Non dutemfuerunt dntiqui propiiet^hdnc dr-a tem profecuti propter durum cj7 drgentum hdhendum , nec propter honum utile ci7 ddefldhlle^ fed propter honefiunt quid dilexerunt rem propter feipfdm . Et ideo quiduiderunt inquifitianem eius c7 inuentionem perfuos terminos mits rdculofdm (^fuprd ndturdm , ideo diuindm c^ mifiicdm , quo circd terminos eius cum fuis diuinis intermifcere potue^ runt O" uoluerunt principdli propcfto 0- indice mdmnte'j cum ipforum termini fint diuini 0 miftici . Kdtioni hoc principdli propofito derogdre uidetur -, nec remouere intelle ^mi ipforum db inquifitione ipforumyUnde iMofophi huius

I

QV2BVSSIMILETVR. SB

fdtnmfa drtis , tetigerHnt fcientidm JmiHs Id^ldis in omnl bus fnis fdenttjs ^ o^erihns mijlice loc^nendo . \td qucdfden tid ifid nihil dimifit c^uin dd fe traheret , O^fhi componci m . Ne^we eft hoc incongruum , quonidm omnid qu^funt ^ ^ qiL^ non funt drs ijld dinin^hi pro terminis dffumit ^ ^ loqitititr de omnihHS fecmdum dndbgidm , in fuis libris Et omnes dli£ de ipfd . Hoc idem pdtet tdm in phihfo^bid j qudm in phyficdfcH medicind , c^udm etidm dfirologid , c^ qudm geomdntid ^c, V£ dlcit Bdlgus in turhd philofocho^ rum 5 c7 Morienus . Et hoc conprmit Alhum.i.fdr in fuo trodu^orio iudidorum , locjuens de imdginihus coeli ^ fe-a cundum dntic^uos etc.

C I R C A hdnc diftin6lionem notd ^ucdficut frius ejl tffe rerum c7 ueritds ftcundum ndturdm , qudm edrumfi^ militudo e^ dHegorid fic fcienti£ e7 drtes ^rm trdcldrt de. hent effe e^ ueritdtts rerum. fecunddrio dutem fimilitudinei C7 dllegorids quonidm ueritds nil dliud efi qudm ddccqudtio intellectus dd re . similitudo dutem et dUegorid funt ficut fg mhum in dcddentihus rerum fiue fint ^ fiuetion fmt fd^a dh intelleclu folo . Mdxime ergo fefcllerunt dntiqui ^hilofo^ f)hl dnte ArifloteUm , quid uolcntcs trddere cognitionem ue ritdtis rerum 0^ dhjs comunlcdre fm^er fuh dlcgorid c7 fimllitudine loqucldntur . Cundis cognitio non inquirdt froprids cdufis rerumfrout requirunt res. Solus dutem Ari flote.uidctur incepiffe d trddi6t:one fropie ueritdtis reru que' Alcxdnder ^ ^hilofophus Auerrois , 0- Auicennds ^7 flures dlij fecuti funt j fhilofophus tdmen docet loqui metdfhorica (imilitudindrie , feu dllegorice in 5. rethoric^j fed hoc requi^i rehdt drs illd ^ modus eius Z7^ocnon(jl refrehenfmU, Sic ei7 hic .

LAP IS HIC

I TE M ficut res fe hdhent dd efje , itdfe hdhent dd irts teUi^i , ^ cognofcijCi^ per confequm dd fignificdri . Ex hoc tri^lex modus in nhiis re^ertus efl , fciicet modus effmdi , moius tntelli^endi , <^ modus fignifcdndi . Et (\uii ucritds nMdliud eji^qHdm ddMfiutio intelledlus dd resipfds. DifpHtdntes dutem nonfunt frentes res dd diffiutdndum , Sed nominihus utuntur pro rehus jfetiditer notis. Sed ignos Ydntes uirtutes uerhorum ^drdlogrzdnt , ut didtur primo elemhorum. Difinguere ergo nomind multif)licid efl utile dd mdniffldndum ^ropofmm , (^ fyUogizdre dd rem , e7 non dd nomen ut diciturprimo topicorumjC^ deheret inter^ rogdns ^ ref^ondens ferrc intelieclum dd idem , ut ihidem dicitur ddharendum efi, ergo rehus perfe^c^ no nominihus.

E X diciis ergo uere pdtere potefi^ ^ iflius Idpidis infint td nomind confurgere neceffe efi cjua omnid funt uerd rfp«4 fhilofoph^s dlchimi<e qudmuis fidd fmt id efl fimilitudines . Vnde Kdfis in lumine luminum . Hcfc enim qud^ dicimus dd imdgines referuntur. Et idem primo 70. prd^ceptorum. Hdcc omnid (jU£ dicimus funt tyvicd qu<e fihtiles in hdc drte intelli gere dehet. vythdgords in turhd philofophorum. sitote c^uod res c^Udm multipliciter ndrrduerunt philofophij fuum dhfc^ue ignefocium confequitur vrout mdgnes confe<jHitur ferrum , cjHdm uhiaue inueniunt , cjU£ efl Idpis e7 non Upis , tiilis ^ ^recxofd p ohfcurdjceldtdjet d cjuolihet notd^ unius nominh e7 multorum nominum. Alphidius.in eo enim omnis fimilitudo C7 omnis defcriptio inuentd efi omniu animdliu generd eir U fldumfnnt in ipfo , ndturis colorihus omnihus c7 odorihuSy operihus efi fimilis^cui nil efifimile in d6lione in defcriptionej in trdnfitUjin domindtione e c. Et Miluefcindus. Si fj>iritudle nuncupes prohdhile c^uid dgiSyfi corpordle uertim dids^fi coe

f^IBVS SIMILET VR. 5-4

/i/?c non mennr.Sy fi tcmnu cenum refcrVAY etc. Morienus, E^o ueritmm uohis dico . quod nihil dliud hums drtis ope» rdtores in errorem detrufn nifi udrietds ^ nominum muU titudo C^c . Dicit Lilitim . ]<iofiri lapdis tot funt no^ mind , c^uotfunt res uel rerum ubcdbuU . U Al^hidius . 1« hoc opere efi ^drdhoUrUm diuerfitds C nominum , ^ dfiionum ut ah im.peritis celent c^ intelligenti& cd^itihits d^eriant ^ demonftrmt . Et Mcrienus . SdVientes hu^ ins drtis diffofitiones dlid de cdufd non multiplicduerunt nift utfd^ientes in hoc migiferio inflruerent ^ O" if^ffrntes p^» nitus excdicdrent

A M P L I V S notdndumj ^ quMs no^ind huius Ufi dis infinitdfcidfunt , non efl mirdndum quonidm hic Ums orphdnus ^ro^rio nomine cdret^nec ^ropriu.m nomen dlic^uod hdhere ^otefl , nifi Ups ^hilofo^horum , quihus notus folum modo exifit . Ergo cum hoc nomenin ipfius cognitione non fit fufpciensj dttrihuerunt ei nomind dUdrum rerum omniu^ ut per tdlis fimilitudines fdpientes deuenlre poffintin cognitio m ipfius. Vroptered ergo om.nid eius mmind uerdpAnt dpud fhilofophos e7 notdfolum eis*^ quidintcRiguntj quidfignifs cdt.ciudmuis enim mdterid ex qud ft U^isfit tdntum undj €t ipfe Upis tdniii unus^ tdmen fecundii diHerfos colores ^ ud rietdtes qu£ in deco^ione d^pdret et ortu eius et coniun^Ha ne in mdgiferio diuerjd nomind impnunt dd henepUcitum, Slmiliter uu'gus hoc idemfdcit , c^u'-d imfmt nomind diuer fd uni rei pcr diuerfds form^ds dccidtntdles . Udm ex duro et drgentoft dnulus , ciphuSy drmdlU , nummus , corond , e7 tdmen omnidfuut durum ei7 drgentu . Similiter c^ in dlijs metdJlis cj7 in cerd cy ^'^^0 drgilld ^ uitro qu(£ tdmen om nidfecundum mdtsridrn^^ formdmndturdlem funt idem

S O L V T I O

C^T ^nlus nomlm , c7 rdtiom dccidentium multomm nomi num fic e7 ypis ^lurd hdhet nom.ind . fropterfua dcciden^ tid quas tdmen omnid funt notd philofopins folis , cum fit res ipforum ^ non dliorum . Et cum uulgus proceddt prour hidliter j c7 fgurdtiuc in fermonihus fuis yfcitket unum. dicens , e7 ^li^d occulte intelligem , ut fdpiens uulgus ah in fipienti diferndt , quod occultum eft , qudnto mdgis hacc drs diuina hocfdcere dehet vmfcrtimptm ipfd fit fecretum fecre torum dei dltiffimi , ^ mdgni , ut dicunt philofofhi huius drtis 5 quemddmodtm Arifoteles pgurdtiue trddidithoc fea cretum hlexdndro loquens fecum exemplis^ cnigmdtihus et fi gn.s j timens ne hoc drcdnum duiinum deueniret dd pote-j Jldtem injidelium ^ drrogdntium cjuos deus indignos iudia cdt j (>7 ne ipfe Arifloteles effet trdnfgreffor diuinx grdtice^ ^frdiiddtor coulefis fecreti c^ occultce reueldtionis. hdc dc cdufd fgurdtiue locutus fuit dd Alexdndrum in epijlold li^ hrljecretorum.

Framiffis difin6lionihus ^ decldrdtiQnihus mukis c^u<e non

modicum udlent dd propofitce quaftionis eluciddtioa

nm miiorem rejidt , nunc foluere rdtiones ^

dd contrdrid pdrte quafionis dddu^ds,

Cum ^U(cftionihus tjuihufddm in

tercidentihus c7 notdhili

hus congruis,

V O N I A M quidem difj)ofitiones prit^ ceduntjhdhitus et hdhilitdm ddformds tdm q imelligihiles , cjUdm redUs ^ ideo pr<!:mific

mus diffofniones c^uam phires^ per auds co tejl fdpims dmdtor horum ^ hene crederCy

R A T I O N V M. SS

^diffonere fenfum ^ intel^.edum fuum ddhdlimSj^ formAs excipiendds qtids diximus . Qud^rofter de c<£tero modum habitudndi , e;7 irformdndi cum quihufddm aliis d\ ffofitionihrA . luxtd fdmentum dodrindmj (^ncflrdm ndr remus . Indpiendo prius d folutionihKS rdtionum di^idru d frincipio fcilicet ignordmium hdnc fciemidm gloriofdm ^ . uoldntium edm interimere .

Solutlo rdtionum V, A D drgummtd ergo quinc^ue ^rimx , pdtet ex dia 6iis e7 dicendis fGlutio . Quonidm qudmuis pfr drtem. dlcbi tni£ uelimus fequi ndturdm , hoc ejl in opere , fcilicct fdciert do ex fimilihus principi''S metdUorum ^ iaem durum^quod ipfdfdcit j fcd non in modo operdtionis fu operb ^auid rdtio ne modi operis drSj fdcit ex illis principijs Idpidem fuum^ cum quo omnid m.ctdlld conuertit in durnm. sedfmctdUd uellet generdre de ncuOj tunc drs cod£ld ejfetfqid ndturdm in mo do operis , etidm c7 in cpudntitdte elcmcntorum , C7 propor tlone e7 mixtiom ^ cdlore e7 terr.p:re 0- lcco , tunc dn effct impoffhilis e7 cognitio tdlium non potefi lidheri certitH dindliter , fed folum fecundum coniecinrdm , qua cognitio confert f^eculdnti , operdnti uero minime . veiuntdmin dn prius inuefigdt . omne opirdtionem ndtur£j et omnem moa dum operdtionis , O- mdteridm determ.indidm :'fr re'.iqudft ne quorum inmfiigdtone drs nunqud poffet ndturdm fequi» Et quid ndturd in fuis mineris trdnsformdt omnix hrperfe^ 6id m.tdlld in durum pduldtim digerendo ^ expolidndo ip* fd infne )i fulphure corrumpente , quod ipfd decoxit ^ In tdli expolidiione ohferudt naturd qudntitdtcs c7 proportiois nes in menfuris elementorum determindtds dd generdticnem ^m^ fiiz qHdntitdtes et proponioms mixtionis f/.nt not^foli

S O L V T I O 9JdtUY(S . ideo dYsh^cfuhtiliffimtinuej^igdns expolidt ipfd fimiliteY ut ndtUYd , fd. cum dlio cdloYe jfcilicet liquefacien te eiT" ^« ^Yeui tempoYC udlde , fcilicet in momento , C7 dlio loco a^ tempoYe qtiid quocunque tempore , (juocunque loco^ ^fc^uocunqiie cdoYe expolidnttiY in peYfecld mctdlU cmnid a fA'flmYe coYrumpentefiatim ferficiuntUY in dUYum. ^ in hdc exj^olidtione ndtUYd <cfddt qudntitdta elmentoYum c7 torum VYOj^oYtionei in mixtione Z7 rnixto uolunntdte diui^ nd , qudmuii htcc ignoremus , cjuid nec necefje efl noi hoc fcire nec poffumui fcire . Ft fic dnfequitttY ndturdm in prin cipfjs^ quidfic o^erdtiiY dYS ^ penitus miniflYdndo ndtuY£ fist cutfold ndtuYd tdm in geneYdndo fhyfcum Idpidem , (juJm in veYpciendo metdlld , quid folus Idpis philofophoYum cum fic fit expolidtui ^ h&bedt ndtuYdm ferpdintis i;!^ infoYi. mdntii poteYit ipfd expolidYe f^peyfceYei^ xnfoYmdYein liquefdclione , Quod totum ddhuc lucidiui ex'^Undbitur in jrd in cdpitulii de generdtionibui metdlloYU . Ad illud

dute quod ipf diciit de dbbreuidtione tempcYis in decodiom perexcefjum cdloYii exdffcYdntem , quid diffipdhitUY , hus miditdi metdllicd 0- deflYuetUY foYmd ffecipcd metdili . Dicimus quod coYum intentio e7 imagindtio d trdmite ueri^ tdtii omnino dcdindt , quonidm nolumui poneYe metdlld im^ fCYfedd in igne ignitionh dut liquefa^ionii , ^ fcfcYUdYe quoufque dlgerdntUY , i^ perfcidntUY in dUYum , quidfdi tuum eji hoc dicere e7 imdgindYi ^ efi impoffibile ficut pYO bdnt . Sed ipfn liquefd6h dd igncm immedidte ponimui Upi dem/ecundii iufid ponderd ipfd peYfcientc ^cum ipfeftformd ipforum informdns